تقوا؛ شاخص کیفیت اعمال صالح انسان

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة، شامگاه، 10 فروردین‌ماه در جلسه تفسیر سوره «حج»، اظهار کرد: در ابتدای سوره «حج» خداوند فراخوان عامی را اعلام می‌دارد و آن اینکه نسخه تربیتی خداوند را بپذیرید و خود را مشمول تربیت الهی قرار دهید چرا که راهکاری که سعادت دنیوی و اخروی انسان را تامین می‌کند، این است.

وی ادامه داد: در قبال این دعوت الهی انسان‌ها دسته دسته شدند. عده‌ای از هر شیطانی پیروی و تقلید کردند و گروهی جلوداری کرده و بدون علم و دلیل و بدون اتکا به وحی، مردم را به دنبال خود کشاندند، اینان افرادی بودند که متکبرانه مقاومت می‌کردند و خواسته‌های دنیوی خود را ترجیح دادند.

انصاری بیان کرد: عده‌ای هم خدا را عبادت می‌کنند، اما دین حاشیه زندگی آنان است و چون منافع دنیایی آنها با این دین تامین می‌شود آن را پذیرفتند و اگر با حقایق دین و دینداری مواجه شوند از دین رویگردانی می‌کنند.

تأکید قرآن بر همراهی ایمان و عمل

این مفسر قرآن با بیان اینکه خداوند آنچه اراده می‌کند، تحقق می‌یابد، ادامه داد: گروهی از مردم هم در مقابل نسخه تربیتی الهی معبودهای دیگری را عبادت می‌کنند که سودی در آن نیست، اما گروه پنجم در این تقسیم‌بندی کسانی هستند که ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند، آنان به تمام آنچه پیامبران از سوی خداوند گفتند و به عالم غیب ایمان آوردند‌.

انصاری با اشاره به اینکه جایگاه ایمان، قلب انسان است، افزود: آنچه اثبات‌کننده ایمان است، عمل انسان است، ایمان مقوله‌ای است که با معرفت و اندیشه انسان سر و کار دارد. اما هنگامی که می‌خواهد ایمان محقق شود، باید در عمل انسان به صورت علمی دیده شود و در غیر این صورت ایمان از سوی خدا و خلق خدا قابل پذیرش نیست.

وی با بیان اینکه پاداش و ثواب انسان بر اساس همین عمل صالح است، بیان کرد: زیربنای عمل، انگیزه و اراده انسان است که ایمان را به عمل تبدیل می‌کند، ایمان و معرفت زمینه و انگیزه را در انسان ایجاد می‌کند و انسان را به عمل وا می‌دارد، اگر ایمان آمده باشد، اما عمل در آن دیده نشود آن انگیزه و اشتیاق و عشق نیامده است.

انگیزه و عشق؛ عامل تداوم مسیر دینداری

صاحب تفسیر مشکاة بیان کرد: دوام دین مبتنی بر شور، عشق و انگیزه است، مانند زندگی که با عقلانیت آغاز و با عشق تداوم می‌یابد، انسان با این دلیل پای عمل خود می‌ایستد و ادامه می‌دهد.

انصاری تصریح کرد: امام صادق(ع) فرمودند: «لعنت خدا بر کسی که ایمان را قول بدون عمل می‌داند، از آنان نباشید که آخرت را بدون عمل طلب می‌کنند» امام هادی(ع) نیز فرمودند: «مردم در دنیا با مال و در آخرت به وسیله اعمالشان دسته‌بندی می‌شوند.»

وی با اشاره به آیه 14 سوره «حج» که می‌فرماید: «إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحَاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ مَا يُرِيدُ» ادامه داد: در قرآن عمل متصل به قید صلاحیت دیده می‌شود و صلاح ضد فساد است، فاسد به معنای بی‌نتیجه و بی‌فایده و بلکه با ضرر است و عمل صالح به معنی عمل موثر است و صرفاً عملگرایی به خودی خود منظور نیست،  ایمان باید تبدیل به عمل صالح شود، در غیر این صورت ما بازنده زندگی خواهیم بود.

این مفسر قرآن گفت: در قرآن حول موضوع عمل صالح سه بحث وجود دارد، اول اینکه ریشه عمل صالح چیست؟ دوم اینکه پایان و نتیجه عمل صالح چیست؟ و بحث سوم کیفیت تحقق عمل صالح است.

زیربنای عمل صالح چیست؟

انصاری اظهار کرد: عمل صالح آن است که انسان حداکثر استفاده از منابع را دارد تا به حداکثر اهداف تعریف شده خود برسد و به فردی که چنین عمل می‌کند، مؤمن می‌گویند؛زیربنای عمل صالح، معرفت، صبر، ایمان و رزق حلال است.

وی با بیان اینکه ثمرات عمل صالح هم دنیوی و هم اخروی است، افزود: آرامش و جدایی از حزن و خوف و همچنین امنیت و نیز استجابت دعا از نتایج و ثمرات عمل صالح است و این عمل صالح باعث می‌شود تا محبت انسان در دل‌ها جا گیرد و تقرب به خداوند انجام شود.

انصاری با تأکید بر اینکه دستاورد عمل صالح، حیات طیبه و جنات نعیم خواهد بود، افزود: کیفیت عمل صالح در قرآن مورد تاکید و کلید واژه آن تقواست.