مراحل گفتمان‌سازی هنجار حجاب در جامعه

به گزارش ایکنا از قم، آیت‌الله اراکی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در همایش ملی «گفتمان‌سازی تأثیر حجاب بر سلامت زن، خانواده و جامعه» که امروز، ۳۰ بهمن‌ماه در دانشگاه حضرت معصومه(س) برگزار شد، اظهار کرد: جوامع دارای هویت اجتماعی خاص خودشان هستند و هر جامعه‌ای هویتی دارد و ما قائل به این هستیم که جامعه و به‌وسیله فرمانی که از حاکمیت تلقی می‌کند چه حاکمیت الهی چه غیر الهی، هویت جامعه ساخته می‌شود.

وی ادامه داد: هویت هر انسانی را نحوه گزینش و انتخاب رفتار تعیین می‌کند؛ هم شخصیت فردی هم در ساحت اجتماعی. شخصیت فردی ما براساس نوع گزینش رفتار شکل می‌گیرد و رفتارهای اختیاری شخصیت ما را می‌سازد؛ در قرآن کریم هم اشاره شده که انسان مساوی با عمل و عملکردش است. حضرت نوح(ع) فرمود که خدایا به من قول دادی که اهل من از عذاب تو در امان باشند و فرزندم از اهل و خانواده من بود چگونه دچار این عذاب شد؟ پاسخ آمد که او از اهل تو نیست، او عمل غیر صالح بود. نسبت فرزندی اهلیت درست می‌کند آنچه کسی را عضو خانواده تو می‌کند نزد ما این است که عملش همسنخ عمل تو باشد.

هدایت رفتارهای اجتماعی از طریق حاکمیت با وضع قوانین

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه عمل که انباشته شود یک ساختار به نام انسان ساخته می‌شود، گفت: هر انسانی عملش به گردنش آویخته می‌شود و مجموعه عمل‌هایش در قیامت کتاب او می‌شود «كَفَى بِنَفْسِكَ الْيَوْمَ عَلَيْكَ حَسِيبًا»؛ روانشناسی اسلامی و جامعه‌شناسی اسلامی به این مهم توجه دارد.

اراکی بیان کرد: انتخاب رفتار آزادانه و آزادی شخصیت می‌سازد و رفتارهای اجتماعی و ارادی جامعه را حاکمیت از طریق قانون هدایت می‌کند و اگر قانون نبود جامعه نداریم و مجموعه انسان‌های پراکنده بود و قانون در یک رفتار هماهنگ این مجموعه افراد را به هم پیوند می‌دهد و اراده آن‌ها را یک جهت می‌دهد و این قانون هویت‌ساز است؛ کسانی که هوای نفس آن‌ها الله است، خویش را براساس خواست او می‌سازند و همان معبود فرد است که خضوع برای او دارد و این همان عبادت است.

وی گفت: گاهی انسان خودش را به همای نفس می‌سپارد و قوانین بر مبنای هوای نفس طرح می‌شود و منطق این قانون براساس لذت بردن است نه حقانیت؛ الان در جامعه غرب به شدت روی همجنسگرایی تأکید کردند، اما چون موفق نبودند، امروز القای جنسیت را مطرح می‌کند تا لذت بردن را رواج دهند و این لذت‌بری قدرتمندان و حاکمان شهوت‌ران است نه عامه جامعه.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه طبق فرمایشات حضرت علی(ع) در نهج‌البلاغه آن‌هایی که فرمانروایان هوس‌ران، شهوت‌ران و خدایگان لذت و شهوت هستند، عقل افراد را به بند می‌کشند و توان تفکر را سلب می‌‎کنند و فضای غبارآلود در جامعه به‌وجود می‌آورند و گوش انسان را از شنیدن باز می‌دارند و جامعه سالم را بیمار می‌کنند، اضافه کرد: بشر می‌تواند بفهمد که هوا و هوس او راه خلاف مصلحت خودش را پیش می‌گیرد یا خیر و می‌داند چه چیزی به نفع و مصلحت اوست؛ بنا به فرمایش استاد شهید مطهری «انسان وقتی با هوای نفس خودش مخالفت می‌کند لذتی احساس می‌کند که از لذت‌های جسمانی فراتر است» و این لذت پنهان را حامیان جوامع بشری از انسان گرفتند.

