فیلم | تضییع آداب تلاوت با تکبر و تعیین اجرت / هنگام اسکی و در اتومبیل هم می‌توان قرآن خواند
نویسنده کتاب «آداب و احکام تلاوت قرآن» ضمن تأکید بر احیای جلسات خانگی، معتقد است که تکبر و تعیین اجرت با آداب باطنی تلاوت مغایرت جدی دارد، اما متأسفانه همین دو آسیب برخی از قاریان را مبتلا می‌کند. او همچنین بر ضرورت احیای قرآن‌خوانی در هر زمان و مکان و اجتهادهای نو در علم تجوید تأکید دارد.
خبرگزاری ایکنا به انگیزه 24 آبان، روز کتاب و کتابخوانی، با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر معرفت، مؤلف کتاب «آداب و احکام تلاوت قرآن»، استاد حوزه علمیه قم و فرزند مرحوم آیت‌الله محمدهادی معرفت، یکی از تأثیرگذارترین شخصیت‌های شیعی در علوم قرآنی، گفت‌وگویی تفصیلی داشت. معرفت معتقد است که قاری باید با دقت و حساسیت، آداب و احکام تلاوت را رعایت کند. آنچه از نظر می‌گذرد، حاصل این گفت‌وگوی صریح و چالشی است.
آنچه در این گفت‌وگو می‌خوانید:
- حتی یک روایت هم نداریم که قرآن را فقط در مسجد بخوانید، محل اصلی قرائت، خانه‌هاست
- در هر حالتی، پشت ماشین یا در اسکی می‌توان قرآن خواند و به اشتراک گذاشت
- عبای متحدالشکل با طرح اسلامی ـ ایرانی برای قاریان طراحی شود
- مسابقات و رقابت‌های قرآنی موجب ترقی و توسعه قرائت است
- جلسات قرآن خانگی را احیا کنیم
- مشکل معیشت قاریان باید حل شود، اجرت قاری با بیت‌المال است
- نظرات بدیع آیت‌الله معرفت در علوم قرآنی پیگیری نشد
- حتماً هر روز 50 آیه قرآن تلاوت کنیم
ایکنا ـ برای شروع این سؤال را مطرح می‌کنم که با چه هدف و انگیزه‌ای کتاب «آداب و احکام تلاوت» را تألیف کردید؟
سال‌ها پیش جامعة‌المصطفی(ص) العالمیه از من خواست تا در مقطع کارشناسی ارشد، آداب و احکام تلاوت قرآن را برای دانشجویان تدریس کنم، به این منظور سرفصل‌هایی را تدوین و منابعی را نیز مشخص کردم و بر اساس آن پیش می‌رفتم، اما بعد از سه یا چهار دوره تدریس، متوجه شدم که باید مباحث کامل‌تری مطرح شود. این انگیزه‌ای شد تا کتاب «آداب و احکام تلاوت قرآن» را تألیف کنم، این کتاب به همت پژوهشکده بین‌المللی المصطفی(ص) چاپ شد و به چاپ دوم رسید.
در این کتاب، آداب و احکام تلاوت را از دو منظر ظاهری و باطنی بررسی و هر کدام از آداب ظاهری و باطنی را نیز به سه قسمت تقسیم کرده‌ام: قبل از تلاوت، حین تلاوت و بعد از تلاوت که مجموعاً شش فصل می‌شود. هر یک از فصل‌ها به صورت کامل با استناد به روایات تدوین شد. مرحوم آیت‌الله معرفت، قائل بود که هر آنچه می‌خواهیم، در کلمات اهل بیت(ع) وجود دارد، فقط باید یک نفر زحمت بکشد، پژوهش کند و آن‌ها را گرد آورد. در رشته تخصصی خودم که تلاوت قرآن است، دیدم این نیاز وجود دارد که طلاب، دانشجویان و قاریان قرآن وقتی می‌خواهند به تلاوت بپردازند، نیاز دارند که آداب آن را بدانند. مثلاً قبل از تلاوت، طهارت لازم است. البته من در هنگام ذکر آداب نخواسته‌ام ثابت کنم که وضو هنگام تلاوت قرآن واجب یا مستحب است، اصلاً و ابداً؛ بلکه صرفاً بیان کرده‌ام که طبق آیه «لَا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُون» و طبق روایات معتبر، شخص هنگام قرائت حداقل باید وضو داشته باشد، لباس تمیز به تن داشته باشد و...، در روایت آمده است، اگر برای انجام کاری وضو نگرفتی و آن کار به سرانجام نرسید، کسی را جز خودت ملامت نکن که خودت مقصر بوده‌ای. لذا در بخش آداب، فتوا نداده‌ام و فتوایی هم ذکر نکرده‌ام، اما در بحث احکام، روایات فقهی و فتاوا را آورده‌ام.
