قطره‌ای از دریای فضائل حضرت فاطمه زهرا(س)

فضیلت‌های اخلاقی و انسانی حضرت صدیقه کبری(س) برتر از آن است که به شماره آید و از این رو قدر و جایگاه آن سرور بانوان جهان، نزد مردمان ناشناخته است. تنها شیوه زندگی آن بانوی یگانه جهان اسلام(س)، الگویی برای همه بانوان محسوب می‌شود؛ الگویی در ساده‌زیستی، قناعت، مدارا، مهرورزی با همسر و فرزندان و دیگر فضیلت‌های اخلاقی و تربیتی.

محمد جواد گودینی، پژوهشگر و استاد حوزه و دانشگاه، در یادداشتی که در اختیار ایکنا قرار داده به بررسی فضایل حضرت زهرا(س) در مستندات روایی و تاریخی پرداخته است که متن این یادداشت در ادامه می‌آید:

حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا(س) که بانویی بی‌همتا در جهان اسلام بوده و الگویی مناسب در آراستگی‌های اخلاقی و فضیلت‌های انسانی برای همه مردان و زنان محسوب می‌شود، چهارمین دختر پیامبر گرامی اسلام(ص) (پس از زینب، رقیه و أم‌کلثوم) بوده و نام مادر گرامی‌اش، أم‌المؤمنین خدیجه دختر خویلد بن أسد[1] نخستین همسر خاتم پیامبران حضرت محمد(ص) است. فاطمه زهرا(س) پنج سال پس از بعثت رسول گرامی اسلام(ص) در شهر مکه دیده به جهان گشود و در کنار پدر بزرگوار و مادر گرامی‌اش تربیت یافت و دوران کودکی خود را سپری نمود.

خدیجه دختر خویلد که نخستین بانوی مسلمان بوده و یار و مشاوری فداکار برای پیامبر اکرم(ص) محسوب می‌شد و پیامبر(ص) را در انجام مأموریت خطیر رسالت یاری رسانده و اسباب آرامش خواجه عالم(ص) را فراهم می‌ساخت، سه سال پیش از هجرت پیامبر اکرم(ص) به یثرب و در همان سالی که ابوطالب بن عبدالمطلب عموی گرامی و برجسته‌ترین حامی پیامبر(ص) نیز در آن سال وفات نمود (سالی که به «عام الحزن» مشهور شده است)، دعوت حق را لبیک گفت و در شهر مکه چشم از جهان فروبست.[2] حضرت زهرا(س) در هنگام وفات مادرش خدیجه، در سنین کودکی قرار داشت و به اندوه مادر گرفتار گردید و به این سوگ بزرگ نشست.

پس از جریان هجرت پیامبر(ص) و پیروانش به شهر یثرب (مدینة الرسول«ص») که نقطه عطفی در تاریخ اسلام و دعوت پیامبر گرامی اسلام(ص) به شمار رفته و سرآغاز تمدن شکوهمند اسلامی محسوب می‌شود، حضرت فاطمه زهرا(س) نیز بسان دیگر مسلمانان به شهر مدینه هجرت کرد. حضرت صدیقه کبری(س) در سن هشت سالگی از مکه به مدینه هجرت فرمود و در کنار پدرش رسول خدا(ص) به زندگی در این شهر پرداخت.

هنگامی که آن بانوی وارسته و آراسته به نیکوترین صفات اخلاقی و انسانی به سن ازدواج رسید، بسیاری از شخصیت‌های نامدار آن روزگار تمایل به ازدواج با آن بانوی والاتبار(س) داشتند و مایل بودند با ازدواج با آن بانوی مکرمه(س) به بیت وحی متصل شوند؛ اما پیامبر اسلام(ص) با درخواست ازدواج بزرگان قریش با محبوبترین دخترش حضرت زهرا(س) موافقت نمی‌فرمود.[3] تا این که امام علی بن أبیطالب(ع) به خواستگاری حضرت زهرا(س) رفت و با پیامبر اکرم(ص) در این باره سخن گفت.

