نصیحت‌خواهی امام عـلی(ع) از مردمانش؛ هشداری برای خبرنگاران

هم مردم، هم مسئولان و هم ما خبرنگاران کافی است سری به نهج‌البلاغه بزنیم و خطبه 216 این محتوای عظیم انسانی را مطالعه کنیم. آن وقت به راحتی می‌توانیم نحوه ارتباط و جایگاه صحیح بین مردم، خبرنگاران به عنوان نمایندگان مردم و مسئولان را ترسیم کنیم.

امیرمؤمنان علی(ع) در خطبه 216 نهج‌البلاغه مى‌فرمایند: «مردم؛ از پست‌ترین حالات زمامداران در نزد صالحان این است که گمان برند آنها دوستدار ستایش‌اند و کشور داری آنان بر کبر و خود پسندی استوار باشد؛ و خوش ندارم، در خاطر شما بگذرد که من ستایش را دوست دارم و خواهان شنیدن آن می‌باشم. سپاس خدا را که چنین نبودم و اگر ستایش را دوست می‌داشتم، آن را رها می‌کردم به خاطر فروتنی در پیشگاه خدای سبحان و بزرگی و بزرگواری که تنها خدا سزاوار آن است.

گاهی مردم، ستودن افرادی را برای کار و تلاش روا می‌دانند. اما من از شما می‌خواهم که مرا با سخنان زیبای خود مستایید، تا از عهده وظایفی که نسبت به خدا و شما دارم برآیم و حقوقی که مانده است بپردازم و واجباتی که بر عهده من است و باید انجام گیرد اداء کنم. پس با من چنانکه با پادشاهان سرکش سخن می‌گویند، حرف نزنید و چنانکه از آدم‌های خشمگین کناره می‌گیرند دوری نجویید، و با ظاهر سازی با من رفتار نکنید و گمان مبرید اگر حقّی به من پیشنهاد دهید بر من گران آید، یا در پی بزرگ نشان دادن خویشم، زیرا کسی که شنیدن حق یا عرضه شدن عدالت بر او مشکل باشد، عمل کردن به آن برای او دشوارتر خواهد‌بود.

پس، از گفتن حق، یا مشورت در عدالت خودداری نکنید، زیرا خود را برتر از آن که اشتباه کنم و از آن ایمن باشم نمی‌دانم، مگر آن که خداوند مرا حفظ فرماید.

پس همانا من و شما بندگان و مملوک پروردگاریم که جز او پروردگاری نیست. او مالک ما، و ما را بر نفس خود اختیاری نیست. ما را از آنچه بودیم خارج و بدانچه صلاح ما بود در آورد. به جای گمراهی هدایت و به جای کوری بینایی به ما عطا فرمود.»

در این بیانات، حضرت علی(ع) ستوده شدن مسئولان توسط مردم را مانعی برای انجام وظایف مسئولان برشمرده‌اند و اینکه مسئولی دوستدار ستایش شدن توسط مردم باشد را به شدت نکوهش کرده‌ و از پست‌ترین حالات زمامداران برشمرده‌اند.

رسانه‌ها رکن چهارم دموکراسی و خبرنگاران در جایگاه زبان گویای مردم در ارتباط با مسئولان هستند بر همین اساس به نظر می‌رسد مخاطب این خطبه بیش از همه خبرنگاران هستند و ارتباط صحیح آنها با مسئولان ترسیم و تأکید شده است که مسئولان از خبرنگاران انتظار ستوده شدن نداشته باشند بلکه آنها را عادلانه نصیحت کنند.

براساس دیدگاه اسلام، یکی از واجبات الهی، یکدیگر را به اندازه توان نصیحت کردن و بر پا داشتن حق و یاری دادن به یکدیگر است. این واجب الهی بیش از همگان باید توسط خبرنگاران محقق شود و اگر مسئولی حقیقتاً به دنبال عمل به دستورات صریح اسلام است نباید هرگز انتظار ستوده شدن توسط مردم و خبرنگاران را داشته باشد.

روز خبرنگاران حقیقی، آنهایی که مرتکب گناه کبیره دروغ نمی‌شوند و به دنبال ستایش هیچ مسئولی نیستند و برای کمک به حال خوب جامعه به یاری مسئولان حکومت می‌روند مبارک.

زهرا ایرجی