امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر در تمام ادیان حائز اهمیت است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، علی تقوی، استاد حوزه و دانشگاه در همایش «سفیران مهر رضوی» که امروز اول تیرماه با حضور اساتید کشوری و استانی و جمعی از طلایه‌داران امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر مشهد در رواق حضرت زهرا (س) حرم مطهر رضوی برگزار شد، اظهار کرد: بیش از ۱۲۰ آیه، بالغ بر ۵۰۰ حدیث، مطالب بسیاری در کلام بزرگان و کتب انبیاء گذشته در خصوص اهمیت و جایگاه امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر آمده است که نشان می‌دهد این فریضه واجب الهی تنها متعلق به دین اسلام نبوده و در تمام ادیان الهی حائز اهمیت است. 

وی با استناد به آیه ۷۸ و ۷۹ سوره «مائده»، در خصوص اهمیت فریضه امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر، افزود: در این آیه آمده است که افرادی از قوم بنی‌اسرائیل که گناه را در میان قوم خود می‌دیدند و امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر نمی‌کردند هم کافر شدند و مورد لعنت خداوند و پیامبران قرار گرفتند. 

تقوی در ادامه مبحث فوق با اشاره به روايت از حضرت على (ع) بیان کرد: چون بنى‌اسرائيل از ظالمان، منكر را مى‌ديدند ولى به جهت منافعى كه از آنان مى‌بردند، نهی‌ازمنکر نمى‌كردند، تا منافعشان به خطر نيفتد و يا خطرى متوجّه آنان نشود، خداوند از آنان به بدى ياد كرده است.

وی مطرح کرد: فردی که خود واجبات را انجام می‌دهد و از کنار افراد خطاکار بی‌تفاوت می‌گذرد، کافر است. در روایات آمده است کسی که گناه می‌بیند و عملی در راه دعوت به ترک آن انجام نمی‌دهد، مرده متحرک است.  همچنین به روایت از امام باقر(ع) در خصوص افراد مؤمنی که از کنار گناه دیگران به‌سهولت عبور کرده‌اند، آمده که در آخرت زمان افرادی هستند که دائم در حال قرائت قرآن و خواندن نماز بوده و هر روز را روزه‌داری می‌کنند در حالیکه افراد احمقی هستند، زیرا آنها امربه‌معروف را واجب نمی‌دانند مگر جایی که مطمئن شوند برایشان ضرر ندارد. 

بروز مشکلات در جامعه بسترساز امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر است 

این استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: مشکلاتی که در جامعه به وجود می‌آید، فرصتی است که امر به معروف و نهی از منکر در میان افراد نهادینه شود و هر کس خود را مسئول رفع مشکل بداند. 

وی ابراز کرد: رهبران الهی در جوامع اسلامی نباید وظایفی که بر عهده امت است را تا زمانی که دیگر مسئلت جامعه در خطر باشد، حل کنند.

تقوی بالغ شدن مسلمانان به ویژه شیعیان که ادعای ظهور منجی دارند را از علائم ظهور دانست و گفت: برای ظهور امام زمان(عج) باید بالغ شویم اما تا زمانی که در برابر منکرات و مشکلات توقع داریم ولی فقیه در راه رفع آنها گام بردارند و از رهبر می‌خواهیم در جایگاه یک دیکتاتور عمل کنند، پس به بلوغ کامل نرسیده‌ایم. 

وی در بخشی دیگر از سخنانش به مرز بین عبادت و ایمان اشاره کرد و تصریح کرد:  این مرز تنها با نماز، روزه، حجاب و... مشخص نمی‌شود نیست، بلکه با انجام به‌موقع و صحیح فریضه امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر تعیین می‌شود. 

امربه‌معروف نباید افراد را مغرور کند 

مدرس حوزه و دانشگاه تصریح کرد: خادمی امام رضا(ع) نوعی عشق است چه در لباس خدمت و در حرم رضوی و چه در جایگاه آمر به معروف در سطح جامعه، کسی که عشق خدمت دارد باید در مناطقی که از حرم دور است و زمینه انجام منکرات در آن‌‌ها بیشتر است امر به معروف و نهی از منکر انجام دهد و کرامات امام رئوف را در میان اقشار مختلف ترویج کند. 

