باورهای غلطی که مانع ایمنی جامعه برابر کرونا می‌شود

از زمان آغاز واکسیناسیون کرونا در کشورهای مختلف و به دلیل سطح فراگیری این بیماری در دنیا، مخالفت‌هایی از سوی افراد مختلف با دیدگاه‌های متفاوت مطرح شده است. به مناسبت هفته ملی سلامت مردان ایرانی که امسال با تأکید بر اهمیت مشارکت مردان در واکسیناسیون کرونا گرامی داشته می‌شود، در این مطلب برخی از این باورهای غلط را با هم مرور می‌کنیم:

نظریه توطئه

اغلب افرادی که ادعاهای ضد واکسیناسیون را منتشر می ‌نند، سوابق علمی و پزشکی ندارند و در بسیاری موارد، ادعاهای مطرح شده هم دور از ذهن به نظر می‌رسد. اکثر این ادعاها درصدد القای بی‌خطر نبودن واکسن‌ها و متقاعد کردن دیگران به وجود نظریه توطئه هستند. مبنای غالب تئوری‌های توطئه واکسن‌ستیزان، تردید در نیت شرکت‌های داروسازی است و القای این باور است که واکسیناسیون عملی غیرضروری و تنها راهی برای سودآوری شرکت‌های داروسازی یا حتی روشی برای کنترل افکار عمومی از سوی دولت‌هاست.

سابقه اطلاعات غلط قبلی در مورد واکسن

نگاه دیگری نیز در بین مخالفان واکسیناسیون وجود دارد که از یک مقاله پزشکی در سال ۱۹۹۸ در ژورنال پزشکی لنست (The Lancet) ریشه گرفته است. نگارنده در آن مقاله ادعا کرده بود که ربط مشخصی بین واکسیناسیون (واکسن سه‌گانه سرخک، اوریون و سرخجه(MMR)) و خطر ابتلا به اوتیسم وجود دارد. بعدها مشخص شد که این پزشک بریتانیایی، با دستکاری داده‌ها، شواهد مربوط به مطالعه خود را جعل کرده بوده است و مقاله او نیز از ژورنال حذف شد و بررسی‌های بعدی ادعای او را مردود کرد، اما اثری که این مقاله در پرهیز از واکسیناسیون در جوامع گوناگون به جا گذاشت، انکارناپذیر است. به موازات تبلیغ برای این پژوهش دستکاری شده است، میزان واکسیناسیون کاهش و نرخ ابتلا به سرخک و اوریون در ایالات متحده، بریتانیا و آلمان و دیگر کشورها افزایش یافت.

وحشت از ناباروری

گروهی از مخالفان واکسن تئوری‌های توطئه را به این شکل مطرح می‌کنند که نیت برخی تولیدکنندگان واکسن در موسسات خارجی کم کردن و یا از بین بردن جمعیت‌هایی خاص در سطح دنیا با ایجاد ناباروری است که این ایده به هیچ وجه ریشه علمی ندارد. این در حالی است که این واکسن‌ها در سراسر دنیا به کار می‌رود و آثار یکسانی بر روی انسان‌ها دارد و بروز عوارض تنها در یک گروه خاص، منطقی نیست.

ترس از تغییر ژنتیکی

در نقاط دیگر جهان شایعاتی در مورد واکسن کرونا عنوان شده است که از آن جمله می‌توان به ترس از تغییر DNA انسان و قرار گرفتن ریز تراشه در بدن برای ردیابی اطلاعات افراد اشاره کرد اما این شایعات همه بدون اساس است. واکسن‌ها حتی آن دسته که با به کار گیری تکنولوژی‌های ژنتیکی ساخته شده است، تغییری در ساختار ژنتیکی انسان ایجاد نمی‌کند و ریز تراشه‌ای با واکسن وارد بدن نمی‌شود.

به طور کلی باید بدانیم بسیاری از افراد در مورد واکسن پرسش‌هایی دارند که در صورت دریافت پاسخ، شک آن‌ها به انجام واکسیناسیون برطرف می‌شود. برای پاسخ این پرسش‌ها باید به منابع معتبر مراجعه کرد. در پایگاه خبری رسمی وزارت بهداشت به نشانی اینترنتی https://behdasht.gov.ir/FAQ به پرسش‌های رایج در مورد واکسن کرونا پاسخ داده است.

آنچه ما در مورد واکسن کووید۱۹ باید بدانیم این است که:

• واکسن کووید به ما در زمینه پیشگیری از ابتلا به کووید۱۹، ابتلا به نوع شدید بیماری و مرگ ناشی از این بیماری کمک می‌کند. در مورد گونه امیکرون دریافت نوبت سوم واکسن به میزان بالایی موثر بوده است.
• دریافت واکسن کووید۱۹ ما را به کووید مبتلا نمی‌کند و تست تشخیصی هم بعد از دریافت واکسن، مثبت نمی‌شود.
• دریافت واکسن علاوه بر اینکه به خود ما کمک می‌کند، به اطرافیان ما هم کمک می‌کند که کمتر با ویروس مواجه شوند.
• واکسیناسیون وقتی کامل است که دست کم دو هفته از نوبت سوم دریافت واکسن گذشته باشد.
• اگر ما به طور کامل واکسینه شده باشیم، می‌توانیم بسیاری از فعالیت‌های قبل را از سر بگیریم، اما هنوز احتیاج به استفاده از ماسک و حفظ فاصله فیزیکی داریم، به ویژه در وضعیت کنونی که با شیوع گسترده بیماری در سطح کشو مواجه هستیم.
• بعد از تزریق واکسن ممکن است دچار عوارض شویم. این عوارض طبیعی و ناشی از واکنش سیستم ایمنی ما در مقابل واکسن است و در عرض چند روز برطرف می‌شود.
• واکسن‌هایی که در اختیار ما قرار می‌گیرد برای انجام آزمایش روی انسان نیست. این واکسن‌ها در مطالعات کارآزمایی بالینی بررسی شده و تاثیر و سلامت آن‌ها مورد تائید قرار گرفته است.
• حتی اگر در گذشته مبتلا به کووید۱۹ شده ایم، باز هم لازم است واکسن دریافت کنیم. واکسیناسیون ایمنی بهتر و پایدارتری به ما می‌دهد.

رضوان حیدری، کارشناس مدیریت سلامت جمعیت، خانواده و مدارس دانشگاه علوم پزشکی شیراز