نمایشگاه کتاب اواخر آذر برگزار می‌شود/ اعطای تسهیلات به کتابفروشان توسط صندوق امید
حمیدرضا مدقق در تازه‌ترین برنامه شهر فرنگ، با محسن جوادی؛ معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره اوضاع نامناسب کتاب، به بحث و گفت‌وگو پرداخت.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در برنامه شهر فرنگ شبکه خبر با موضوع کتاب و نشر در روزگار کرونا به تولید کتاب اشاره کرد و گفت: از ابتدای سال ۹۸ تا پایان مهرماه حدود ۵۲ هزار عنوان کتاب منتشر شده بود. در مدت مشابه سال جاری، این رقم به ۵۰ هزار عنوان کاهش یافته است که رقم قابل‌توجهی نیست و این مسئله به دلیل شیوع ویروس کرونا، قابل پیش‌بینی بود. نکته جالب این است که در همین مدت، ۱۵۰۰ عنوان چاپ اول تولید شده که نسبت به سال قبل، روند افزایشی خوبی را نشان می‌دهد.
وی افزود: یکی از اقدامات معاونت فرهنگی در سال‌های گذشته، راه‌ا‌ندازی سامانه صدور مجوز کتاب بود که خدمات و فرآیند‌های صدور مجوز کتاب به صورت مجازی انجام می‌شد؛ بنابراین وقتی ویروس کرونا شیوع پیدا کرد، این سامانه آماده ارائه خدمات و اجرای فرآیند‌های لازم بود.
محسن جوادی با اشاره به مبارزه با قاچاق کتاب گفت: در بخش تولید، به صورت جدی روند مبارزه با قاچاق کتاب اعم از فیزیکی و محتوایی را دنبال کرده‌ایم و در این راستا آیین‌نامه‌هایی هم تدوین شده که به زودی به اجرا درخواهد آمد.
وی در ادامه به فروش کتاب اشاره و بیان کرد: از اسفند سال گذشته یعنی با آغاز شیوع ویروس کرونا در کشورمان، طرح ترویج کتابخوانی الکترونیک را به منظور حمایت از پلتفرم‌های کتاب و مخاطبان اجرا کردیم که این طرح با استقبال خوبی همراه بود. همچنین طرح بهاره و تابستانه کتاب که طرح تابستانه حدود ۲۰ میلیارد تومان فروش را به خود اختصاص داد. اکنون طرح پاییزه در حال اجراست و تاکنون ۱۸ میلیارد تومان فروش داشته است؛ بنابراین آنطور که تصور می‌شد کتابفروشی‌ها از مدار فروش خارج شوند، نشدند.
دو ایده حمایت از نشر
در ادامه برنامه حمیدرضا مدقق پرسید: در حال حاضر دورنمای روشنی از آینده در شرایط کرونایی وجود ندارد که چه زمانی این شرایط به پایان می‌رسد، اما با توجه به اینکه وزارت ارشاد قول حمایت از کتابفروشی‌ها و نشر را داده بود، چرا اجرای بسته‌های حمایتی میسر نشده است؟
جوادی پاسخ داد: در این زمینه دو ایده وجود داشت، یکی اینکه وزارت ارشاد به صورت مستقیم از ناشران، کتاب خریداری کند که این مسئله از نظر اقتصادی منطقی نبود. ایده دوم برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب بود که به نظر می‌رسد می‌تواند راه حل مناسبی در حمایت از ناشران باشد.
وی ادامه داد: با توجه به پیگیری‌های وزیر ارشاد، اعتبارات یارانه‌ها تخصیص یافته و اکنون دستمان باز است؛ بنابراین می‌توانیم این یارانه را به خرید کتاب از طریق اجرای نمایشگاه مجازی کتاب اختصاص و به نوعی تقاضای خرید کتاب را افزایش دهیم. البته خرید مستقیم هم از سوی هیئت انتخاب و خرید کتاب انجام می‌شود که طی هفت ماه گذشته، ۱۷ میلیارد تومان کتاب از ناشران خریداری شده است.
جوادی با اشاره به رویکرد‌های اصلی معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در آینده بیان کرد: یکی از رویکرد‌ها، ایجاد بازار مناسب است که از طریق برنامه‌های بنیادین در زمینه ترویج کتاب مانند باشگاه کتاب دنبال می‌شود. اما اقداماتی هم برای کوتاه‌مدت پیش‌بینی شده که یکی از آنها برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب و دیگری ارائه تسهیلات است.
