ایجاد کتابخانه مرکزی در چهارمحال‌وبختیاری یک ضرورت است

احمد فرهادی، سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به شاخصه‌های کتابخانه‌های عمومی استاندارد، اظهار کرد: این شاخصه‌ها عمدتاً مربوط به مسائل فیزیکی و زیربنایی هستند و تا پایان برنامه ششم توسعه مقرر شد که به ازای هر 100 نفر جمعیت، یک سرانه فیزیکی به میزان شش متر مربع درنظر گرفته شود.

وی افزود: سرانه فیزیکی کتابخانه‌ای در کشور، ۲.۷ متر مربع برای هر فرد است که در استان این سرانه سه متر مربع می‌باشد. یکی از موانع اصلی برای ارتقای این سرانه، موانع بودجه‌ای است و به همین دلیل طرح‌های گسترش فضای کتابخانه‌ای به سرانجام نرسیده‌اند. در استان برنامه‌ریزی‌هایی برای ارتقای سرانه فیزیکی کتابخانه‌ای صورت گرفت از جمله اینکه در سال گذشته، 10 شهر فاقد کتابخانه شناسایی شدند و با اقداماتی که انجام شد، تعداد شهرهای بدون کتابخانه به سه شهر کاهش یافتند.

سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان با اشاره به شاخص استاندارد تعداد کتاب به ازای جمعیت، تصریح کرد: بر اساس شاخص‌های استاندارد کتابخانه، به ازای هر نفر باید سه کتاب در هر کتابخانه وجود داشته باشد که در استان به ازای هر نفر، یک کتاب وجود دارد و در مجموع یک میلیون کتاب در کتابخانه‌های استان وجود دارد، البته با توجه به نیازهای جدید دنیای امروز، شاخص‌های کتابخانه‌ها نیز تغییر یافته است.

فرهادی تصریح کرد: با توجه به فضای مجازی، دسترسی به کتابخانه‌ها افزایش یافته است به‌طوری که اتکای صرف به نسخه کاغذی دیگر موضوعیت ندارد و نسخ الکتریکی و پایگاه داده‌های اطلاعاتی افزایش پیدا کرده است، به‌علاوه دسترسی به نشریات، روزنامه‌ها و آرشیو آن‌ها گسترش یافته است.

وی در ادامه با اشاره به خدمات جدید کتابخانه‌ای در استان، توضیح داد: تا چند سال قبل، تنها امانت از کتابخانه و استفاده از فضای سالن کتابخانه در فهرست خدمات کتابخانه‌های عمومی قرار داشت اما اکنون خدمات متنوع‌تری مانند آموزش وجود دارد. کتابخانه‌های عمومی برای موضوعات مختلف کارگاه‌ها و نشست‌های مختلف آموزشی را برگزار می‌کنند، همچنین برای گروه‌ها و اقشار گوناگون کتابخوانان کتاب‌های مناسب را شناسایی و با نویسندگان و اساتید صاحب‌نظر نشست‌هایی را برای گروه‌های هدف اعم از دانشجویان برای مشاوره تحصیلی، خانواده‌ها برای تربیت فرزندان و غیره برگزار می‌کنند.

سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان افزود: از دیگر سو، ارتباط‌گیری با نخبگان و اساتید تأثیرگذار افزایش داشته است به‌طوری که طی دو سال گذشته محافل ادبی در سطح استان راه‌اندازی شده و کتابخانه‌های عمومی ماهانه برنامه‌هایی را در استان با حضور نویسندگان و شعرا برگزار می‌کنند که این فعالیت‌ها در کتابخانه‌های شهرستان‌ها نیز برگزار می‌شود.

خدمات ویژه کتابخانه‌های عمومی استان برای کودکان

فرهادی ادامه داد: قسمت مهم دیگر در کتابخانه‌های عمومی، بخش‌های کودک است که در 56 کتابخانه موجود در استان، بخش‌های کودک وجود دارد و سال به سال به خدمات آنان افزوده می‌شود. پیش از این، خدمات ویژه کتابخانه‌ها به کودکان محدود به چند قفسه کتاب کودک بود اما اکنون بخش‌های ویژه‌ای با فضاسازی کودکانه و دیوارهای رنگ‌آمیزی و نقاشی مهیای حضور کودکان در کتابخانه‌ها شده است.