پیامبر اسلام(ص) به امر خدا با این ازدواج خجسته و مبارک موافقت فرمود و فاطمه زهرا(س) به همسری امام علی(ع) درآمد و این ازدواج فرخنده انجام شد. حاصل این ازدواج مبارک، ولادت یازده امام و پیشوای معصوم(ع) از نسل امام علی(ع) و دخت گرانقدر پیامبر اسلام(ص) شد. مشهور است که امام علی بن أبی طالب(ع) در زمان ازدواج با دختر عموی گرامی‌اش حضرت زهرا(س) تهی دست بوده و از امکانات مالی چندانی برخوردار نبود؛ اما این مسئله مانعی برای ازدواج آسمانی امام(ع) با حضرت صدیقه(س) نشد.[4]

زندگی دختر وارسته و با تقوای پیامبر اکرم(ص) در خانه همسرش امام علی بن أبی طالب(ع) با فروتنی، زهد، بی‌رغبتی به امور دنیوی و زیبایی‌های فریبنده دنیا توأم بود. آن بانوی بزرگوار(س) با وجود جایگاه، نسب و اعتبار اجتماعی والا و قابل ملاحظه‌ای که از آن برخوردار بود، زندگی‌اش در نهایت سادگی می‌گذشت.

حضرت زهرا(س)، با دستان مبارک خویش گندم را آسیاب می‌کرد و خانه را جارو کرده و به دیگر امور خانه و تربیت کودکان می‌پرداخت که این شیوه زندگی آن بانوی یگانه جهان اسلام(س)، الگویی برای همه بانوان محسوب می‌شود؛ الگویی در ساده زیستی، قناعت، مدارا، مهرورزی با همسر و فرزندان و دیگر فضیلت های اخلاقی و تربیتی.

رحلت پیامبر اسلام(ص) که تلخ‌ترین و دشوار‌ترین رخدادها در تاریخ زندگانی حضرت زهرا(س) بلکه تلخ‌ترین رویداد در عالم اسلام بوده است، تاثیری عمیق بر حضرت زهرا(س) برجای گذاشت و آن بانوی بزرگوار(س) را گرفتار اندوهی بی‌پایان نمود. حضرت فاطمه(س) یگانه فرزند برجای مانده از رسول گرامی اسلام(ص) است که پس از وفات خاتم پیامبران(ص) تا مدتی کوتاه در قید حیات بود و پس از آن روح مبارکش به جنات عدن پرواز نمود و آن یگانه دوران و برترین بانوی جهان اسلام بلکه بزرگ بانوی جهان بشریت به روح گرامی پدر بزرگوارش رسول خدا(ص) در عالی‌ترین درجات بهشت ملحق شد.[5]

آن بانوی بزرگ را فضیلت‌هایی بی‌پایان است که در ادامه این نوشتار، به اختصار به گوشه‌ای از آن اشاره می‌شود. حضرت زهرا(س) سرور بانوان جهانیان بوده و یگانه یادگار باقی مانده از بیت نبوت محسوب می‌شود و آنسان نزد خداوند بلند مرتبه از جایگاه برخوردار است که خداوند با خشنودی‌اش خشنود و با خشمش خشمگین می‌شود.[6]

روایت است که خاتم پیامبران(ص)، دخت والا مقامش را بسیار می‌بوسید؛ روزی همسر پیامبر(ص) عایشه بر این کار خرده گرفت؛ رسول خدا(ص) فرمود: من هر زمان که فاطمه(س) را می‌بوسم، بوی بهشت را از او استشمام می‌کنم.[7] پیامبر اسلام(ص) آنچنان شیفته و مشتاق دخترش فاطمه زهرا(س) بود که هر گاه به سفری می‌رفت، آخرین کسی که با او وداع می‌کرد، فاطمه زهرا(س) بود و زمانی که از سفر باز می‌گشت، نخستین کسی که به دیدارش می‌رفت، دخت گرامی‌اش فاطمه(س) بود.[8]

از رسول گرامی اسلام(ص) روایت است که به سلمان فارسی چنین فرمود: «ای سلمان، هر کس دخترم فاطمه«س» را دوست بدارد، او در بهشت همراه من است و هر کس ما اهل بیت(ع) را دشمن دارد، او در آتش خواهد بود».[9] پیامبر اسلام(ص) درباره ی جایگاه دخت گرامی اش در میان دیگر بانوان جهان، چنین نقل گردیده است: «بهترین بانوان جهان، مریم دختر عمران، آسیه دختر مزاحم، خدیجة دختر خویلد و فاطمه دختر محمد«ص» هستند».[10]