در ادامه به مسواک اشاره کرده‌ام. رسول الله(ص) می‌فرماید: آنقدر جبرئیل امین به من سفارش مسواک کرد و من اینقدر مسواک می‌زدم که نزدیک بود، دندان‌هایم بریزد. حالا ایام کرونا هست، ما چند وقت پیش گفتیم: آقایان عزیز! مسواک بزنید، مسواک جلوی کرونا را می‌گیرد. تخصص پزشکی ندارم و صرفاً به روایات استناد کردم، شروع کردند، گفتند: روحانیون در همه چیز دخالت می‌کنند، همین دو، سه هفته پیش بهداشت جهانی اعلام کرد که یکی از راه‌های جلوگیری از کرونا، مسواک‌زدن است.
حتی یک روایت هم نداریم که قرآن را در مسجد بخوانید. من هر چه گشتم که یک روایت پیدا کنم، نتوانستم. نصاری و یهود، خواندن انجیل و تورات را به کلیسا و کنیسه محدود کردند و خواندن کتاب الهی را در منازل به فراموشی سپردند. من به این رسیدم که مکان مورد نظر اسلام برای تلاوت قرآن، منزل است. جلسات قرآنی سابقاً در منازل بود و لازم است که آن‌ها را احیا کنیم
نکته بعدی که در کتاب آورده‌ام، انتخاب زمان و مکان مناسب برای تلاوت است. حتی یک روایت هم نداریم که قرآن را در مسجد بخوانید. هر چه گشتم که یک روایت پیدا کنم، نتوانستم. اتفاقاً گویا نظر آیات و روایات این است که قرآن را در منزل بخوانید. نصاری و یهود، خواندن انجیل و تورات را به کلیسا و کنیسه محدود کردند و خواندن کتاب الهی را در منازل به فراموشی سپردند، اتفاقی که افتاد باعث شد که یک بچه مسیحی یا یهودی وقتی به دنیا می‌آمد، تا آخر عمرش در خانه، انجیل یا تورات نداشت، بلکه اگر می‌خواست کتاب را بخواند باید به کلیسا و کنیسه می‌رفت. به این نتیجه رسیدم که مکان مورد نظر اسلام برای تلاوت قرآن، منزل است. جلسات قرآن، سابقاً در منازل بود و لازم است که آن‌ها را احیا کنیم. الان جلسات قرآن فقط به مساجد محدود شده و این اشتباه است، یا مثلاً یکسری مکان‌های خاص برای تلاوت ایجاد کرده‌اند که این هم اشتباه بسیار بزرگی است، بنده به شدت با این اقدامات مخالفم. هیچ جای خاصی را برای تلاوت قرآن اختصاص ندهید، هر جا که توانستید، قرآن بخوانید.
ایکنا ـ همین بحث در ماه‌های گذشته میان جامعه قرآنی مناقشه‌برانگیز شد. آیا در هر حالتی و حین هر کاری می‌توان قرآن تلاوت کرد و آن را در فضای مجازی به اشتراک گذاشت؟
بنده شأن قرآن را تلاوت آن می‌دانم. یک فرد قرآنی در هر حال باید قرآن بخواند. پیامبر(ص) فرمود: «یا علی! علیک بتلاوة‌القرآن علی کل حالٍ»، دقت می‌کنید؟ می‌فرماید: «کل حالٍ». روایت، بسیار مستند، صحیح و نقل‌شده از سوی شیعه و سنی است. پشت ماشین به جای این که شخص یک چیز دیگر بخواند، چه اشکالی دارد که قرآن بخواند؟ یا مثلاً شخصی که در حال ورزش اسکی است، قرآن می‌خواند، از خودش فیلم می‌گیرد و آن را به اشتراک می‌گذارد، چه اشکالی دارد؟ بسیاری از قرائت‌های مصطفی اسماعیل و عبدالباسط در کافه‌ها انجام شد، فقط در مسجد و استودیو نبود، در کافه‌ای که عده‌ای از جوانان در آن سوی کافه به قلیان و چای و ... مشغول بودند، این قاریان به تلاوت می‌پرداختند، ضبط می‌شد و جهانی هم می‌شد. وقتی در جایی قرآن خوانده شود، خیلی برکات به بار می‌آید و خیلی مسائل منفی دفع می‌شود.