وی گفت: دوره‌هایی نیز ویژه مادران برگزار می‌شود که کتاب‌های مناسب را برای کودکان شناسایی و انتخاب کنند، از سال گذشته نیز بازی‌های فکری در بخش‌های کودک اضافه شده است. خدمت دیگر ویژه کودکان، راه‌اندازی سالن‌های نمایش است که نخستین سالن در کتابخانه حافظ شهرکرد، در روزهای آینده مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد و کودکان می‌توانند به نمایشنامه‌خوانی و به خلاصه‌گویی بپردازند.

سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان اضافه کرد: ایجاد بخش‌های علم‌آموزی در کتابخانه‌ها از دیگر اقدامات برای کودکان است که کتب به‌صورت تصویری برای بچه‌ها به نمایش درمی‌آیند، برای نوجوانان و بزرگسالان نیز خدماتی در کشور در حال اجرا است که کتابخانه‌های استان نیز در حال حرکت به سمت استانداردسازی در این حوزه هستند که ایجاد سالن‌های مطالعه از جمله اقدامات است.

فرهادی بیان کرد: برگزاری دوره‌های متنوع توانمندسازی برای کتابدارهای کتابخانه‌ها از دیگر اقدامات است تا تولید محتوای مجازی کنند. در این راستا کانال‌ها و گروه‌هایی در پیام‌رسان‌های گوناگون برای کتابخانه‌ها تشکیل شده و همکاران از کتاب‌های موجود در کتابخانه برای تولید محتوا استفاده می‌کنند.

وی با اشاره به خدمات کتابخانه‌ها برای محققان و پژوهشگران، توضیح داد: نمایه‌سازی طی سالیان گذشته، ایجاد شده است تا نشریات مختلف علمی و روزنامه‌ها نمایه‌سازی می‌شوند و به‌صورت مجازی قابل جست‌وجو بوده و دسترسی پژوهشگران به این منابع علمی راحت‌تر و سریع‌تر می‌شود. کتابخانه‌های عمومی از ابتدا با پایگاه‌های مختلف برای نمایه‌سازی وارد مذاکره شده‌اند و پژوهشگران می‌توانند درخواست‌های خود را برای دسترسی به مقالات به این نمایه‌ها ارائه دهند، در ضمن طی قرارداد با پایگاه‌ها، انجام خدمات برای درخواست‌های نمایه‌سازی رایگان است.

ضرورت ایجاد کتابخانه مرکزی در استان

سرپرست اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی چهارمحال و بختیاری با اشاره به وجود زیرساخت‌های اساسی برای رسیدن به استاندارهای لازم، تصریح کرد: یکی از مطالبات چندین‌ساله، ایجاد کتابخانه مرکزی در استان است و زمانی که کتابخانه مرکزی در هر استان وجود داشته باشد سطح ارائه خدمات کتابخانه‌ای در آن استان، افزایش پیدا می‌کند، بنابراین وجود کتابخانه مرکزی در استان بسیار ضروری است. بودجه‌ای در این خصوص مصوب شده که می‌تواند به‌ انقلاب در کتابخانه‌های عمومی استان منجر شود و می‌طلبد که مسئولان به نقش فرهنگی کتابخانه‌ها و در نتیجه موضوع تخصیص بودجه کتابخانه‌های عمومی استان بیش از پیش اهمیت دهند.

فرهادی درخصوص انواع کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های استان، یادآور شد: از آن‌جا که رویکرد کتابخانه‌های استان عمومی بوده بنابراین نیازمندی عامه مردم استان در زمینه‌هایی مانند ادبیات، تاریخ، روانپزشکی، آشپزی و غیره است. تلاش می‌شود که کتب مطرح این موضوعات برای کتابخانه‌های استان خریداری شوند، درصدی نیز برای خرید کتب خاص درنظر گرفته می‌شود؛ در حال حاضر بیشترین استقبال از کتب کودک و نوجوان است، کتب کمک‌درسی نیز متقاضیان فراوانی دارند که در این زمینه تلاش شده تا از کمک‌های خیران استفاده شود.