آموزش؛ تمهید پیشگیرانه برای گرایش جوانان به دخانیات

شهرام خواجوی، مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از استان با اشاره به اینکه دخانیات یک قاتل حرفه‌ای محسوب می‌شود که به‌تدریج فرد سیگاری را به دام تباهی و مرگ می‌کشاند، اظهار کرد: برطبق برآوردها‌، بیش از ۲ برابر هزینه مصرف دخانیات باید صرف درمان تبعات و عوارض ناشی از مصرف آن شود؛ به‌علاوه، بیش از چهار هزار ماده شیمیایی در سیگار وجود دارد که حدود ۴۰ عنصر آن سرطان‌زاست.

وی با ذکر اینکه بیش از ۹۰ درصد مبتلایان بیماری‌های ریوی سابقه مصرف دخانیات دارند، ادامه داد: همچنین گرفتار شدن در دام بیماری‌هایی همچون سرطان ریه، مشکلات قلبی و عروقی و بیماری‌های کبد، گوارش و حتی نازایی با مصرف دخانیات در ارتباط است.

خواجوی با اشاره به اینکه در قانون جامع کنترل و مبارزه با دخانیات فروش سیگار به افراد زیر ۱۸ سال ممنوع است، اظهار کرد: این قانون همچنان برقرار و کسی آن‌را منتفی نکرده است اگرچه موارد متعددی از نقض آن در سطح جامعه مشاهده می‌شود.

وی با ابراز تأسف از شیوع مصرف قلیان در میان خانواده‌ها و به‌ویژه نسل جوان و با تأکید بر اینکه مصرف قلیان با مصرف ۱۰۰ نخ سیگار برابری می‌کند، گفت: مصرف هر نخ سیگار حدود هفت دقیقه از عمر انسان را کاهش می‌دهد و لذا اطلاع از این مضرات فراوان در مصرف دخانیات باید با آگاهی‌سازی به آحاد جامعه انتقال داده شود.

علل گرایش نوجوانان به سیگار

مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری مصرف بی‌رویه سیگار و قلیان را به مثابه زنگ خطری برای نظام سلامت برشمرد و افزود: چند دلیل را می‌توان برای رشد مصرف دخانیات در بین نوجوانان و جوانان ذکر کرد که نخستین علت مربوط به اطرافیان سیگاری آنان اعم از پدر و مادر و خویشان نزدیک است، همچنین دوستان می‌توانند مشوق مصرف باشند.

خواجوی ادامه داد: تحقیقات نشان می‌دهد اکثر افرادی که قلیان مصرف می‌کنند در محیط‌های دوستانه به سمت این کار گرایش پیدا کرده‌اند؛ دسترسی آسان و قیمت پایین دخانیات و سیگار را باید علت دیگر شیوع همگانی آن دانست. فروش سیگار حتماً نیاز به مجوز دارد و در خرده‌فروشی‌ها ممنوع است اما متأسفانه این قانون چندان اجرا نمی‌شود.

وی الگویابی و الگوپذیری جوانان و نوجوانان را دیگر عامل گرایش آنان به دخانیات مطرح کرد و گفت: آنان در اغلب موارد رفتاری را تقلید می‌کنند که الگوهای آنان اعم از پدر و مادر‌، معلم و یا شخصیت‌های ورزشی و سینمایی و ... انجام می‌دهند و لذا بزرگ‌ترها باید مراقبت کنند. کنجکاوی، ماجراجویی، عدم اعتماد به نفس، نبود کرامت نفس و ... از جمله ویژگی‌های شخصیتی است که سبب گرایش فرد به مصرف دخانیات می‌شود.

خواجوی بیان کرد: تغییرات اجتماعی و اقتضائات زندگی امروز می‌تواند به‌عنوان عامل دیگری برای افزایش شیوع دخانیات مدنظر قرار گیرد که به‌ویژه در مورد قلیان این موضوع عینیت دارد. میزان پایبندی دینی و اجتماعی، دینداری و انجام فرایض دینی، میزان صمیمیت میان اعضای خانواده، سبک فرزندپروری، کنترل و نظارت بر فرزندان از مؤلفه‌های بسیار مهمی در بروز یا پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی از جمله گرایش به دخانیات است.