پشت ماشین به جای این که شخص یک چیز دیگر بخواند چه اشکال دارد که قرآن بخواند؟ یا مثلاً شخصی که در حال ورزش اسکی است، قرآن می‌خواند، از خودش فیلم می‌گیرد و آن را به اشتراک می‌گذارد، چه اشکالی دارد؟ بسیاری از قرائت‌های مصطفی اسماعیل و عبدالباسط در کافه‌ها انجام شد، فقط در مسجد و استودیو نبود، در کافه‌ای که عده‌ای از جوانان در آنسوی کافه به قلیان و چای و ... مشغول بودند. وقتی در جایی قرآن خوانده شود خیلی برکات به بار می‌آید و خیلی مسائل منفی دفع می‌شود.
جایی گفتم: حدیث مشهور «رب تال القرآن والقرآن یلعنه» یعنی تو به زور قرآن می‌خوانی و قرآنی نیستی، با قرآن مأنوس نیستی، لذا قرآن تو را لعن می‌کند. کسی که در سال یا ماه، یکدفعه قرآن می‌خواند، قرآن او را لعن می‌کند و می‌گوید من چه احتیاجی به تو دارم. بعضی به من حمله کردند که اشتباه می‌گویی، این حدیث کسانی را می‌گوید که قرآن می‌خوانند، اما آن را نمی‌فهمند، گفتم اگر اینگونه باشد، 99 درصد مسلمان‌های دنیا، قرآن را که می‌خوانند، معنایش را نمی‌فهمند، پس یعنی قرآن آن‌ها را لعنت می‌کند؟ دیگر قرآن نخوانند؟ در حالی که معنای این حدیث یعنی انسان در هر حالتی و همیشه با قرآن مأنوس باشد. در بعضی مکان‌های خیلی خاصی گفته شده است که قرآن نخوانید، مثلاً گفته‌اند در حمام نماز و قرآن نخوانید، چون به هر حال حمام جایی است که چرکی بدن زایل می‌شود، اما یک روایت ندیده‌ام که جای خاصی برای خواندن قرآن تعیین کرده باشد.
ایکنا ـ در مورد لباس حین تلاوت چه نظری دارید؟ آیا با ایده ایجاد لباس متحدالشکل برای قاریان موافقید؟
من اصرار زیادی دارم که قاریان قرآن در هنگام تلاوت، به ویژه در محافل عمومی، عبا به روی دوش بیندازند، در روایات این موضوع وارد شده است که ثواب قرائت قرآن در این حالت چندین برابر می‌شود، لذا می‌توان یک عبای متحدالشکل برای قاریان متصور بود، البته این عبا سبک مصری یا عربستانی نباشد، بلکه عبایی با رنگ دلنواز و طرح‌های اسلامی ـ ایرانی خودمان باشد.
ایکنا _ اشاره کردید که جلسات قرآن خانگی احیا شود. بعضی معتقدند که ممکن است این مسئله باعث کاسته شدن از بُعد تخصصی آموزش قرآن و عامیانه شدن آن و از رونق افتادن جلسات اصولی و تخصصی قرآن شود. نظر شما چیست؟
اینکه جلسات خانگی احیا و حتماً تلاوت قرآن با محوریت منازل انجام شود، منافاتی با وجود جلسات تخصصی در سطح جامعه ندارد. آن جلسات تخصصی حتماً لازم است و کارکرد خودشان را هم دارند، ضمن اینکه شاید برخی از همین جلسات تخصصی را در منازل هم بتوان برگزار کرد. اتفاقاً اعتقاد دارم که آموزش قرآن با توجه به سطح مخاطب باید تخصصی باشد و گزینش داشته باشد. جالب است، بدانید که پیامبر اکرم(ص) طی جلساتی در منزل خود به حضرت علی(ع) آموزش قرآن می‌دادند و کسی حق ورود نداشت. یعنی جلسه دونفره بود. یک بار حضرت فاطمه(س) اجازه گرفتند و گفتند: آیا اجازه هست که من هم حضور داشته باشم؟ پیامبر(ص) فرمودند: بله شما هم تشریف بیاورید. پیامبر در جلسه دیگری، قرآن را 10 آیه 10 آیه به افرادی همچون عبدالله ابن مسعود، اُبی ابن کعب و ... آموزش داده و با آن‌ها تمرین می‌کردند. اولین کسی که در جهان اسلام، جلسه آموزش قرآن تشکیل داد، رسول خدا بود. به همین صورتی که عرض کردم.
