درک شب قدر نیازمند واسطه فیض است/ کوتاهی در بیان فضایل علی(ع) به بهانه وحدت + فیلم

ماه مبارک رمضان ماه مهمانی خداوند و در برخی روایات ماه امیرالمؤمنین(ع) ذکر شده است. در فضیلت ماه رمضان استناد به سوره قدر کافی است تا عظمت این ماه و لیله قدر که در این ماه قرار دارد و مصادف با ایام ضربت خوردن امام(ع) و در نهایت شهادت ایشان است نمایانده شود؛ ماهی که خداوند یک شب آن را «خیر من الف شهر» برشمرده است.

خبرنگار ایکنا در گفت‌وگو با آیت‌الله سیدمحمد ابن‌الرضا، استاد حوزه علمیه، به فضیلت این ماه بر اساس آیات و روایات و پیوند ماه مبارک رمضان و حضرت علی(ع) پرداخته است که در ادامه می‌خوانید:

ایکنا ـ ماه مبارک رمضان و لیالی قدر با ایام شهادت حضرت علی(ع) همزمان است. این تقارن چه پیامی دارد؟

ماه رمضان ماه نزول قرآن و ماه امیرالمؤمنین(ع) است و این پیوند بسیار جالب است؛ شب‌های قدر هم شب نزول قرآن و هم شب‌های علی(ع) است؛ در روایت بیان شده است که «القرآن مع علی و علی مع القرآن» کما اینکه داریم «علی مع الحق و الحق مع علی». علی کسی است که وقتی قرآن بر سر نیزه کردند فرمود قرآن ناطق من هستم؛ ما یک قرآن صامت و یک قرآن ناطق داریم که قرآن صامت همین مصحف شریف است و قرآن ناطق علی(ع) و براساس روایات این دو با هم فرقی ندارند یعنی همین قرآن ساکت بخواهد حرف بزند، امیرمؤمنان(ع) است و اگر بخواهد مجسم شود می‌شود وجود مقدس امیرالمؤمنین(ع) و اگر  امیرمؤمنان بخواهد کتابت شود قرآن خواهد شد.

امام هم شامل امام صامت و امام ناطق است؛ امام حسین(ع) امام بود ولی امام صامت و ساکت بود و امام مجتبی(ع) امام ناطق بودند کما اینکه این دو بزرگوار در دوره امام علی(ع) صامت بودند و این سه بزرگوار در دوره پیامبر(ص) با اینکه امام بودند ولی پیامبر(ص)، امام ناطق بود. ادب سبب شده بود که سخنی نگویند لذا امیرالمؤمنین(ع) هیچ صحبتی در دوران پیامبر(ص) ندارد مگر به امر پیامبر(ص)؛ البته امیرالمؤمنین(ع) از غدیر به بعد امام ناطق شده است. 

از آداب شب‌های قدر لعن صد مرتبه به دشمنان امیرالمؤمنین(ع) است تا این شب را درک کنیم و از دشمنان تبری بجوییم. نصف این ماه متعلق به وجود مقدس امام مجتبی(ع) و نصف دیگر متعلق به وجود امیرالمؤمنین(ع) است. روایتی فرمود: یدور الحق حیث ما دار علی عَلِیٌّ مَعَ الْحَقِّ وَالْحَقُّ مَعَ عَلِیٍّ؛ شبیه این روایت برای عمار هم هست؛ عمار مع الحق و الحق مع عمار، لذا برخی گفته‌اند این فضیلت برای علی(ع) نیست ولی دنباله آن خیلی مهم است؛ یدور ما عمار حیث ما دار الحق نه یدور الحق حیث ما دار عمار، ولی در مورد امیرالمؤمنین(ع) فرموده است هر کجا علی(ع) باشد حق آنجاست ولی در مورد عمار فرمود هر کجا حق باشد عمار هم هست. این روایت را شیعه و سنی نقل کرده‌اند.

