تلاش مستمر آیت‌الله مصباح در تربیت شاگردان اسلام‌شناس

به گزارش ایکنا؛ نشست علمی بزرگداشت آیت‌الله مصباح یزدی، امروز، یازدهم بهمن‌ماه به همت مجمع عالی حکمت و به صورت مجازی برگزار شد. در این نشست، حجت‌الاسلام آل‌هاشم، نماینده ولی فقیه در آذربایجان شرقی و امام جمعه تبریز، حجت‌الاسلام علی مصباح، صمد بهروز، عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز و حجت‌الاسلام سعید نیازی، استاد حوزه علمیه به ایراد سخن پرداختند. در ادامه متن سخنان صمد بهروز را می‌خوانید؛

در مورد مقام علمی آیت‌الله مصباح یزدی، موضوعی که باید بر آن تأکید کنم، جامعیت علمی ایشان است. علامه مصباح یزدی، یک انسان ذوفنون بود و در علوم و فنون مختلف اسلامی صاحب‌نظر محسوب می‌شد. انسان وقتی به آثار ارزشمند ایشان نگاه می‌کند، متوجه می‌شود که در هر زمینه‌ای از علوم دینی، اثرات ارزشمندی دارد، حال تصور کنید که یک عالم دینی چقدر باید عمر با برکتی داشته باشد که تقریباً در همه عرصه‌های علوم دینی از خود اثر ارزشمند به یادگار بگذارد. ایشان فقیه، فیلسوف، مفسر، متکلم، استاد اخلاق و استاد عرفان بود و باید تأمل کرد و دید چطور می‌شود که یک انسان می‌تواند تا این حد جامعیت را در خود ایجاد کند که تقریباً در تمام عرصه‌های دینی حرف برای گفتن داشته باشد.

نگرش تفسیری خاص آیت‌الله مصباح

ایشان در سنین نوجوانی به اجتهاد می‌رسد و البته با این حال، از اساتید بزرگی مانند امام خمینی، آیت‌الله بهجت و آیت‌الله اراکی در درس خارج فقه استفاده کردند و به ویژه از شاگردان خاص تفسیر، فلسفه و عرفان علامه طباطبایی بودند. آیت‌الله مصباح در تفسیر قرآن، یک نظام فکری خاصی داشتند و می‌گفتند همه علوم مورد نیاز دینی از قرآن قابل استخراج است، لذا در مباحث تفسیری ایشان، همه عرصه‌ها نظیر خداشناسی، انسان‌شناسی، اقتصاد، مبانی مدیریتی، مبانی سیاسی و ... مورد توجه بوده است. در فلسفه نیز همینطور است و تسلطی که ایشان بر فلسفه دارند و شروحی که بر اسفار، نهایه‌الحکمه و دیگر کتب فلسفی نگاشته‌اند، گواه این مطلب است. همچنین کتابی نیز خود ایشان در زمینه فلسفه نوشته‌اند که به زبان‌های مختلف ترجمه شده است.

ایشان وقتی در دانشگاه حضور پیدا کرد، به قدری صحبت‌ها برای اساتید فلسفه جذاب بود که همه اساتید فلسفه غرب شیفته صحبت‌های ایشان می‌شدند، چون تسلط بسیار بالایی داشت و ابعاد مختلف مسئله را می‌دانست و در همه عرصه‌ها کارکرده بود، از این‌رو از یک استقامت رای خاصی هم برخوردار بود. یک عالمی ممکن است که در یک بُعد خاصی از دین کار کرده باشد، اما ایشان به این دلیل که در تمام زوایای دین به صورت متوازن کار کرده بود، هیچ وقت دچار انحراف فکری نشد و این احاطه کامل ایشان به دین را می‌رساند.

