به گزارش ایکنا از اردبیل، سیداسماعیل هاشمی اندبیلی، مسئول دارالقرآن روستای قرآنی اندبیلِ خلخال و از اهالی این خطه، از علل موفقیت خود و روستایش به عنوان یک روستای نمونه قرآنی کشوری میگوید که دعوت میکنیم خواننده این گفتگو باشید.
این نخبه و فعال قرآنی، خالصانه و با حسن نیت به دنبال رسیدن به اهداف والا و معنوی برای هموار ساختن مسیر تخصصی نشر و توسعه فعالیتهای قرآنی و تبدیل این منطقه به یک الگوی ممتاز قرآنی در کشور است.
هاشمی در این روستا چشم به جهان گشود و رشد یافت و از سال ۱۳۶۸ وارد فعالیتهای قرآنی شد که در نهایت فعالیت او سبب شد تا حضور نسل جوان و امروزی این روستا در حوزه قرآنی روز به روز چشمگیرتر شده و روستای اندبیل خلخال به یک الگوی ملی در این عرصه تبدیل شود.
البته تحقق این مهم، بیشک نیازمند حمایت همهجانبه مسئولان و دستگاههای ذیربط برای توسعه و گسترش این حوزه نه تنها در روستای اندبیلِ خلخال بلکه در دیگر مناطق مختلف استان اردبیل بوده که میتواند با گسترش حوزه فعالیتهای قرآنی، عمده مشکلات جامعه را برطرف ساخته و به عنوان مسیر هدایت و رسیدن به پیشرفت و تعالی مورد توجه واقع شود. در ادامه این گفتوگو را میخوانیم:
بنده سیداسماعیل هاشمی اندبیلی، با اسم مستعار محسن، متولد سال 58/8/15 از روستای اندبیلِ خلخال و دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان اصفهان در رشته جامعهشناسی فرهنگی هستم. پدرم مرحوم حاج سید معبود هاشمی اندبیلی و مادرم مرحومه حاجیه خدیجه جعفرزاده اندبیلی و مادر دیگرم کربلائیه اختر معصومی اندبیلی که به سبب زحمات این عزیزان علاقهمند به قرآن شدم.
علاقه به قرآن از سن ۶ سالگی با تشویقهای خانواده و به خصوص پدر مرحومم که خود از قاریان، مداحان و از فعالان اجتماعی و خیّر مدرسه ساز بودند باعث شد همه تعلقات مادی و دنیوی را کنار گذاشته و از محضر اساتید سنتی و مکتبخانهای اندبیل و خلخال از جمله اساتید مرحوم ابوالشهیدحاج سید الیاس مرجایی، مرحوم حاج کریم ناجی و مرحوم حاج علی جعفرزاده، حاج جهانبخش مددی، حاج اویس جعفرزاده، حاج اسفندیار محمدیاری، حاج ذکی نقیب، حاج حسن محمدپور، حاج رضا محمدپور، حاج داود موسوی، حاج غلامرضا صفایی، حاج فرهاد رنجبر، محسن موسوی بلده، احمد ابوالقاسمی، محمد عباسی، محمدرضا پورزرگری، مهدی قرهشیخلو و محمود لطفینیا بهره برده و از افرادی هستم که هم توفیق درک اساتید مکتبخانهای را داشته و هم از محضر اساتید کلاسیک و آکادمیک بهرهمند شدهام.
تقریباً قدمت فعالیتهای قرآنی روستای اندبیل خلخال تا اندازهای که تاریخ آن در دسترس است، به ۴ قرن قبل بازمیگردد و آن هم به برکت وجود علمای تراز اولی مثل آخوند ملاّ ولیمحمد، شیخ صالح، شیخ مهدی عابدی اندبیلی و به ویژه آیتالله میرزا علی اکبر عابدی اندبیلی(متوفی ۱۳۷۶ شمسی)، فرزند مرحوم شیخ مهدی که همگی دارای درجه اجتهاد و در مراتب بالای علم، زهد و تقوا بودند.
این افراد مجتهد و تراز اول رتبه علمی به سبب همسایگی، شهرهای شمالی همجوار را نیز در ارائه احکام دینی و شرعی پشتیبانی میکردند. وجود این عالمان و آشناکردن مستمر مردم با قرائت قرآن و مفاهیم و تفسیر آن و احکام و اعتقادات و ارزشهای اخلاقی باعث شده مردم اندبیل بسیار علاقهمند به قرآن و مباحث دینی و اخلاقی شوند.
