«تولد ماه یا رویت هلال» متولد شد

به گزارش ایکنا، کتاب «تولد ماه یا رویت هلال؛ بررسی فقهی نظریه تولد ماه به جای رویت هلال» اثر حجت‌الاسلام و المسلمین محمد سروش محلاتی، استاد درس خارج حوزه علمیه قم توسط انتشارات میراث اهل قلم منتشر شد.

در مقدمه کتاب آمده است: « آغاز ماه قمری یکی از پرچالش‌‌ترین مسائل فقهی است. براساس رای رایج در میان فقها، ماه قمری، با رویت هلال آغاز می‌شود و این رویت باید با چشم عادی صورت گیرد. با این حال، در چند دهه اخیر، دو رای جدید در فقه پدیدا شده است؛ یکی آنکه رویت‌پذیری کافی است؛ یعنی اگر موانعی برای رویت حسی هلال وجود داشته باشد ولی محاسبات نجومی ما را به اطمینان برساند که هلال به حد «قابل رویت» رسیده کافی است. دیگر آنکه رویت با چشم مسلح و تلسکوپ نیز اعتبار دارد و البته هر یک از این آراء، موافقان و مخالفانی در میان فقها دارد.

با این همه، هنوز این تلاش‌های فقهی نتوانسته وحدتی در جامعه اسلامی پدید آورد و مسلمانان را به خصوص در آغاز ماه رمضان و در عید فطر، به یک قاعده مشترک برساند؛ بلکه این آراء بر قلمرو اختلافات گذشته افزوده و هماهنگی را دشوارتر کرده است. در اینجا می‌توان یک فرضیه دیگری را مطرح کرده و به شکل احتمال ارائه نمود که ماه قمری با تولد ماه آغاز می‌شود. براساس این احتمال، اختلافات مربوط به رویت هلال در مناطق مختلف رخت بر می‌بندد و ماه با یک امر واقعی و عینی که خروج از محاق است، آغاز می‌گردد و البته از قرنها پیش منجمان این توانایی را داشته‌اند تا با محاسبات کاملا یقینی، زمان این خروج را، تعیین کنند. براساس این احتمال اساسا نیاز به رویت با چشم عادی یا مسلح نیست.

این رای احتمالی هنوز به فقه ما وارد نشده و نمی‌توان سابقه‌ای برای آن در منابع فقهی پیدا کرد؛ ولی رساله‌ای که اینک ارائه می‌شود، نخستین گام، برای تبیین این احتمال است، که در بخش نخست آن، مبنای مشهور در رویت، مورد نقد و بررسی قرار می‌گیرد و در بخش دوم، تولد به عنوان جایگزین رویت مطرح می‌شود.

البته نمی‌توان انتظار داشت که چنین بحثی در مرحله نخست خود، از اتقان کافی برخوردار بود و با موفقیت کامل به سرانجام رسیده باشد؛ ولی می‌توان امید داشت تا این گام اول، به روشن شدن فضای بحث، کمک کند. به خصوص که کارآمدی این دیدگاه و استفاده از یافته‌های علمی، ما را تشویق می‌کند تا این احتمال را در فقه جدی بگیریم و به تحقیق عمیق درباره آن بپردازیم.»

یادآور می‌شود این کتاب در چهار بخش تنظیم شده است؛ مقدمه، بخش اول با عنوان نظریه لزوم رویت با چشم عادی، بخش دوم با عنوان نظریه کفایت تولد ماه بر اساس محاسبات یقینی، جمع‌بندی و ارزش‌گذاری احتمالات. در بخش جمع‌بندی کتاب می‌خوانیم: «سه نظریه و احتمال در مسئله وجود داشت: نظر اول رویت مستقیم و حسی، نظر دوم رویت با استفاده کردن از ابزار آلات نجومی، نظر سوم اثبات تولد ماه، از طریق محاسبات یقینی. اگر بخواهیم بین این احتمالات داوری و ارزش‌گذاری کنیم باید بگوییم احتمال سوم از احتمالات دیگر اقوی بوده و با ادله سازگاری بیشتری دارد».

کتاب «تولد ماه یا رویت هلال» را می‌توانید از انتشارات میراث اهل قلم در نمایشگاه کتاب تهران در راهرو 23 غرفه 15 تهیه کنید.