ایکنا ـ در ایام مسابقات قرآن نیز هستیم؛ چه نسبتی میان برگزاری یک مسابقه قرآن و رعایت شأنیت قرآن وجود دارد؟
اصل برگزاری مسابقات قرآن، امری بسیار مطلوب و لازم است، نفس رقابت قرآنی موجب ترقی و توسعه قرائت قرآن می‌شود. پیشنهادم این است که برای آداب و احکام تلاوت نیز امتیازی قائل شوند، مثلاً وقتی که شخص پشت میکروفون نشست از او بپرسند: وضو داری یا نه. لباس مرتب به تن دارد یا نه. یا مثلاً تمهیدی بیندیشند که کرسی تلاوت قاری در مسابقه رو به قبله باشد. از خود قاریان هم انتظار می‌رود که علاوه بر آداب ظاهری، آداب باطنی را رعایت کنند.
ایکنا – درباره آداب باطنی تلاوت قرآن، اجمالاً به مواردی اشاره کنید.
حضور قلب، خشوع، خضوع، تدبر و تفکر، تأثر، تعظیم، تخصیص، تبری و ترقی مواردی هستند که همه را در کتاب، بخش آداب باطنی ذکر کرده‌ام. این موارد را جناب شهید ثانی در کتاب اختصاصی خود درباره تلاوت قرآن ذکر شده است. مثلاً درباره تأثر می‌خوانیم: تأثر از ریشه اثر، اشتقاق پیدا کرده، به باب تفعیل رفته و اکنون به معنای اثرپذیری است. در لغت قاموس قرآن آمده اثر، به معنای نشانه و باقی ماندن شیء است، به طور کلی اثر، عبارت است از علامت و نشانه از چیزی یا کسی باقی مانده باشد و ... تأثر با توجه معنای لغوی‌اش از مفاهیم قرآن است، یعنی وقتی به آیات بهشت رسیدیم، بهشتی شویم و وقتی به آیات جهنم رسیدیم، ترس و خوف از عذاب را در تلاوت نشان دهیم، همان کاری که مصطفی اسماعیل در تلاوت خود با کمال دقت انجام می‌داد. اگر به آیات احکام رسیدیم، همانند یک شاگرد کلاس احکام، سراپا گوش شویم، اگر تذکری شنیدیم، فکر کنیم. آیت‌الله معرفت معتقد بود که قاری قرآن باید تمام ویژگی‌های آیات را در لحن خود نشان دهد و بنده هم این مهم را در کتاب آورده‌ام، از آداب تلاوت قرآن این است که قاری باید حتماً لحن بیان را به درستی و متناسب با معنا انتخاب کند. لحن عربی و موسیقایی قرآن را باید یاد گرفت. قاری باید مقام‌ها و دستگاه‌ها را دقیق بشناسد. قاریان مصری پیش از شروع قرائت، دو سال موسیقی را فرامی‌گیرند، اما در کشور ما توجهی نمی‌شود.
ایکنا _ به خضوع و خشوع اشاره کردید. در این باره بیشتر توضیح دهید.
قاری قرآن باید کبر را از خود دور کند، روایات عجیبی درباره تلاوت قرآن و کبر وجود دارد، گویی این بیم وجود داشته که بعضی به واسطه تلاوت قرآن به کبر آلوده شوند. متأسفانه یکی از مشکلات اساسی که دامن‌گیر قاری قرآن می‌شود، کبر است که با تلاوت قرآن منافات دارد، از همان سنخ مواردی است که «رُبَّ تال‌القرآن والقرآن یلعنه». بگذارید مثالی عینی بزنم؛ یک قاری در یکی از شهرهای کشور وجود دارد که همه احتمالاً می‌شناسیم و تلاوت خوبی هم دارد، قبل از کرونا می‌خواستیم او را به محفلی در قم دعوت کنیم، اعلام کردیم که ما عده‌ای از طلاب، دانشجویان و دانش‌آموزان درخواست داریم که شما برای ما تلاوت کنید. اول مسئله هزینه رفت و آمد را مطرح می‌کرد که گفتیم حتماً آن را حساب می‌کنیم. بعد گفت: هدیه من را هم باید بدهید. گفتیم حتماً هدیه‌ای هم مد نظر خواهیم گرفت. با کمال تعجب به ما گفت چقدر هدیه می‌دهید؟! به او گفتم: واقعاً حرف شما خلاف شأن قرائت قرآن است. وقتی یک محفلی ایجاد شده و عده‌ای می‌گویند ما منتظر و آماده هستیم که کلام خدا را با صدای شما بشنویم، چرا باید چنین بحث‌هایی مطرح شود؟ ما می‌دانیم که قاری، همسر و فرزند و هزینه دارد، حتماً به او هدیه می‌دهیم، اما اینگونه برخوردهایی که می‌بینیم، ناشی از کبر است.