تلاش مستر آیت‌الله مصباح در تربیت شاگردان اسلام‌شناس

آیت‌الله مصباح در امور سیاسی، حقوق، عرفان، فلسفه و ... صاحب تألیف است و از مباحث عرفانی بزرگانی نظیر علامه طباطبایی بهره‌مند بود. ایشان متکلمی بود که در زمینه مباحث اعتقادات و باورهای دینی ید طولانی داشت و به صورت منطقی و مستدل، از مبانی دینی دفاع کرده است. در کنار این فعالیت‌ها، برای تربیت اسلام‌شناسان آگاه و عمیق، تا آخر عمر از تلاش فروگذار نکرد و همکاری ایشان در تأسیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، پایه‌گذاری بنیاد باقرالعلوم(ع) و موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی نیز به همین صورت بود که افراد صاحب‌نظر در آنجا جذب شدند. شاگردان ایشان هم در اقصی نقاط کشور مشغول فعالیت هستند.

در کنار این فعالیت‌ها، چند ویژگی ایشان را هم باید مطرح کنم که باعث شد، ایشان یک عالم و اسلام‌شناس ایده‌آل شود. از جمله این ویژگی‌ها، تسلط ایشان به مسائل انحرافی از دین است که ایشان با قاطعیت پاسخ می‌داد. شبهه‌شناسی ایشان بسیار عالی بود و به‌موقع شبهه را می‌شناخت و انحرافات را تشخیص می‌داد. صراحت و شجاعت بیان داشتند که اینها به صورت توأمان در ایشان وجود داشت. بسیاری از افراد ممکن است این ویژگی‌ها را داشته باشند، اما اینکه سر بزنگاه از صراحت بیان برخوردار باشند، اینطور نیستند و بعضاً تقیه می‌کنند، اما ایشان کنار نمی‌آمد و با صراحت، موضع دین را بیان می‌کرد.

لذا تهمت‌ها نیز به ایشان زیاد بود و کسانی بودند که نمی‌خواستند ایشان را بپذیرند و اگر ایشان کنار می‌آمد و چشم‌پوشی می‌کرد، وضعیت دیگری به وجود می‌آمد و ایشان هم جایگاهشان متفاوت می‌شد. اما اینکه برخی ایشان را برنمی‌تابند، به دلیل صراحت بیان و شجاعت بیان است و به همین دلیل، شخصیت ایشان یک شخصیت مظلوم در انقلاب اسلامی ایران است. همچنان که شهید بهشتی نیز اینطور بود و صراحت بیان داشت و از این‌رو دشمنانی هم داشت.

خدمات آیت‌الله مصباح پیش و پس از انقلاب

در ایشان شاهد رشد تمامی ارزش‌های انسانی به صورت هماهنگ بودیم که بسیار مهم است. علامه مصباح هم استاد اخلاق بود و هم استاد سیاست و در هیچ یک از عرصه‌ها اینها فراموش نمی‌شد. روحیه جهادی و انقلابی ایشان نیز از ویژگی‌های بارز ایشان بود. هیچ وقت از اصول انقلاب عقب‌نشینی نکرد و آنجا که احساس وظیفه می‌کرد، اهل عمل بود، گرچه به مذاق برخی‌ها خوش نمی‌آمد. بصیرت ایشان نیز از نکته‌های مهم است و اینکه به عمار انقلاب معروف است، این لقب به دلیل نوع بصیرت، روشن‌بینی و عمق تفکر ایشان است و حتی قبل از انقلاب که هنوز خیلی‌ها منافقین را نشناخته بودند، ایشان منافقین را می‌شناخت و از آن زمان در جریان مسائل قرار داشت. برخی‌ها که دچار انحراف بودند، ایشان نهی می‌کرد و پس از انقلاب نیز اینطور بود.

ایشان بر نظام فکری انقلاب تسلط داشت و ولایت‌مدار بود؛ وقتی چنین انسانی خدمت مقام معظم رهبری می‌رسد، برای ایشان احترام بسیار زیادی می‌گذارد. بسیاری از افراد بودند که مقام علمی بسیار بالایی داشتند، اما عاقبت به خیر نشدند، اما ایشان با این همه مقام علمی در مقابل رهبر انقلاب و ولایت، اینچنین تسلیم محض بود و اخلاص ایشان نیز بسیار مهم است که رمز موفقیتشان بوده است.