ایکنا ـ با همه این اوصاف در مقام و منزلت ایشان آیا جامعه شیعه به شأن امیرمؤمنان(ع) ادای دین کرده است؟

به امیرمؤمنان(ع) خیلی کم‌لطفی و بی‌اعتنایی شده است در همه تاریخ تا امروز؛ بنده یک وقتی نجف مشرف بودم و قرار بود در یکی از رسانه‌ها سخن بگویم آن هم بدون هیچ آمادگی قبلی ولی ناگهان با توسل به علی(ع) آیه شریفه «واعتصموا بحبل الله جمیعا...» به ذهنم آمد؛ منظور از حبل و ریسمان الهی که باید به آن چنگ بزنیم منظور چیست؟ در روایات شیعه و سنی بیان فرموده است که منظور امیرالمؤمنین(ع) است؛ اگر بخواهیم وحدت و تقریب داشته باشیم باید حول امیرمؤمنان(ع) باشد، اما در تمامی جلسات مرتبط با وحدت سخنی از علی(ع) نمی‌گوییم، در حالی که در خطبه فدکیه آمده است که امامتنا نظام المله.

مؤمن کسی است که حضرت را دوست دارد؛ فقها گفته‌اند از شرایط ذبح در منا آن است که فرد ایمان داشته باشد و شرط ایمان را شیعه 12 امامی قرار داده‌اند، پس کسی که ایمان دارد محب امیرالمؤمنین(ع) است و افرادی که به امام بغض دارند کافر و منافق هستند. در سوره مبارکه حجرات هم فرمود: انما المؤمنون اخوه؛ امروز به باور بنده همه مشکلات ما ریشه در مسائل اعتقادی دارد و اگر در این مسیر درست حرکت کنیم صاحب داریم و صاحبمان ما را اداره خواهد کرد ولی ما چه زمانی به طرف ایشان رفته‌ایم؟ ما مصداق نفرین پیامبر(ص) در روز غدیر خواهیم شد اگر به حضرت علی(ع) کوتاهی کنیم؛ ایشان فرمودند: واخذل من خذله. متاسفانه در کتب مدارس هم نسبت به 25 سال دوران امام علی(ع) تحلیل مناسبی وجود ندارد.

کسی که دوم شخص عالم وجود است چنان در غربت قرار گرفت که دنبال کندن چاه و ایجاد نخلستان بود؛ کسی که فرمود: سلونی قبل ان تفقدونی. این همه روایت در مورد علم آن حضرت وجود دارد و ما تا چه زمانی باید نسبت به معرفت درست به آن حضرت کوتاهی کنیم. در روایت بیان شده است که ایشان علم هم انبیاء را داشت و متاسفانه ما چقدر از علم ایشان بهره بردیم؟ شافعی از عباده بن صامت نقل کرده است که ما فرزندان خود را به دوستی امیرالمؤمنین(ع) آزمایش می‌کردیم. انس می‌گوید بعد از جنگ خیبر، مردم فرزندانشان را در مسیری که حضرت از آن عبور می‌کرد قرار می‌دادند و همین که می‌دیدند علی(ع) می‌آید ایشان را به فرزندشان با اشاره انگشت نشان می‌دادند و حب و بغضشان را از این طریق می‌سنجیدند.

محب‌الدین طبری از ابوذر غفاری نقل کرده است؛ ما کنا نعرف المنافقین الا بثلاث. منافقین شناخته نمی‌شوند مگر با سه ویژگی؛ اول دروغ بستن به خداوند و پیامبر(ص)؛ دوم تخلف از نماز یعنی نماز نخواندن و سوم بغض بر علی بن ابیطالب(ع) لذا باید حواسمان را جمع کنیم و از کسانی نباشیم که نسبت به حضرت علی(ع)، 13 رجب و شب 21 ماه رمضان کم توجه باشیم.