ایکنا ـ درخواست اجرت و هدیه با آداب تلاوت قرآن منافات دارد؟ آیا کلاً نباید درخواست هدیه کرد یا باید با ملاحظاتی آن را طلب کرد؟
در روایات آمده است که اجرت قاری قرآن با بیت‌المال است. الان متأسفانه این اقدام وجود ندارد و مسئله معیشت قاریان حل نشده است. در مصر این مسئله حل شده است، هر قاری یک کرسی پیدا می‌کند، بخشی از نذورات و تبرعات مردم به هر کرسی اختصاص پیدا می‌کند، اما متأسفانه در ایران فکری برای معیشت قاریان نشده و دودش اول از همه به چشم خود قاریان و مردمی که عاشق قرآن هستند، می‌رود. زیرا بحث و کشمکش درباره اجرت و هدیه، نه در شأن قاریان است و نه در شأن مردمی که عاشق شنیدن تلاوت قرآن هستند.
ایکنا ـ از منظر آداب تلاوت، قاری می‌تواند مبلغ مورد نظر را به عنوان هدیه درخواست کند؟
اصلاً، به هیچ‌وجه اقدام شایسته‌ای نیست، قاری باید کاملاً اعتقاد داشته باشد که خداوند برای او جبران می‌کند.
ایکنا ـ حال که دامنه بحث به اخلاق و رفتار قاری در جامعه رسید، رعایت اخلاق یا عدم رعایت آن از سوی قاری چه تأثیری بر نگاه مردم به قرآن دارد؟
رفتار قاری قرآن، اصلاً نباید از چارچوب قرآن خارج شود، هر وقت قاری قرآن دیدید که اخلاق قرآنی را رعایت نکرد، تکبر داشت، تندخو بود، سر سفره‌های آنچنانی نشست و حرف‌های ناشایست از دهانش خارج شد، از او فاصله بگیرید. بعضی وقت‌ها از دهان برخی افراد جوک‌هایی می‌شنویم که تعجب می‌کنیم! آن هم جلوی شاگردانش! می‌گوییم آقای عزیز! شما قاری قرآن هستید! این جوک‌هایی که تعریف می‌کنید، چیست؟ می‌گوید: قرآن کمی خشک است و من باید آن را تلطیف کنم!، این رفتارها در شأن یک قاری قرآن نیست و مطمئن باشید به اعتماد مردم نسبت به قرآن لطمه می‌زند. نسبت به قرآنی که اینقدر ما را به تقوا، ایثار و اخلاق نیکو دعوت می‌کنید، نباید بی‌تفاوت باشیم.
ایکنا _ جایگاه اجتماعی قاریان قرآن در هفت هشت سال اخیر در کشورمان چگونه بوده است؟
پیامبر اکرم(ص) طی جلساتی در منزل خود به حضرت علی(ع) آموزش قرآن می‌دادند و کسی حق ورود نداشت. یعنی جلسه دونفره بود. یک بار حضرت فاطمه(س) اجازه گرفتند و گفتند: آیا اجازه هست که من هم حضور داشته باشم؟ پیامبر(ص) فرمودند بله شما هم تشریف بیاورید. پیامبر در جلسه دیگری، قرآن را 10 آیه 10 آیه به افرادی همچون عبدالله ابن مسعود، اُبی ابن کعب و ... آموزش داده و با آن‌ها تمرین می‌کردند. اولین کسی که در جهان اسلام، جلسه آموزش قرآن تشکیل داد، رسول خدا بود
همان دو سه نفری که متأسفانه کارهایی خلاف شئون قرائت قرآن انجام دادند، ضربه بسیار سختی به جایگاه قاریان زدند و این‌ها باید جوابگوی خود قرآن در شب اول قبرشان باشند. البته باید بدانیم که این‌ها مسائل حاشیه‌ای است و هیچ‌وقت هم هیچ عرصه‌ای بدون حاشیه نبوده است. حاشیه‌ها نباید توجه به اصل و دستاوردهایی که داشته‌ایم، بشود.