به عنوان نمونه در شبهای زمستان، زمانی که مردم روستا که اکثراً زارع و دامدار بودند و ایام فراغت بیشتری پیدا میکردند، 6 ماه پشت سرهم، قرائت، تفسیر و احکام توسط مرحوم آیتالله میرزا علیاکبر عابدی اندبیلی در شبستان عباسیه اندبیل به آنها آموزش داده میشد که برگزاری این مراسم با حضور حاج جهانبخش مددی و حاج همت جعفرزاده تا حال نیز ادامه دارد.
بنابراین، اکثر مردم روستا دارای سواد قرآنی و به طور ریشهای آشنا به احکام شرعی و اعتقادات مذهبی بوده و روستای اندبیل به برکت این علما به نوعی مرکزیت علمی و مذهبی در منطقه ارتقا یافته و از قدیمالایام مردم سایر آبادیها برای رفع مشکلات دینی و فصل مخاصمات خود و حتی علمای سایر بلاد(شیعه و سنی) برای حل مسائل و مشکلات علمی خود، به علمای اندبیل رجوع میکردند.
به همین دلیل این روستا به قم کوچک معروف شد و از طرفی به خاطر وجود این مزایا و آب و هوای مناسب و سوقالجیشی بودن آن، مهاجرت به این روستا زیاد بوده و مرکزیت پیدا کرده بود.
قدمت این روستا به قبل از آبادی شهر خلخال باز میگردد و با توجه به این که اندبیل نقطه صفر مرزی با گیلان بوده و روستایی به نام «بیلی» در حد فاصل این روستا قرار داشته، با توجه به آثار باقی مانده میتوان به سبقه حیات دیرینه این منطقه پی برد.
این روستا به عنوان روستاهای نمونه گردشگری کشور و تفرجگاه «بلدیر بولاغی» با فضای جنگلهای طبیعی بلوط و با گونههای جانوری و گیاهی بکر و بینظیر از ارزش خاصی برخوردار است.
خوشبختانه قداست و ارزشگذاری مقدسات و نعمتهای خدادادی در بین مردمان این روستا، به اندازهای بوده که مردم آن منطقه به خاطر برکت یافتن آب چشمه «بلدیربولاغی»، بعد از برگشت از سفر زیارتی آقا امام رضا(ع) و امام حسین(ع) مُهر مشهد و کربلا را به نیت افزایش و برکت آب، داخل چشمه میانداختند و همه ساله در این روستا نذریهای فراوان پخش میشد و با قداست خاصی به تمیز نگه داشتن مناطق آبی آن میپرداختند.
استعدادهای قرآنی و مذهبی اندبیل نشان دهنده پتانسیل بالای مذهبی در این روستا است که به خاطر وجود مکتبخانه سنتی از سالیان بسیار دور در این روستا، فضای قرآنی همیشه برقرار بوده و حاج جهانبخش مددی اندبیلی با ۸۲ سال سن به عنوان سند زنده قرآنی و از بازماندگان مکتبخانههای سنتی این روستا محسوب میشود.
ترویج مفاهیم ارزشمند قرآنی علاوه بر این که در بین آقایان نهادینه شده در بین بانوان نیز شاهد پرورش بسیاری از نخبگان و فرهیختگان با سبقه بسیار بالا هستیم که از همین دیار رشد و پرورش یافتهاند و میتوان به حاجیه سیده جمیله کاظمی اندبیلی با سن بالای ۸۰ سال که از ممتازترین قرآنیان اندبیل است، اشاره کرد.
وی مادر سردار سرافراز دکتر سیدیوسف مولایی اندبیلی از همرزمان شهید سلیمانی و سردار همدانی جزو هیئت علمی، فرمانده اسبق سپاه امام حسن مجتبی(ع) استان البرز و جانشین فعلی دانشگاه جامع امام حسین(ع) تهران است که در طول هشت سال دفاع مقدس به عنوان یکی از نیروهای زبده و ارزشی در ماموریتهای جنگی در عراق به سر برده و جزو مدافعان حرم حضرت زینب(س) و شهدای زنده و از جانبازان پرافتخار دیار قرآنی اندبیل است.
روستای اندبیل علاوه بر این که در قطب قرآنی زبانزد عام و خاص است، بُعد اقتصادی این روستا نیز از توانمندی بالا و قوی برخوردار بوده که سبب شده تا این منطقه از لحاظ امرار معاش خودگردان شده و به عنوان قطب تولیدکننده در قالب شرکت تعاونی از دهه چهل فعالیت خود را آغاز کند.
