آیا تکنولوژی را وارد مسابقات قرآن کرده‌ایم؟

طی سه دهه اخیر تحولات گسترده‌ در حوزه تکنولوژی به ویژه تکنولوژی‌های ارتباطی تغییرات بزرگی را در زندگی عموم مردم ایجاد کرده است. این تحولات بزرگ در حوزه‌هایی مختلف آموزشی نیز به وقوع پیوسته است. گسترش امکان برقراری ارتباط، مرزها و فاصله‌ها را از بین برده و فرصت تعامل وسیعی را برای متخصصان موضوعات مختلف در جهان ایجاد کرده است.

آیا این گستردگی و سهولت در ارتباطات موجب نزدیکی هر چه‌ بیشتر استادان قرآن و متولیان برگزاری مسابقات قرآن در ایران و جهان شده است؟ حال که به راحتی می‌توان با اقصی‌نقاط جهان تماس تصویری برقرار کرد، آیا استادان و قاریان برتر جهان در شبکه‌های اجتماعی برای توسعه آموزش قرآن در حال تعامل هستند؟ آیا کلاس‌های قرآنی بین‌المللی آنلاین برگزار می‌شود؟ آیا متولیان برگزاری مسابقات قرآن به تعامل و همفکری می‌پردازند تا سطح برگزاری مسابقات را در جهان تعالی بخشند؟ 

محمد بادپا، از پیشکسوتان تدریس و برگزاری مسابقات قرآن، در پاسخ به پرسش خبرنگار ایکنا مبنی بر اینکه میزان بهره‌مندی استادان و برگزارکنندگان مسابقات از تکنولوژی روز چه میزان است، پاسخ داد: در برپایی مسابقات موفق نخواهیم شد، مگر اینکه تجربه تدریس قرآن به اقشار مختلف جامعه را داشته باشیم؛ این مسئله بسیار حائز اهمیت است، چون هر آنچه اندوخته و در بخش مسابقات به کار بسته‌ام، حاصل تجربیاتی است که در حوزه تدریس قرآن دارم. 

نگرانی از ایستایی در مسابقات قرآن

وی در پاسخ به این سؤال که آیا مسابقات قرآن همپای تحولات دنیای معاصر متحول شده است؟ گفت: همیشه این دغدغه را داشته‌ام که نباید در برگزاری مسابقات قرآن ایستایی داشته باشیم، حوزه قرآن چه در بحث آموزش و چه در مسابقات باید پویا باشد.

بادپا گفت: سعی کرده‌ایم که مسابقات را به‌روز کنیم ولی با شرایط ایده‌آل فاصله دارد. هم‌پای تکنولوژی در حوزه مسابقات و تدریس قرآن متحول نشده‌ایم.

فاصله زیاد جوایز ایران با سایر کشورها

وی درباره فاصله جوایز اهدایی ایران با سایر کشورها اظهار کرد: در بخش جوایز مسابقات قرآن، فاصله ما با سایر کشورها بسیار زیاد است. سال گذشته در مسابقات بین‌المللی قرآن اوقاف جوایز حافظ کل به 550 میلیون تومان رسید که حرکت خوبی است، ولی رقم مطلوبی نیست. در کشورهایی مثل عربستان جوایز بزرگی به برندگان مسابقات داده می‌شود، البته شرایط این کشورها با ما متفاوت است و این نوع عملکرد را قبول نداریم و نمی‌گوییم باید 40 میلیارد جایزه بدهیم، بلکه بحث این است که باید حداقل‌ها را رعایت کنیم.

بادپا ادامه داد: مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف در حوزه بهره‌مندی از تکنولوژی، مسابقات کشوری را بدون کاغذ(less paper) پیش برد که شروع خوبی است، اما هنوز اتفاقی که باید بیفتد و همه داوران به راحتی بتوانند از این روش استفاده کنند، محقق نشده است. مسابقات قرآن جایگاه خاصی در کشور دارد و باید روز به روز در این حوزه نوآور شویم و سازمان‌ها و نهادها به سمتی بروند که آیین‌نامه‌های قوی‌تر، بهتر، سازنده‌تر و جذاب‌تر طراحی کنند. همچنین، اگر در مسابقه قرآن آموزش وجود نداشته باشد، آن مسابقه معنا ندارد و مسابقه‌ای موضوعیت دارد که برگزارکنندگان آن رویکرد آئین‌نامه‌ای، محتوایی و آموزشی داشته باشند و آموزش در وحله اول و مسابقه در درجه دوم اهمیت باشد. چنین مسابقه‌ای ارزش واقعی یک رویداد قرآنی را دارد.

آسیب مداوم مسابقات قرآنی

وی در پاسخ به این سؤال که آیا از ظرفیت مسابقات قرآن برای تبادل و انتقال تجارب بین‌نسلی استفاده می‌شود؟ گفت: با یک آسیب در مسابقات کشوری مواجه هستیم. هنوز حدود 25 شرکت‌کننده داریم که سالیان سال مثل پشت کنکوری‌ها‌ با فاصله 10 صدم، 15 صدم و 20 صدم از نفرات برتر تعیین رتبه می‌شوند و این به راستی ظلم است. باید تدبیری اندیشیده شود تا در آینده نزدیک پشت این سد را خالی کنند. بچه‌هایی هستند که شایستگی دستیابی به مقام اول مسابقات قرآن را دارند، اما با صدم درصد به رتبه اول نمی‌رسند؛ بچه‌ها از پشت سد فینال ماندن خسته شده‌اند و این یک آسیب است.

