عوامل تحکیم خانواده در آیات و روایات

آیت‌الله سیدمحمدکاظم مدرسی، امام‌جمعه بخش مرکزی یزد، در گفت‌وگو با ایکنا از یزد، با تبریک سالروز ازدواج امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س)، یکی از موضوعات بسیار مهم در ارتباط با زندگی‌های مشترک را استحکام خانواده و ارکان این استحکام دانست و اظهار کرد: شکی نیست خانواده در فرهنگ اجتماعی ما نقش کلیدی را برای پیشبرد اهداف عالی انسان ایفا می‌کند اما چه باید کرد که این خانواده دارای بنیه‌های مستحکمی باشد و به چه رکن یا ارکانی باید توجه کرد.

وی ابراز محبت را از جمله این ارکان برشمرد و افزود: در روایتی آمده است که امام صادق(ع) با جمعی از اصحاب نشسته بودند، یکی از مؤمنان در حال عبور بود و یکی از اصحاب امام گفت: من این مرد را خیلی دوست دارم. حضرت فرمودند: اگر دوست داری باید به او اعلام کنی «إذا أحَبَّ أحَدُكُم أخاهُ فَليُعلِمهُ» اینکه در دل دوست داشته باشی کافی نیست و در روایتی دیگر نیز پیامبر(ص) فرمودند: «قَولُ الرَّجُلِ للمرأةِ: «إنّي اُحِبُّكِ» لا يَذهَبُ مِن قَلبِها أبدا. اين سخن مرد به زن كه «دوستت دارم» هرگز از دل زن بيرون نرود».

فقر عاطفی در خانواده‌ها

مدرسی با اشاره به اینکه متأسفانه امروز بسیاری از خانواده‌ها فقر عاطفی دارند گفت: پیامبر مکرر امام حسن(ع) و امام حسین(ع) را می‌بوسیدند. یکی از مسلمانان وقتی این صحنه را دید تعجب کرد و گفت: من 10 اولاد دارم اما هیچ کدام را نمی‌بوسم شما چقدر فرزندان و نوادگان را می‌بوسید. حضرت فرمودند: «مَنْ لایَرْحَمْ، لایُرْحَمْ. کسی که رحم نکند به او رحم نخواهد شد.» بنابراین توجه به این معنا لازم و ضروری است.

وی دومین رکن مهم را معاشرت نیکو برشمرد و ادامه داد: قرآن بیان می‌کند: «عاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ» با همسران، زن و فرزندانتان به شایستگی برخورد کنید و با آنها خوب معاشرت کنید. روایاتی هم در این زمینه فراوان وجود دارد از جمله پیامبر فرمودند: «أَحْسَنُ النَّاسِ إِيمَاناً أَحْسَنُهُمْ خُلُقاً وَ أَلْطَفُهُمْ بِأَهْلِهِ وَ أَنَا أَلْطَفُكُمْ بِأَهْلِی؛ بهترين مردم از نظر ايمان، خوش‏‌خوی‌‏ترين و مهربان‌‏ترين آنها نسبت به خانواده‌‏اش است و من مهربان‏ترين شما به خانواده‏‌ام هستم». در واقع پیامبر فرمودند: می‌دانید چه کسی از لحاظ ایمان قوی‌تر است آن که اخلاق و لطفش به خانواده‌اش بهتر و بیشتر باشد و من بیشترین لطافت را با خانواده خودم اعمال می‌کنم. در مقابل این جریان بد دهانی و بد زبانی است در روایتی آمده است: «أَيُّمَا امْرَأَةٍ قَالَتْ لِزَوْجِهَا مَا رَأَيْتُ منک خیراً فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهَا. اگر زنی به همسرش بگوید خیری از تو ندیدم تمامی کارهای صالحش را از دست داده است» و لذا معاشرت نیکو اصل اساسی است.

این استاد حوزه علمیه بیان کرد: سومین رکن مهم همکاری متقابل است و روایات فراوانی هم داریم. امروز در خانه‌ها زن و مرد باید در کنار یکدیگر همکاری متقابل درون خانه‌ای داشته باشند. در روایتی آمده است: «أيُّما امرَأةٍ رَفَعَتْ مِن بَيتِ زَوجِها شيئا مِن مَوضِعٍ إلى مَوضِعٍ تُرِيدُ بهِ صَلاحا إلاَّ نَظَرَ اللّه ُ إلَيها، اگر زنی در اداره منزل با شوهرش همکاری کند، خدای متعال نگاه دیگری به این زندگی می‌کند».

صبر در مقابل ناملایمات

وی از دیگر ارکان استحکام‌بخشی خانواده را صبر در مقابل ناملایمات دانست و گفت: زندگی فراز و نشیب دارد، گاهی فقر، گاهی بیماری، گاهی مرگ، گاهی هجرت و گاهی دیگر موارد در زندگی رخ می‌دهد. عمده ناملایمات در سه مورد خلاصه می‌شود: ناملایمات جسمانی، ناملایمات مالی و ناملایمات خلقی. زندگی را باید با این ناملایمات سپری کرد و اصولاً رشد انسان در صبوری و بردباری است مگر زندگی حضرت زهرا و امیرالمؤمنین چگونه شروع شد؟ آنها با حداقل امکانات زندگی مشترک را شروع کردند همان گونه که در مکارم الاخلاق آمده است: «لمَّا تَزَوَّجَ عَلِیٌّ فَاطِمَةَ بَسَطَ الْبَیْتَ کَثِیباً وَ کَانَ فِرَاشُهُمَا إِهَابَ کَبْشٍ وَ مِرْفَقَتُهُمَا مَحْشُوَّةً لِیفاً وَ نَصَبُوا عُوداً یُوضَعُ عَلَیْهِ السِّقَاءُ فَسَتَرَهُ بِکِسَاءٍ؛ وقتی حضرت على با حضرت زهرا ازدواج کرد در کف خانه‏‌اش شن گسترده بود و فرش آنها پوست گوسفندى و بالش آنها پوستى آکنده از لیف خرما بود و چوبى هم به دیوار زده بودند که بند مشک را بدان مى‏‌آویختند و پوشش على (ع) کسائى بود».

امام‌جمعه بخش مرکزی یزد در پایان رازداری، رعایت حقوق یکدیگر، کسب رضایت آحاد خانواده و ... را از دیگر مواردی دانست که در مسیر شرعی تماماً می‌تواند استحکام بخش محیط زندگی باشد.