این روستا در بحث دفاع مقدس نیز دارای پیشینه مهم و ارزشمند بوده است، به طوری که ۲۵ شهید والامقام را تقدیم انقلاب اسلامی کرده و جزو نادرترین روستاهای کشور است که آن زمان مسجد عباسیه و مسجد جامع این روستا به محل جمعآوری البسه و تأمین ملزومات برای رزمندگان جبهههای هشت سال دفاع مقدس تبدیل شد و با قاطعیت میتوان گفت این روستا از لحاظ خدمت به مردم و در عرصه دفاع مقدس جزو پیشتازترین روستاهای کشور بوده است.
این روستا با داشتن ۸۵۰ آزاده، جانباز و ایثارگر در بحث اعتقادی، رشادت و فداکاری جزو بالاترین رتبهها بوده و توانسته به الگوی ایثار و فداکاری منطقه تبدیل شود.
این روستا مبدأ پرورش برخی از بزرگترین افتخارات علمی کشور است از جمله حجتالاسلام والمسلمین مهدی عابدی اندبیلی فرزند آیتالله میرزا علیاکبر عابدی مدرس و محقق حوزه و دانشگاه، سردار دکتر سید یوسف مولایی اندبیلی، عضو هیئت علمی دانشگاه امام حسین(ع)، دکتر علی عبدالحسینزاده، کاتب بینالمللی قرآن کریم و برگزیده پزشک نمونه و ممتاز کشور در سال ۱۳۹۷، دکتر عمران خسروی پزشک و خیّر قرآنی، دکتر اقباله عزیزخانی جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی خلخال و از قرآنآموزان مکتبخانهای قدیم اندبیل، دکتر سیدحسین اعلایی اندبیلی قاری قرآن و فوق تخصص قلب در آمریکا، دکتر یوسف قاسمی اندبیلی قاری قرآن، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی تهران و تحصیلکرده فرانسه و بسیاری دیگر که به تحصیل پرداخته و در بحث علمی جزو افراد علمی و قرآنی با رتبه بسیار بالای کشورمان محسوب میشوند، اشاره کرد.
در سال ۱۳۹۹ از اندبیل ۴۵ نفر از جوانان در معتبرترین دانشگاههای کشور قبول شده و رتبههای برتر کنکور را به خود اختصاص دادهاند و ۵ نفر قبولی در دوره تخصصی پزشکی نیز از این روستا داشتیم.
اکنون اگر بخواهیم این روستا را از بُعد هنری در نظر بگیریم باز هم اندبیل افراد سرشناس بیشماری از بین آقایان و بانوان در این حوزه داراست که در بخش کاریکاتور، حوزه هنرهای تجسمی و هنری توانستهاند برای منطقه افتخارآفرینی کنند و این مسئله برای روستای اندبیل بسیار مهم و اساسی بوده است، چرا که یک روستا با همت و تلاش مردمان با استعداد آن در تمامی حوزهها توانسته سرآمد کشور باشد که مهندس مجید عابدیاندبیلی و همسر وی در رشته هنراسلامی خالق تندیسهای ارزشمند و صاحب رتبههای ملی و بینالمللی نمونهای بسیار گرانبها از آن حوزه فاخر در اندبیل هستند.
در بحث ورزشی نیز این روستا توانسته ورزشکاران بزرگی را تربیت کند که شهید موسوی رحمانی اولین شهید دفاع مقدس از خطه اندبیل و خلخال و مرحوم حاج کلامالله وحدانی قبل و بعد از انقلاب جزو قهرمانان دو و میدانی ایران بودهاند.
هر چند این روستا توانسته با ظرفیتهای قابل توجه خود این استعدادها را در هر حوزهای رشد و پرورش دهد، اما این استعدادها نیازمند مدیریت جهادی و ایجاد زیرساختهای لازم است، به طوری که با مدیریت این استعدادها، شاهد موفقیتهای بسیاری در تمامی عرصهها خواهیم بود.
دکتر علی عبدالحسینزاده اندبیلی را میتوان به عنوان یکی از کاتبان بینالمللی کلام وحی و قرآن کریم نام برد که اثرات بسیار نفیس و ارزشمندی در این حوزه برجای گذاشته و علاوه بر کتابت و چاپ کل قرآن کریم برای اولین بار در جهان به خط ثلث و همین طور به خط نسخ، مسبحات قرآن را بر روی پوست طبیعی به صورت نفیس و تذهیب طلاکوب با خط ثلث خودش کتابت نموده و علاوه بر ایران در برخی از کشورهای اروپایی از جمله سوئد، دانمارک، آذربایجان نمایشگاه قرآنی برگزار و نگارش بخشی از نهجالبلاغه و مفاتیحالجنان، کتابت و چاپ کامل صحیفه سجادیه، اشعار ترکی استاد شهریار و سایر کتابهای مقدس را میتوان از آثار وی نام برد.