وی با تأکید بر اینکه امربه‌معروف نباید افراد را مغرور کند، بیان کرد: با مردم همان گونه رفتار کنید که دوست دارید در جامعه با شما رفتار شود. اگر آمران به معروف برای نهی‌ازمنکر آموزش‌‌های کافی دیده باشند، می‌توانند به‌درستی و با لحن و رفتاری مناسب در انجام این فریضه واجب الهی گام بردارند. اگر امربه‌معروف در فرد عبور ایجاد کند نتیجه منفی دربر خواهد داشت.

تقوی اظهار کرد: در انجام درست فریضه امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر می‌توان از کلمات طنز و شوخی استفاده شود؛ اما تا جایی که به تحقیر و تمسخر مخاطب تبدیل نشود. به‌جای تحقیر افراد بهتر است از کلمات محبت‌آمیز و انگیزشی استفاده کرد. 

وی بیان کرد: افرادی که در راه امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر به شهادت رسیدند به این دلیل بود که دیگران حاضر نشدند این فریضه را انجام دهند و به‌راحتی از کنار گناه گذشتند و فشار انجام این فریضه الهی بر دوش شهدای امربه‌معروف سنگینی کرد.

این استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: همیشه قرار نیست اگر امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر انجام می‌شود، نتیجه مثبت دریافت کنیم، چه بسیار تفکرات درستی که در این راه انجام اما نتیجه برعکس حاصل شده است. در تمام دوره‌ها افرادی بودند که برای دعوت به ترک گناه تذکر درست دادند؛ اما نتیجه خوبی نداشت، زیرا فرد اصرار به گناه دارد و حاضر نیست از لذت گناه عبور کند. 

وی مطرح کرد: یکی دیگر از عواملی که نتیجه امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر را مثبت می‌کند این است که بدانیم در هر زمانی با افراد آن دوره چگونه برخورد کنیم. در برهه کنونی نسلی زندگی می‌کنند که بیشتر آن‌ها از حجاب باور زیادی ندارند باید ابتدا اهمیت حجاب را نهادینه کرد تا به این باور برسند و در مقابل امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر مخالفت نکنند.
تمام عبادات در برابر امربه‌معروف همچون قطره‌ای در برابر دریا هستند 

حجت الاسلام عبدالله پارسا، استاد پاسخگویی به سوالات دینی حرم رضوی در ادامه این مراسم گفت: در تمام روایات آمده است که تمام واجبات و عبادات حتی جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهی از منکر، مانند قطره‌ای در برابر دریاست. 

وی افزود: عبادات در زمان و مکان خود اهمیت دارد اما اگر امر به معروف و نهی از منکر به درستی انجام نشود، سایر عبادات هم در جای خود انجام نمی‌شود.

پارسا مطرح کرد: در اسلام چیزی به نام "به من چه" وجود ندارد و کسی نمی‌تواند از کنار اشتباهاتی که در جامعه صورت می‌گیرد بی‌تفاوت و بدون مسئولیت عبور کند. اگر در جامعه واجبی ترک و حرامی انجام شود همه افراد در برابر آن مسئول هستند. 

وی گناه در جامعه را به کشتی سوراخ تشبیه کرد و اضافه کرد: جامعه همانند کشتی است  که جان تمام سرنشينان به همدیگر مربوط می‌باشد، اگر از کنار گناهی که در جامعه انجام می‌شود، بی‌تفاوت عبور شود اثرات آن منکر در تمام سطح جامعه نمایان خواهد شد. 

پارسا با استناد به فرمایش مقام معظم رهبری که فرموده‌اند، امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر مانند نماز یادگرفتنی است و باید آن را آموزش داد، مطرح کرد: آموزش صحیح و رفع شبهات آمرین به معروف بسیار مهم است و باید در سخنان و اعمالشان این موضوع را جدی بگیرند. در روایات و احادیث بسیار تأکید شده که نباید امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر در جامعه اسلامی فراموش شود پس همواره برای آموزش و ارتقای آن باید تلاش کرد.

شناسایی معروف و منکر امری ضروری است

این استاد پاسخگویی به سؤالات دینی حرم مطهر رضوی بیان کرد: اگر احکام امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر به‌درستی برای مردم بیان شود آثار آن در جامعه بیشتر نمایان می‌شود. فردی که چنان وظیفه سنگینی برعهده دارد ابتدا باید معروف و منکر را بشناسد و بداند هر کاری که انجام آن واجب و مستحب است، معروف و هر کاری که انجام آن حرام و مکروه است، منکر می‌شود. 