همچنین پیامبر اکرم(ص) فرمود: «خداوند با خشم فاطمه(س) خشم می‌کند و با خشنودی او«س» خشنود می‌گردد. [خشم و رضایت حضرت زهرا«س» موجبات خشم و خشنودی خداوند متعال را فراهم می‌آورد» [11] ابوأیوب أنصاری صحابی برجسته پیامبر اکرم(ص) و از یاران نامدار امام علی(ع)، در حدیثی از رسول خدا(ص) چنین روایت کرده است: «هنگامی که روز قیامت فرا رسد، منادی فریاد می‌زند: ای آنان که اینجا گرد آمدید [ای انسان ها که اکنون در عرصه ی محشر حاضرید و به امر خدا زنده شده‌اید و در صحنه ی قیامت حضور دارید]، سرهایتان را به زیر افکندید و دیدگان خود را فرو نگاه دارید تا زمانی که فاطمه دختر محمد(ص) بر صراط بگذرد. او [حضرت فاطمه زهرا(س)] در حالی همچون برق گذرا [از صراط] می‌گذرد که هفتاد هزار تن از حوران بهشتی همراه [و در خدمت] اویند».[12]

حضرت فاطمه زهرا(س) بانویی بزرگ از بانوان رسالت و تنها فرزند پیامبر اسلام(ص) بوده که پس از رحلت خاتم پیامبران(ص) در قید حیات بوده است و از خاتم پیامبران(ص) به یادگار مانده است. این بانوی والامقام که مادر امامت توصیف می‌شود، محبوبترین شخص نزد پیامبر اسلام(ص) بوده و فضیلت‌های این بانوی بزرگ برتر از آن است که به شماره آید. فضیلت‌های اخلاقی و انسانی حضرت صدیقه کبری(س) در عالی‌ترین مراتب قرار داشته و قدر و جایگاه آن سرور بانوان جهان، نزد مردمان ناشناخته است.

پی‌نوشت‌ها

[1]- خدیجه بنت خویلد که او را در دوران جاهلیت "طاهره" می‌نامیدند، نخستین بانویی است که اسلام آورد و پیامبر(ص) پیش از دوران نبوت با وی ازدواج نمود. پیامبر اکرم(ص) با وجود خدیجه، با زن دیگری ازدواج نفرمود و همه فرزندان پیامبر(ص) به جز ابراهیم (که مادرش ماریه قبطیه بوده است)، مادرشان خدیجه است. خدیجه بانویی بزرگوار و وفادار بوده و در سخت‌ترین شرایط دین نوپای اسلام را یاری نمود. (ر.ک: المختار من مناقب الأخیار، ج5 ص210- 209؛ چهل حدیث در فضائل حضرت زهرا(س)؛ ص6)

[2]- اعلام الوری لأعلام الهدی، ج1 ص63

[3]- بسیاری از بزرگان و اشراف قریش و سرشناسان آن روزگار همچون ابوبکر، عمر و عبد الرحمن بن عوف، جداگانه به محضر پیامبر اسلام(ص) رفته و از دخت گرانقدرش فاطمه زهرا(س) خواستگاری نمودند؛ اما پیامبر(ص) نپذیرفت؛ تا آنکه امام علی(ع) به خواستگاری دختر پیامبر(ص) آمد و پیامبر اکرم(ص) پذیرفت و موضوع را با دختر گرامی اش(س) مطرح نمود. حضرت زهرا(س) نیز در پاسخ فرمود: خشنودم به آنچه خدا و پیامبرش بدان خشنودند. بدین ترتیب این ازدواج فرخنده سرگرفت و مهریه ی حضرت زهرا(س)، زره امام علی(ع) بود و آن را به بهایی فروختند و از پول آن، جهیزیه ی اندک و زاهدانه ای برای محبوبترین دختر پیامبر(س) تهیه نمودند. (ر.ک: مسند فاطمه«س»، ص74؛ سیره ی چهارده معصوم«ع»، ص112)

[4]- صحابیات حول الرسول(ص)، ص103

[5]- التنبیه و الأشراف، ص260

[6]- مؤتمر السقیفة و الشوری، ص159

[7]- زهرا(س) برترین بانوی جهان، ص20

[8]- همان، ص27

[9]- صحیفة فاطمیة، ص24

[10]- اعلام الوری لأعلام الهدی، ج1 ص156

[11]- بحار الأنوار، ج 43 ص11

[12]- چهل حدیث در فضیلت حضرت زهرا(س)، ص41- 40

فهرست منابع:

1- ابن أثیر، المختار من مناقب الأخیار، امارات متحده عربی، مرکز زائد للتراث و التاریخ 1424ق

2- احمدی جلفائی، حمید، صحیفه فاطمیة، قم، نشر زائر 1384