وی ۱۷ بار در مسابقات خوشنویسی کشوری حائز مقامهای اول و برتر بوده و بیش از ۲۰ نمایشگاه خوشنویسی درسطح کشور و خارج از کشور ترتیب داده و ۷ عنوان کتاب خوشنویسی تالیف کرد که به نوبه خود شایسته تقدیر و قدردانی و بسیار حائز اهمیت است.
این بحث در حوزه قرآنی نقش آن چنان پررنگی ندارد و خوشبختانه خیلی از قرآنیان با نگاه مادی به این بحث ورود نمیکنند و عشق و علاقه به قرآن و اهل بیت عصمت و طهارت(ع) است که باعث دلگرمی فعالیت در این حوزه شده است.
در روستای اندبیل به هیچ وجه و در هیچ برههای از تاریخ کمترین مبلغی را از مردم درخواست نداشتهاند و خوشبختانه این مقوله، از سالهای دور، سیره مبارکی است که از بزرگان ما به نسل امروزی به ارث رسیده و بنده و دوستان قرآنی هم در حد توان و به نحو احسن از این امر مبارک محافظت کردهایم که خیر و برکت آن را بعینه در زندگی خود درک کردهایم و تنها روستایی است که ۹۰ درصد مجالس ترحیم همانند برخی کشورهای اسلامی از جمله کشور مصر با قرائت قاریان ممتاز قرآن شروع و با سوره مبارکه یس پایان میپذیرد.
ناگفته نماند که بحث مادی متأسفانه با این وضعیت اسفناک اقتصادی در پیشرفت فعالیتهای قرآنی سهم بسزایی داشته و تاثیر سوء خود را گذاشته است و بعضاً باعث شده که خیلی از قاریان و علاقهمندان به حوزه قرآنی به دلیل بیکاری و نبود درآمد مکفی، راه خود را از این وادی جدا و به دلیل داشتن صوت دلنشین وارد حوزههای دیگر همچون مداحی و خوانندگی که درآمد مالی بسیار زیادی نسبت به فعالیتهای قرآنی دارند شوند.
در این زمینه لازم است متولیان امر و مردم عزیز، جهادیوار همانند دفاع مقدس حتماً در جهت بهتر شدن سطح فعالیتهای قرآنی جامعه و زندگی کیفی قرآنیان که جزو ذخایر ارزشمند جمهوری اسلامی ایران هستند توجه ویژهای داشته باشند.
خوشبختانه بنده تا به این لحظه علیرغم قرار گرفتن در شرایط سخت از لحاظ اقتصادی و اشتغال، عشق و علاقه به انجام فعالیتهای قرآنی را لحظهای کنار نگذاشتهام که در این زمینه مهمترین مشوقان بنده پدر و مادرانم و روحانیان اندبیل، سبک و سیره شهدای والامقام و عشق و دلبستگیهایم به محبت قرآن کریم و اهل بیت(ع) بوده است که توانستم به حول و قوه الهی به عنوان یک تلاشگر ناقابل قرآنی، هیچ توقع مادی از مردم و جامعه نداشته باشم. پرداختن به بحث قرآنی باید بدون هیچ چشمداشتی باشد و نیاز عامیانه مردم به بحث قرآنی نیز نیازمند ترویج همگانی است.
بنده معتقد هستم کوشش و انتقال تجربیات باید همراه با خلوص نیت باشد و اگر عشق و علاقه به قرآن نباشد به هدف والای خود نخواهد رسید و کسی که دوستدار و خواستار واقعی قرآن است باید در این مسیر الهی و معنوی از صمیم قلب به فکر ایثار و فداکاری و صبر و شکیبایی در راه خدمت به مردم و جامعه باشد.
انتظار میرود دوستداران قرآن جهادیوار به آن عمل کنند و این ویژگی مهم را مدّ نظر قرار دهند که خوشبختانه قرآنیان جوان اندبیل در حال حاضر این مهم را جهادیوار و به معنای واقعی به ظهور رساندهاند.