وی ادامه داد: همان‌طور که امام حسین (ع) برای زنده نگهداشتن دین اسلام از جان خود گذشت آمر به معروف نیز نباید اگر در برخورد اول نتیجه مثبت ندید ناامید شود و ترک این فریضه الهی کند. اما تکرار به ترک گناه زمانی اثر دارد که فرد خاطی قصد ترک منکر را داشته باشد و بر گناهش اصرار نکند در این صورت دیگر امربه‌معروف نتیجه‌ای ندارد.

پارسا با اشاره به‌مراتب امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر گفت: این مراتب شامل قلبی، لسانی و عملی است در مرحله اول آمر به معروف نسبت به کارهای زشت یا شایسته دیگران، از نظر حالت درونی و احساس قلبی، بی‌تفاوت نباشد و سپس اگر نتیجه نداشت وارد مرحله دوم که مرحله بالاتری است می‌شود و با زبان و گفتار، طرف‌دار خوبی‌ها و خوبان شده و به بدی‌ها، گناهکاران، تخلف‌ها و منکرات، اعتراض می‌کند. همچنین در مرحله سوم که مرحله عملی است انسان با عمل و اقدام خویش، در راه گسترش خوبی‌ها و صفات و کارهای نیک و اجرای احکام دین، تلاش می‌کند و به طور عملی جلوی مفاسد و زشتی‌ها و انسان‌های خطاکار و اعمال خلاف و گناه را می‌گیرد.

برخورد با گناه در هر مکان عمومی وظیفه همگانی است

حجت‌الاسلام سید علی صالح، رئیس مجتمع قضایی ثامن مشهد نیز در این مراسم گفت: امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر دارای سه مرتبه قلبی، لسانی و عملی است که در دو مرحله اول تمام آحاد جامعه وظیفه دارند در اماکن عمومی که گناه قابل رویت است با فرد خاطی طبق شرایط مراتب قلبی و لسانی برخورد کنند.

وی به قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر اشاره کرد و اظهار کرد: در این قانون وظایفی برای آمران به معروف و ناهیان از منکر تعریف شده که باید بر اساس آن اقدام کرده تا مورد حمایت قانونی قرار گیرند. آمر به معروف تنها در دو مرحله قلبی و لسانی می‌تواند بازدارنده از منکر شود و در مرحله عملی تنها از طریق مراجع قضایی و قانونی اقدام می‌شود.

صالح ادامه داد: در این قانون معروف و منکر عبارتند از هر گونه فعل، قول و یا ترک فعل و قولی که به‌عنوان احکام اولی و یا ثانوی در شرع  و یا  قوانین، مورد امر قرار گرفته و یا منع شده باشد.

وی تصریح کرد: همچنین در ماده 2 این قانون امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر، دعوت دیگران به معروف و نهی و بازداشتن از منکر تعریف شده است. در ماده سه آمده که در صورتی می‌توان این فریضه الهی را انجام داد که منکر علنی بوده و بدون تجسس مشخص شود، زیرا تجسس شرعاً و قانوناً حتی در امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر حرام است.

رئیس مجتمع قضایی ثامن مشهد اظهار کرد: در اجرای امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر نمی‌توان متعرض حیثیت، جان، مال، مسکن، شغل و حریم خصوصی و حقوق اشخاص گردید، مگر در مواردی که قانون تجویز کند. مانند اماکنی که مشاعات عمومی دارد، خودروی عمومی و شخصی که منکر قابل رویت است و هر مکان عمومی که گناه بدون تجسس قابل‌مشاهده است در بقیه موارد تنها قانون می‌تواند وارد عمل شود.

وی تأکید کرد: افرادی که قرار است برای انجام این فریضه الهی در جامعه به‌کارگیری شوند ابتدا باید آموزش‌های لازم در راستای برخورد با منکر را فراگرفته تا بتوانند این امر خداپسندانه که به فراموشی سپرده شده را احیا کنند چنانچه در این مسیر تندی یا زیاده‌روی صورت گیرد که بدون اطلاعات کافی انجام شده باشد موجب لجبازی و نتیجه منفی می‌شود.