وی تصریح کرد: با شیوع ویروس کرونا اختصاص تسهیلات به اغلب صنوف آسیب‌دیده از این مسئله اختصاص یافت، اما صنف نشر نتوانستند از این تسهیلات چندان بهره‌مند شوند؛ از این رو دو تسهیلات دیگر از سوی وزارت ارشاد ارائه شد که ثبت‌نام آن آغاز شده است. این تسهیلات به صورت قرض‌الحسنه بوده و به صنف نشر اختصاص می‌یابد. میزان این تسهیلات با وجود درخواست‌های زیاد، قابل قبول است، اما مطلوب نیست.
تسهیلات اهل قلم پررنگ‌تر می‌شود
معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد در ادامه گفت: تسهیلات دیگر، مبلغ بیشتری را شامل می‌شود و ثبت‌نام آن یکی دو هفته دیگر آغاز خواهد شد. البته تسهیلات تأسیس کتابخانه هم وجود دارد که با وجود کم بودن میزان اعتبار آن، درخواست‌ها اندک بود و به ۱۲ کتابخانه تسهیلات اعطا شد. همچنین تسهیلات اهل قلم برای نیاز‌های عاجل این صنف ارائه می‌شود که تاکنون رقم مناسبی اختصاص نمی‌یافت، اما در بسته حمایتی در شرایط فعلی میزان قابل قبولی در نظر گرفته شده است. امیدوارم در تسهیلات اهل قلم و صندوق اعتباری هنرمندان، سهم این قشر که شروع کننده فرایند تولید کتاب هستند، جدی‌تر و پررنگ‌تر دیده شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره نمایشگاه مجازی کتاب بیان کرد: پس از لغو برگزاری سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، خلأ بزرگی را شاهد بودیم. در آن زمان همه مقدمات برای برگزاری نمایشگاه اعم از واردات کتاب‌های خارجی و ثبت‌نام ناشران انجام شده بود، اما ویروس کرونا نمایشگاه را به تعطیلی کشاند.
جوادی گفت: در این زمینه، یک راه این بود که نمایشگاه کتاب، اصلاً برگزار نشود، اما نمایشگاه مجازی کتاب نه به عنوان جایگزین بلکه با همان عنوان مجازی برگزار خواهد شد و برنامه‌های جنبی فرهنگی نیز خواهد داشت. در واقع این نمایشگاه با این پیش‌فرض که وقتی با اجرای یک طرح فصلی، می‌توانیم زمینه فروش ۲۰ میلیارد تومانی کتاب را فراهم کنیم، بنابراین می‌توانیم با اجرای نمایشگاه مجازی، امکان فروش گسترده‌تری را ایجاد کنیم.
وی تصریح کرد: این شیوه برگزاری نمایشگاه به دلیل نو بودن آن نیاز به تمهیدات فنی زیادی داشت که همه آنها فراهم شده است و این نمایشگاه اواخر آذر برگزار می‌شود. البته با توجه به تعطیلی دو هفته‌ای در کشور، ممکن است این زمان، قدری جابه‌جا شود، اما ثبت‌نام پس از پایان طرح پاییزه انجام خواهد شد.
امکان خرید کتابفروشی‌ها از نمایشگاه مجازی
جوادی در پاسخ به اینکه این نمایشگاه ممکن است به کتابفروشی‌ها آسیب بزند، گفت: با توجه به اینکه ناشران هم باید مورد حمایت قرار گیرند و نقدینگی آنها به دلیل تولیداتشان افزایش یابد، باید این شرایط برای آنها هم فراهم شود. اما برای حمایت از کتابفروشان طرح‌های فصلی ادامه خواهد داشت و در فصل آتی، طرح زمستانه کتاب را اجرا خواهیم کرد. از طرفی هم از صندوق کارآفرین امید خواسته‌ایم شرایطی را برای کتابفروشی‌ها فراهم کند تا با دریافت تسهیلات هم از تخفیف‌های نمایشگاه مجازی کتاب استفاده کرده و هم خرید‌های خود را انجام دهند؛ بنابراین این نمایشگاه می‌تواند بخش عمده‌ای از اقتصاد نشر را تأمین کند.
وی یادآور شد: در نمایشگاه کتاب سال گذشته، ۱۳۰ میلیارد تومان فروش کتاب انجام شده بود. اگر وزارت ارشاد بخواهد به جای برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب از ناشران خرید کند، مطمئناً با توجه به اعتبارات، خرید‌های محدود و مثلاً ۲۰ میلیارد تومان خواهد بود، اما با اختصاص یارانه به مخاطبان، این فروش چندبرابر خواهد شد.
معاون وزیر ارشاد در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه با توجه به فعالیت فروشگاههای بزرگ مجازی کتاب در کشورمان، نمایشگاه مجازی کتاب چه تفاوتی با آنها خواهد داشت، گفت: فروشگاههای بزرگ کتاب با ناشران محدودی در ارتباط است، اما در نمایشگاه مجازی کتاب، شرایط برای ورود ناشران کوچک، شهرستان‌ها و حتی ناشرانی که تاکنون ورودی در فضای مجازی نداشته‌اند، ایجاد می‌کند و همه می‌توانند از این فرصت بهره‌مند شوند.