پوشش جامعه برخاسته از ارزش‌های الهی باشد

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به  اینکه «أوحَى اللّه ُ إلى نَبِيٍّ مِنَ الأنبياءِ أن قُلْ لِقَومِكَ: لا تَلبَسُوا لِباسَ أعدائي و لا تَطعموا مَطاعِمَ أعدائي، و لا تُشاكِلُوا بما شاكَلَ أعدائي، فَتَكُونوا أعدائي كما هُم أعدائي؛ خداوند به يكى از پيامبران وحى فرمود كه به مردم خود بگو: لباس دشمنان مرا نپوشيد و خوراک دشمنان مرا نخوريد خود را به شكل و شمايل دشمنان من در نياوريد؛ كه در اين صورت، شما نيز همچون آنها، دشمن من خواهيد بود» گفت: برترین نمادهای هویت اجتماعی، رفتارهای اجتماعی است؛ پوشیدنی‌ها و پوشش باید برخاسته از ارزش‌های الهی باشد؛ پوشش باید به تناسب ارزش مقبول اجتماعی ما در بیاید آیا پاکدامنی بهتر است یا تردامنی؟ آیا این پاکدامنی امانتداری و رفتار درست ایجاد نمی‌کند؟ معلوم است که پاکدامنی بهتر است و ارزش‌های درونی اجتماعی و ملی ما بر پاکدامنی تأکید دارد.

شخصیت دادن به زن، انجام فعالیت‌های مردانه نیست

اراکی تصریح کرد: امروزه عده‌ای کار زن در خانه و فرزند را کلفتی می‌گویند، اما اگر همان زن در رستوران کار کند و به بیگانگان خدمت کند کلفتی نیست! اگر زن از روی عشق برای شوهر و فرزندانش خدمت کرد و این عالی‌ترین ارزش جامعه بشری است و بچه‌دار شدن یک ارزش متعالی است، اما عده‌ای نامش را جوجه‌کشی گذاشتند؛ حالا ببینید با فرهنگ و هویت ما چه کردند؛ خانه محل آرامش زن و مرد است و مرد به همسرش می‌گوید همسرم تو از تلاش بیرون خانه معاف هستی، در خانه بمان و محیط خانه را برای من و خودت محیط عشق کن؛ اما این به معنای این نیست که زن فعالیت اجتماعی نداشته باشد، چراکه زن بخش مهمی از جامعه است، اما زن را مرد نکنید، چراکه این توهین به شخصیت زن است؛ برای شخصیت دادن به زن او را مردانه نکنید و هویت زنانه را از او نگیرید، زنانگی برای زن عیب و نقص نیست و زن در اختیار مرد نیست.

وی با اشاره به اینکه گفتمان‌سازی حجاب یعنی زن و ارزش‌های عالی و متعالی‌اش را در جایگاه خودش قرار دهیم، ادامه داد: حجاب مصونیت‌بخش و برخاسته از نگاه درست به جامعه بشری است؛ حجاب مخصوص زنان نیست بلکه تنها حدود حجاب در مردان متفاوت است .

اراکی اضافه کرد: برای حفظ هویت جامعه باید فرهنگ‌سازی کرد و گفتمان‌سازی همان فرهنگ‌سازی است و مرحله اول گفتمان‌سازی ایجاد مقبولیت عمومی است یعنی یک مقوله را از ناهنجار بودن آن بیرون بیاوریم؛ مرحله دوم مطلوبیت ایجاد کردن در حد ترجیح و مرحله بعدی گفتمان‌سازی این است که هنجار خوب را به یک رفتار خوب الزامی تبدیل کنیم تا مردم رفتار را برای خودشان الزام بدانند و مرحله بعد گفتمان‌سازی کنش‌آفرینی و واکنش مناسب است. اگر بخواهیم حجاب را گفتمان‌سازی کنیم باید کاری کنیم دختران ما از حجاب احساس لذت و سرخوشی داشته باشند.