آسیب‌های اجتماعی استعمال دخانیات

وی با ذکر اینکه استعمال دخانیات آسیب‌های دیگری را به‌دنبال دارد، تصریح کرد: اعتیاد مهم‌ترین و بدترین پیامد مصرف دخانیات است و می‌طلبد که پدر و مادرها به‌راحتی از کنار قضیه مصرف سیگار توسط نوجوان و جوان خود عبور نکنند، ضمن اینکه مصرف دخانیات در خانواده نباید عادی انگاشته شود زیرا اعتیاد به دخانیات رابطه مستقیمی با اعتیاد به الکل و مواد مخدر دارد.

خواجوی تصریح کرد: نیکوتین موجود در سیگار به‌شدت اعتیادآور است و لذا زمینه اعتیاد نوجوان و جوان سیگاری را به این مسکن فراهم می‌کند آنان را به سمت استفاده از مواد مخدر که به‌زعم آنان قابلیت تسکین‌دهندگی بالاتر و بیشتری دارند سوق می‌دهد.

مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری با تأکید بر اینکه وابستگی به مصرف از ویژگی‌های مشترک دخانیات و مواد مخدر است، گفت: اینجاست که می‌بینیم افراد زیادی که قصد ترک سیگار یا مواد مخدر داشته‌اند در این راه موفق نشده‌اند.

خواجوی با اشاره به تصویب قانون جامع کنترل و مبارزه با دخانیات در سال ۸۵، بیان کرد: در قانون پیش‌بینی‌هایی برای چگونگی عرضه دخانیات وجود دارد که از جمله می‌توان به افزایش ۱۰درصدی سالانه برای مالیات دخانیات و فرآورده‌های دخانیات و نیز ممنوعیت فروش برای افراد زیر ۱۸ سال اشاره کرد.

وی با تأکید بر اینکه وزارت بهداشت در راستای فعالیت‌های پیشگیرانه مصرف دخانیات وظایفی دارد، افزود: در این خصوص، دانشگاه‌های علوم پزشکی باید مراکز مشاوره را فعال کنند. امسال نشستی را با رویکرد پیشگیری و مقابله با مصرف دخانیات با مسئولان علوم پزشکی و دستگاه‌های متولی برگزار کردیم.

خواجوی ادامه داد: در مقوله پیشگیری از مصرف دخانیات به‌ویژه در بین نوجوانان و جوانان نیازمند یک همگرایی و هم‌افزایی بین دستگاهی هستیم تا از توزیع و مصرف بی‌رویه حتی‌الامکان جلوگیری شود. در این نشست مرکز بهداشت استان موظف شد پیشنهادات دستگاه‌ها مبنی بر پیشگیری را در قالب یک برنامه تدوین کند که اگر این برنامه نهایی و عملیاتی شود هم‌افزایی دستگاه‌ها را در جهت آموزش و پیشگیری شاهد خواهیم بود.

راهکارهای پیشگیرانه

وی در خصوص راهکارهای پیشگیری و مقابله با مصرف دخانیات در جامعه، تصریح کرد: آموزش مهارت‌های زندگی باید مورد توجه قرار گیرد و ضرورت دارد پدر و مادرها و فرزندان در این زمینه توانمند شود، آموزش مضرات دخانیات نیز باید در سطح جامعه و فضاسازی شهری و رسانه‌ها و فضای مجازی ساری و جاری باشد؛ غربالگری سلامت روان نوجوانان با همکاری آموزش و پرورش نکته بسیار مهمی است که باید در دستور کار قرار گیرد و افرادی که نیاز به حمایت دارند، احصا شوند و تحت آموزش و مهارت‌افزایی قرار گیرند.

خواجوی ضرورت اقدامات فرهنگی با هدف پیشگیری از استعمال دخانیات را یادآور شد و گفت: ساخت و تولید برنامه‌ها، تیزرها و کلیپ‌ها و پخش در صدا و سیما و فضای مجازی می‌تواند کمک‌کننده باشد، مصرف دخانیات باید در این تولیدات رسانه‌ای تقبیح و به‌عنوان یک ضد ارزش در جامعه معرفی شود. آموزش و آگاه‌سازی اولین و مهم‌ترین اقدام در مقابله و کاهش مصرف دخانیات است که این رویکرد در تمامی برنامه‌های پیشگیرانه باید مورد توجه قرار گیرد.