وی در پاسخ به اینکه با توجه به پیشنهاد خانه کتاب مبنی بر راه‌ا‌ندازی سایت مجازی فروش در سال گذشته که با انتقاد‌هایی از سوی ناشران همراه بود، چرا نمایشگاه مجازی کتاب مورد استقبال ناشران قرار گرفته است، بیان کرد: آن زمان تصور می‌شد خانه کتاب، فروشنده خواهد بود، اما در این نمایشگاه، وزارت ارشاد و معاونت فرهنگی، فروشنده کتاب نیست، بلکه بستر را فراهم و خدمات را تسهیل کرده است. مثلاً تفاهم‌نامه‌ای با اداره پست انجام شده تا کتاب با هزینه اندکی به دست مخاطب برسد؛ بنابراین ما نه فروشنده و نه رقیب پلتفرم‌ها، ناشران و کتابفروشی‌ها هستیم.
تکرار در حوزه کتاب اشکالی ندارد
جوادی در پاسخ به اینکه آیا در این فرایند ناشران کوچک حذف نخواهند شد، افزود: باید خود ناشران هم فعالیت خود را در عرصه مجازی بیشتر کنند و این رویکرد را داشته باشند، زیرا این مسئله در آینده به نفعشان خواهد بود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره تکراری و غیرخلاقانه بودن برنامه‌های هفته کتاب گفت: شاید این قضاوت منصفانه نباشد، زیرا نیاز به بررسی‌های جزئی‌تری است و حداقل این قضاوت در رابطه با بیست و هشتمین دوره هفته کتاب صحیح نیست، زیرا هم شکل اجرا و هم رویکرد‌ها متفاوت است. یکی از برنامه‌های خلاقانه و غیرتکراری همین برنامه کتابگردی مجازی است. از سوی دیگر، تکرار در حوزه کتاب اشکالی ندارد.
معاون وزیر ارشاد در ادامه درباره مصادق صرفه‌جویی در ادغام سه مؤسسه وزارت ارشاد گفت: صرفه‌جویی یکی از دلایل ادغام سه مؤسسه بود و مهمتر از آن این بود که این مؤسسات براساس نیازها و اهدافی فعالیت می‌کردند که این فعالیت‌ها، پس از گذشت سال‌ها نیاز به بررسی داشت، همچنین نیاز بود تا بازتعریفی از جایگاه آنها صورت گیرد و اهداف بازسازی شود. زیرا گاهی این مؤسسات کارهای موازی انجام می‌دادند و با ادغام، این مسائل رفع و هم‌افزایی شده است. در نهایت صرفه‌جویی هم شده است، مثلاً پست‌های مدیریتی کاهش یافته است.
وی در پاسخ به اینکه برخی معتقدند یکی از دلایل ضعف اجرای هفته کتاب در سال جاری همین مسئله ادغام است، زیرا در سال‌های گذشته خانه کتاب برنامه‌ها را با تمرکز و انسجام بیشتری اجرا می‌کرد، گفت: من این مسئله را قبول ندارم که هفته کتاب کمرنگ بوده است. همچنین باید بر اساس آمار و مستند سخن گفت و نمی‌توان براساس تجربیات شخصی نظر داد. آمارها نشان می‌دهد هزینه‌های کار کاهش یافته و نتایج بهتری را هم شاهد بوده‌ایم.
کتاب گران نیست
جوادی درباره گرانی کتاب اظهار کرد: شتابی که در گرانی کالاهای دیگر وجود دارد، در کتاب وجود ندارد. اما براساس مخاطبان کتاب که اغلب دانشجویان هستند و از عهده هزینه‌ها برنمیآیند، باید گفت، قدری گران است. اما یک مسئله را هم باید پذیرفت که ناشر نه بر اساس نیاز جامعه، بلکه بر اساس واقعیت‌های اقتصادی بازار به تولید می‌پردازد.
وی با اشاره به کتابسازی نیز گفت: این مسئله سال‌هاست که وجود دارد و مشکلات حقوقی در این زمینه وجود داشت، یکی از آنها این است که در این راستا جرم‌انگاری خوبی صورت نگرفته است که باید اصلاح شود.
معاون فرهنگی وزیر ارشاد در پایان در پاسخ به این سؤال که در حال حاضر حوزه نشر به چه مسئله‌ای نیاز دارد، گفت: در حال حاضر حوزه نشر به خواننده و خریدار خوب کتاب نیاز دارد.
انتهای پیام