از مهمترین موانع در این زمینه میتوان به نبود بودجه جهت احداث ساختمان دارالقرآن در این روستا که بسیار الزامی است و نبود حمایتهای لازم مالی و امکانات در جهت آموزش رشتههای مختلف تخصصی قرآن کریم اشاره کرد که امید میرود در این زمینه مشارکتهای لازم محقق شود.
فعالیتهای قرآنی بنده از سال ۱۳۶۸ در روستای اندبیل خلخال آغاز شده که تأسیس مجمع قرآنی المهدی(عج) در سال ۱۳۷۲ اولین مرکز قرآنی- رسمی و مجوزدار اندبیل بوده و در سال ۱۳۸۹ خانه قرآن حضرت ولیعصر(عج) با مجوز دارالقرآن الکریم اداره کل تبلیغات اسلامی استان اردبیل شروع به فعالیت کرده است.
برگزاری کلاسهای قرآنی، پرورش نخبههای قرآنی، ایجاد و هدایت گروه تواشیح نور ولایت در سطوح مختلف، پرورش قاریان و حافظان قرآن و تبدیل این روستا به روستاهای موفق کشور در حوزه قرآنی بوده که کماکان با جدیت بیشتر، این فعالیتها ادامه دارند.
این که روستای اندبیلِ خلخال توانسته به عنوان روستای برتر قرآنی ایران معرفی شود، برای ما یک افتخار بزرگ و برای شهرستان خلخال و استان اردبیل نیز ثمرات بسیار ارزشمندی را به دنبال خواهد داشت که حاصل زحمات انجام یافته در طول سالهای دیرین بوده و سبب شده این روستا از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کشور به روستای نمونه کشوری قرآن انتخاب شود.
کار از ۴ ماه پیش شروع و طی ارسال فرمهای گزارش عملکرد از طرف وزارتخانه، جواب آنها سریعاً ارسال و نهایتا طی فرآیند مختلف از بین ۱۰۹۸ روستای قرآنی شناسایی شده، اندبیل در بین ۷ روستای برتر قرار گرفت.
در مراسمی برای تجلیل از روستای اندبیل خلخال به همراه ۷ روستای دیگر در سالن سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد و مسئولان کشور برگزار شد، بنده به عنوان قاری قرآن اجرای برنامه کرده و گروه تواشیح نور ولایت این روستا نیز به مناسبت ماه محرم و ایام سوگواری امام حسین(ع) و یاران باوفای ایشان، به زبانهای ترکی، فارسی و عربی برنامه کمنظیری اجرا کرد که مورد استقبال مسئولان کشوری قرار گرفت.
از اهدافی که بنده برای آینده قرآنی این روستا در نظر دارم میتوان به ایجاد دهکده قرآنی جامع، اهمیت به گردشگری مذهبی و توسعه فرهنگ تخصصی قرآن، ایجاد باغ قرآنی، توسعه جلسات سنتی و تخصصی خانگی قرآن کریم، توسعه اردوهای قرآنی-جهادی در جهت محرومیتزدایی بیسوادی قرآنی در مناطق محروم و کمبرخوردار و توجه ویژه به حفظ قرآن کریم و ایجاد بنیاد علمی- پژوهشی در حوزه قرآنی و توسعه فعالیتهای ورزشی در کنار فعالیتهای قرآنی برای جوانان در اندبیل اشاره کرد که این مسئله نیازمند حمایت جدی مادی و معنوی مردم و مسئولان است.
از عموم مردم و علیالخصوص نخبگان، اندیشمندان و متنفذان و صاحبان ثروت و خیرین قرآنی روستای اندبیل، شهرستان خلخال، استان اردبیل و مسئولان کشوری، استدعای عاجزانه داشته که بعد از این نیز حمایتهای معنوی و به ویژه مادی خود را در جهت توسعه بیش از پیش و روزافزون قرآنی، از این روستای قرآنی دریغ نداشته تا به حول و قوه الهی شاهد پیشرفتهای ممتاز قرآنی در این خطه قرآنی باشیم که دور از دسترس نخواهد بود.
حمایت در آموزش رشتههای تخصصی قرآن نامطلوب است و انتظار ما ارزشگذاری به قرآن، فعالیتهای قرآنی، فعالان و اساتید در عمل است نه صرفاً در کلام و در حد یک شعار، چرا که ارزشگذاری تنها نگاه مادی نیست بلکه میتوان با نگاه استراتژیک و هدفمند و اجرای برنامه مکمل این امر را به سر منزل مقصود رساند و با حمایتهای لازم، سمت و سوی مکتبخانههای سنتی در روستاها، میتواند به سمت اجرای برنامههای تخصصی با علم روز همراه باشد.
