آینده‌پژوهی قرآنی سابقه تمدنی دارد
غلامرضا گودرزی گفت: آینده‌پژوهی از نگاه قرآنی سابقه تمدنی دارد و افرادی قبلا آثار خوبی با موضوع مهدویت نگاشتند و آثار علمای شیعه دال بر آیندهنگری در آن زمان است.
به گزارش ایکنا، نشست تخصصی «آینده علوم انسانی» 14 اسفندماه به همت کمیسیون آینده‌پژوهی علوم انسانی هفتمین کنگره بین‌المللی علوم انسانی اسلامی و با همکاری دانشگاه امام صادق(ع) و مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار شد.
غلامرضا گودرزی، معاون آموزشی دانشگاه امام صادق(ع) و رئیس کمیسیون آینده‌پژوهی این دانشگاه، در ابتدا با طرح این پرسش که چرا باید از آینده علوم انسانی سخن بگوییم، گفت: بزرگواری در نشست «روز آینده» 9 اسفند، که نمی‌دانم به چه دلیلی این روز به نام روز آینده نامگذاری شده است، سخنرانی کردند و گفتند که آیندهنگری تازه خلق شده است و برخی می‌گویند بعد از جنگ جهانی دوم؛ وی اشاره می‌کند آیندهنگری مرهون تغییر سبک زندگی انسان در دانش و زندگی عادی است و ما در دهه‌های اخیر وارد آیندهنگری شده‌ایم، ولی این تعبیر دقیق نیست و احتمالاً همان موقع که انسان خلق شد از آینده پرسید.
وی افزود: پس این سؤال که آینده از چه زمانی خلق شد پرسش مهمی است و پرسش دیگر اینکه آیندهنگری در علوم مختلف مانند اقتصادی و سایر شاخه‌های علوم چه فرقی دارند؟ البته برخی واژه آیندهنگری در علم را نمی‌پذیرند که بنده معتقدم وجود دارد، ولی اگر بپذیریم که هست، معنا، موضوع و حیطه آن چیست؟ برخی معتقدند که اگر آیندهنگری علم به معنای دانستن فرایندها و روندهاست، در حیطه علوم فنی و الکترونیک و .. جواب می‌دهد، ولی در علوم انسانی که معلوم نیست چه گذشته‌ای داشته است چگونه می‌خواهیم در مورد آینده آن سخن بگوییم، زیرا مباحث علوم انسانی بسیط است و قابل آینده‌پژوهی نیست.
سابقه آینده‌پژوهی
گودرزی با بیان اینکه پرسش دیگر درباره روش آینده‌پژوهی است و پاسخ به این سؤالات پاسخ‌های اولیه هستند، اظهار کرد: آیندهنگری سابقه دیرینه داشته است و وقتی در بستر آکادمیک قرار گرفته عمر 80 ساله دارد؛ آینده‌پژوهی از نگاه قرآنی، سابقه تمدنی دارد و آثار افرادی مانند مرحوم آقای ابطحی که آثار خوبی در مهدویت داشتند و آثار علمای دیگر شیعه دال بر آیندهنگری است و حتی ادبیات عرب و آثاری که درباره آن تولید شده مؤید این مسئله است. بنابراین اینکه بگوییم بشر مدت‌ها به آینده بی‌توجه بوده، درست نیست.
معاون آموزشی دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: آینده‌پژوهی از موضوعاتی است که از حوزه عمومی‌تر شروع و وارد سازمان‌ها می‌شود. از این رو آیندهنگری علوم انسانی معنا دارد؛ البته ما بیشتر در این زمینه قرار است روندها را ببینیم و بررسی کنیم؛ یعنی آینده علوم انسانی، دستیابی به سؤالات اندیشمندان آن حوزه است که چراغی برای استادان روشن می‌کند.
وی ادامه داد: بنده قبل از شیوع کرونا در جمع پزشکان آینده‌پژوهی حوزه پزشکی را بحث کردم و قریب به اتفاق گفتند ما مفهوم آینده‌پژوهی پزشکی را نمی‌فهمیم. توضیح دادم که ما در آینده‌پژوهی قصد داریم اولاً تصویر آینده را ترسیم کنیم؛ یعنی آیا بیمارستان‌های آینده، بیمارستان امروز است و پزشکی آینده پزشکی امروز؟ در آینده علوم انسانی چه می‌شود؟ آیا همین رشته‌ها و همین مباحث است؛ دوم؛ سؤالات اساسی آینده چیست؟ آیا پاندمی‌ها همین پاندمی‌ها خواهند بود؟
رئیس کمیسیون آینده‌پژوهی این دانشگاه افزود: در دنیای امروز از بهره‌وری‌ها گذشته و فراتر رفته‌اند. البته ما در ایران به این مرحله نرسیده‌ایم، زیرا ما از نور و انرژی خوب استفاده نکرده‌ایم؛ در دنیا چالش، بهره‌وری وجود ندارد؛ پس در آینده محور علوم انسانی چیست؟ آیا مفهوم سعادت است؟ جهانی شدن، فردگرایی، انسان و نسل ضد است یا چیزهای دیگر؟ پس قرار است در آینده علوم انسانی به این موارد پاسخ دهیم.
ضرورت آینده‌پژوهی
گودرزی با اشاره به ضرورت پرداختن به آیندهنگری در علوم انسانی و کلا علم، گفت: ما در تغییر یک پارادایم قرار داریم؛ در آینده‌پژوهی این پارادایم حاکم را داریم که گذشته چراغ راه آینده است و مردم به این تعبیر اعتقاد دارند؛ می‌خواهیم بگوییم تفکر به آینده کلید حل مشکلات امروز است. البته این به معنای بی‌توجهی به گذشته نیست، زیرا به یکدیگر متصل است؛ ما که در این فضا کار می‌کنیم نباید صرفاً در گذشته و حال بمانیم و آینده برای ما مهم است.
وی در پایان تاکید کرد: این تفکر برخلاف عقیده‌ای است که برخی روانشناسان می‌گویند که آینده را رها کن، برای ما تفکر درباره آینده مهم است و باید با تکیه بر آن نه تنها در مرز علم قرار بگیریم، بلکه آینده علم را تعیین کنیم.
انتهای پیام