علی، جان پیامبر(ص) است کما اینکه در آیه مباهله از تعبیر انفسنا استفاده کرده است ولی برخی ایشان را کنار گذاشتند و نکند ما هم با رفتارمان شیعه مخذول باشیم؛ گاهی که نجف مشرف می‌شویم به این فکر می‌افتم که ما این همه فقیه و عالم و دوستان امام(ع) در نجف داریم که سه نفر برجسته‌تر  از بقیه هستند و اول میثم است؛ در زیارت امیرالمؤمنین(ع) دارد که دشمنان امام و دشمنان دوستان علی(ع) را لعن کرده است. یک طرف هم شیخ طوسی است که زندگی خود را رها کرد و به نجف آمد و آنقدر ادب داشت که دو کتاب از کتب اربعه ما از شیخ طوسی است و به تعبیر استاد ما آیت‌الله وحید خراسانی او در هر علمی هم مؤسس بود؛ در حدیث، رجال و فقه تا جایی که او را شیخ الطائفه گفتند. در دوره معاصر هم علامه امینی است.

علی(ع) عزیز پیامبر(ص) و عالم خلقت بود ولی متاسفانه با ایشان خوب رفتار نشد و فرزندان ایشان را هم به خاطر بغض با امیرالمؤمنین(ع) شهید کردند و به زنجیر بستند و صلح بر او تحمیل کردند.

ایکنا ـ برای بهره‌گیری بیشتر مؤمنان درباره اهمیت شب‌های قدر توضیح دهید. 

شب‌های احیای شب‌های وجود متعلق به حضرت بقیت‌الله(عج) است؛ فرمودند در همه نمازها به خصوص نمازهای جهریه(نماز صبح و مغرب و عشاء) سوره قدر را بخوانید. فرمودند با مخالفان ما با این سوره احتجاج کنید یعنی کسانی که امیرالمؤمنین(ع) و امام زمان را قبول ندارند با این سوره با آنان محاجه کنید به تعبیر دیگر اگر در شب قدر ملائکه نازل می‌شوند بر چه کسی نازل می‌شوند؟ اگر رفت و آمد ملائکه بدون حساب و کتاب باشد که عبث است و اگر اینطور نیست بر چه کسی نازل می‌شوند؟ این آیه را کنار آیه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ ۖ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِي شَيْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ ۚ ذَٰلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا» بگذارید. اولی الامر در اینجا چه کسانی هستند و در سوره قدر، مِن کل امر دارد و این امر بازگشت به همان صاحبان امر است که امروز هم وجود مقدس صاحب العصر و الزمان و اولی الامر و صاحب امر من کل امر است.

البته اطیعوالله و اطیعوا الرسول را طور دیگر هم می‌توان معنا کرد؛ یعنی کل امر را با آیه «إِنَّمَا أَمْرُهُ إِذَا أَرَادَ شَيْئًا أَنْ يَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ» تفسیر کنیم و در این صورت معنای ولایت تکوینی را دارد. شب قدر، شب تعیین مقدرات موجودات و بشر است و این کار همینطور رخ نمی‌دهد و واسطه لازم دارد؛ امام صادق(ع) فرمودند که خدا باید ما را هدایت کند و برای هدایت ما پیامبران را فرستاد یعنی باید واسطه وجود داشته باشد این مسیر باید ادامه داشته باشد. شب قدر نیازمند واسطه فیض است و آن واسطه «این السبب المتصل بین الارض و السماء» است لذا شب قدر، شب وجود مقدس حضرت بقیت الله(عج) است. در شب بیست و سوم که احتمال قدر بیشتر است دعای اللهم کن لولیک الحجه بن الحسن ... را زیاد بخوانیم و تکرار کنیم.

برای اینکه این شرایط برای ما فراهم شود باید پاک شویم؛ اینکه می‌گویند استغفار و توبه و انابه کنید و از معصیت بیرون بروید برای درک شب قدر است لذا 18 روز روزه می‌گیریم تا به شب قدر برسیم. وجود مقدس حضرت می‌تواند با یک اشاره همه چیز را تغییر دهد به شرط آنکه بخواهیم تا آنچه قرار است در شب بیست و سوم برای ما قطعی شود همان باشد که حضرت می‌پسندد زیرا ایشان مایه برکت و سعادت ما هستند.