در این زمینه مسئولان و متولیان قرآنی بایستی بدون تلف کردن وقت، جهادگونه همانند دفاع مقدس در راستای محرومیتزدایی و مبارزه با بیسوادی قرآنی نهایت تلاش خود را انجام دهند.
در مواقعی برای بنده این امر اتفاق افتاده که در ادوار گذشته با توجه به سطح فعالیتهای قرآنی در روستای اندبیل، مسئولانی متاسفانه با گاردگرفتن و ایجاد سد برای رسیدن به اهدافم مانعتراشی کردند، اما این موارد سبب شد تا با توکل به خدا و توسل به ائمه اطهار(ع) امیدوارانه و با اعتماد به نفس و جدیت و با تأسی به آیات شریفه «لا تَقنَطوا مِن رَحمة الله» و «لا یَیأَسُ مِن رَوحِ الله»، روحیه بنده در جهت خدمت به قرآن کریم و مردم با صفای روستایم فزونی یافته و با عزمی راسخ برای رسیدن به اهداف مورد نظر بیش از پیش به تلاش خود ادامه دهم.
امیدواریم مسئولان برای رشد و تعالی حوزه قرآنی و حمایت از فعالان قرآنی نهایت اهتمام و تلاش خود را بهکارگیرند و همان طور که از سایر حوزهها حمایت ویژه میکنند این حوزه را نیز به طور ویژه مورد عنایت خود قرار دهند.
در میان عرایض خود بهتر است به یک خاطره اشاره کنم؛ از میان برنامهها و محافل بسیار فاخری که در سالهای گذشته برگزار شده تا به حال ۵ قاری ممتاز مصری به این روستا دعوت شدهاند که بعد از آمدن به روستای اندبیل به عنوان تنها روستایی که توانسته میزبان این قاریان باشد، با برگزاری محافل قرآنی بسیار ارزشمند و نمایشگاههای قرآنی و نذر قربانی و استقبال عالی ساکنین، شاهد رضایت این عزیزان بودیم.
استاد عادلالباز مصری از شاگردان استاد مرحوم محمداللّیثی و استاد یوسف الازهری قاری بنگلادشی و از شاگردان استاد مرحوم راغب مصطفی غلوش آن قدر از استقبال و وضعیت عالی قرآنی روستا رضایت داشتند که زمانی که محافل قرآنی تمام میشد، قصد ترک روستای ما را نداشتند و میگفتند: «تاکنون نزدیک به ۳۰ کشور اسلامی سفر کردهایم، با قطعیت میتوانیم بگوییم در شهرها هم، نظیر این برنامه قرآنی برای ما نبوده، اما اندبیلِ خلخال آن قدر در فعالیتهای قرآنی و مذهبی بینظیر بود که تمایل نداریم به این زودی این روستا را به مقصد دیگری ترک کنیم.»
فعالیتهای انجام گرفته در روستای اندبیل خلخال به خاطر خودستایی و بزرگنمایی نیست، بلکه تمامی برنامهها از سر خضوع و خلوص نیت بوده و نیازی نیست تا افراد و اشخاص در این مسئله بزرگنمایی کنند.
سید اسماعیل هاشمی صحبتهای خود را با حمد و سپاس خداوند متعال که لحظهای او را در ناملایمات زندگی تنها نگذاشته است پایان داد و تنها راه سعادت و دست یافتن به خوشبختی حقیقی را حرکت در مسیر الهی، قرآنباوری و قرآن دوستی عنوان کرد که نسل جوان و امروزی با عشق و علاقه، اراده و پشتکار و دوری از سستی و کاهلی و داشتن تخصص کافی و صبر و حوصله در ناملایمات و مصائب روزگار میتوانند به این مهم دست یابند.
در شرایطی که استان اردبیل توانسته روستاهایی همانند اندبیل خلخال را در دل خود بپروارند، انتظار میرود مسئولان، متولیان اجرایی و حتی ریشسفیدان روستاها، حمایت و شرایط لازم را برای رشد و ارتقای فرهنگ قرآنی در جامعه فراهم کنند تا مساجد صرفاٌ به جایی برای عبادت سالمندان تبدیل نشود و کودکان و نسل جوان نیز بتوانند از این بستر معنوی و فرهنگی بهرهمند شوند.
گفتوگو: زهرا رضازاده
انتهای پیام