بادپا با بیان اینکه فینال مسابقات کشوری اوقاف یکی از سخت‌ترین مسابقات است و بسیاری در سد فینال آن مانده‌اند، گفت: این افراد باید اکنون به سراغ آموزش بروند. کارهای خیلی مهم‌تری از پشت این سد ماندن داریم و باید تدبیری اندیشیده شود. این افراد توانایی زیادی را در خودشان ایجاد کرده‌اند و باید به دنبال قهرمان‌پروری بروند و شاگرد پرورش دهند، نه اینکه یک سال تمرین کنند تا در مسابقات سال بعد شرکت کنند؛ همین امر موجب خستگی آنها شده و به تدریج از دور خارج می‌شوند.

وی با تأکید بر اینکه هدف از برگزاری مسابقات قرآن و هر فعالیت قرآنی دیگری ایجاد علاقه‌مندی است، گفت: معتقد نیستم، فردی طی دو سال باید حافظ قرآن شود، بلکه حافظ قرآن شدن باید طوری باشد که بچه‌‌ها علاقه‌مند و عاشق قرآن شوند. مرحوم پدرم که خود از اساتید قرآنی بود چنین پند می‌دادند که هر کاری در حوزه آموزش انجام می‌دهی به دنبال این نباش که آیات، لحن، صوت و تجوید را به ذهن‌ها منتقل کنی، بلکه در مرحله اول شرایطی را مهیا کنید که افراد عاشق قرآن شوند و خودشان به دنبال فعالیت‌های قرآنی بیایند.

بادپا با ابراز تأسف از وضعیت موجود و فاصله‌ای که با وضعیت مطلوب داریم، گفت: امیدواریم روزی طرح‌ها و فکرهای نوین مطرح شود.

انتخاب جوایز چشیدنی برای کودکان

این فعال قرآنی از وضعیت و نوع جوایز اهدایی به کودکان و نوجوانان شرکت‌کننده در مسابقات قرآن انتقاد کرد و گفت: سازمان‌ها و نهادهای مختلف برای کودک پنج‌ساله کارت هدیه یک میلیون تومانی هدیه می‌دهند آن کودک لذتی از آن کارت نمی‌برد. باید لذت جوایز مسابقات به خصوص برای کودکان و نوجوانان چشیدنی باشد و جوایز غیر نقدی مثل بازی‌های فکری بخریم و آنان را روی سکوی امتیاز ببریم. باید فکری برای برگزاری مسابقات جذاب و مخاطب‌پسند کنیم نه اینکه به سه نفر اول جایزه دهیم و بقیه گریه کنند و بروند. این رفتار آسیب‌زا و خطرآفرین ست.

وی از طراحی جوایز حد نصابی در مسابقات امام علی(ع) سخن گفت و افزود: در این روش هرکس بر اساس حدنصاب کسب شده جایزه خوبی را دریافت می‌کند.

بادپا در پاسخ به این سؤال که چقدر از ظرفیت تکنولوژی برای برقراری ارتباط بین قاریان و حافظان برجسته جهانی استفاده شده تا به تبادل دیدگاه، ایده و نظر بپردازند؟ گفت: در حوزه بین‌الملل کارهایی انجام شده است. مسابقاتی به صورت آنلاین با کشورهای مختلف در حال برگزاری است که جذابیت خاص خود را دارد، ولی در مقایسه با مسابقاتی که در کشورمان داریم، یک درصد است و هنوز نتوانسته‌ایم از این ظرفیت و تکنولوژی به خوبی استفاده کنیم. هنر نظام جمهوری اسلامی باید این باشد که مسئولان قرآنی کشورهای اسلامی را دعوت و تکریم کند تا بتوانیم افکار و آئین‌نامه‌ها را به هم نزدیک کنیم و شیوه مسابقات را انتقال دهیم.

وی در پایان گفت: نظمی که در مسابقات مالزی دیدم در مسابقات هیچ کشوری ندیدم. بیش از سی سال است که یک خانم این مسابقات را مدیریت می‌کند و با برنامه‌ریزی خوب توانسته این مسابقات را اجرا کند. مسابقات مالزی اشکالاتی دارد، اما هنوز نتوانسته‌ایم نظم آن را در مسابقات داخلی اجرا کنیم، در صورتی که ظرفیت و خلاقیت این کار را داریم؛ باید مرکزی برای همفکری و نوآوری‌ها وجود داشته باشد. با نقطه اوج فاصله داریم ولی می‌توانیم در آینده‌ای نه چندان دور جزو بهترین‌ها در جهان اسلام باشیم. 

گفت‌وگو از زهرا ایرجی