ایکنا ـ برای ترمیم و بهتر بگویم ترفیع جایگاه قرائت قرآن در کشور چه مواردی را پیشنهاد می‌کنید؟
باید با اقتدار و استحکام همان کارهایی را که نسبت به قرائت قرآن معتقد هستیم، انجام دهیم و آن زمان که به امید خدا، کرونا از بین رفت، جلسات و محافل قرآن را به خصوص در منازل احیا کنیم، کلاس‌های آموزش قرآن را با قوت پیش ببریم و هیچگونه عقب‌نشینی از کار قرآن نمی‌کنیم. البته همه این‌ها در چارچوب عمل به قرآن و رعایت اخلاق قرآنی.
ایکنا ـ خوب است که از مرحوم حضرت آیت‌الله معرفت، نویسنده کتاب‌های متعدد قرآنی، نیز یادی کنیم. نگرش قرآنی ایشان چه تأثیری بر علاقه‌مندی شما به قرآن کریم داشت؟
یکی از خوشبختی‌های زندگی‌ام این است که حداقل سی سال از وجود پدری بهره بردم که واقعاً منحصر به فرد بود. ایشان قدم در جایی گذاشت که واقعاً کسی در تشیع به آن وارد نشده بود. کتاب علوم قرآنی ایشان، التمهید فی علوم القرآنیة که در 10 جلد منتشر شد، اثری بی‌نظیر بود. این اثر کمبود بسیار مهمی را در تشیع رفع کرد، البته آیت‌الله معرفت همیشه می‌گفت بنده سنگ بنای اول را در این زمینه در شیعه گذاشتم، اما ادامه کار با شما جوانان عزیز است. در بحث محکم و متشابه ایشان نظرات بدیعی داده‌اند، اما آیا کل ظرفیت شیعه همین است؟ آیا نباید ترقی پیدا کند؟ همینطور در بحث وحی، حروف مقطعه و جمع‌آوری قرآن. آیت‌الله معرفت معتقد بود حداقل سیصد سال طول کشید تا قرآن به اینجا رسید، بعضی‌ها به این مسئله توجه ندارند. تمام کارهایی که صدر اسلام درباره جمع‌آوری قرآن اتفاق افتاد به مرور پذیرفته شد تا به قرن سوم و چهارم رسید. آیت‌الله معرفت اثبات کرد که جریان شیعه، نقش اصلی را در تثبیت قرآن به شکل امروزی داشته است. وقتی شیعه اینقدر در علوم قرآنی سابقه و ظرفیت دارد، چرا علما و شخصیت‌های ما در زمینه قرآنی کم می‌نویسند؟
ایشان خودشان قاری قرآن و در زمینه قرائت، در نجف، شاگرد مرحوم استاد سیدمحمدحسن سیف(پدر آقای سیدمهدی سیف) بودند. آیت‌الله معرفت نظرات بدیعی نیز در زمینه قرائت قرآن داشتند، معتقد بودند راء در کلمه «مریم» نباید تفخیم شود، چون کلمه مریم اسم یک خانم است، اگر مریم را با تفخیم و درشتی ادا کنیم، لطافت و زیبایی را رعایت نکرده‌ایم. این نظرات ایشان، زمینه‌سازی برای تحولی در قرائت و علوم قرآنی بود که البته متأسفانه فعلاً متوقف مانده و کسی آن را دنبال نکرده است.
ایکنا _ توصیه و خطاب پایانی شما به قرآنیان و معلمانی همچون خودتان چیست؟
خودم و همه قرآن‌دوستان را دعوت می‌کنم که حتماً هر روز 50 آیه قرآن تلاوت کنیم، به خصوص در ایامی که جهان به مصیبتی گرفتار شده است. روایت صریح داریم که «اذا التبست علیکم الفتن کقطع اللیل المظلم فعلیکم بالقرآن؛ زمانی که فتنه‌ها و مصیبت‌ها پدید آمدند بر شما باد به قرآن خواندن». همین قرآن خواندن روزانه، ان‌شاءالله موجب رفع گرفتاری‌ها شود.
گفت‌وگو از مجتبی اصغری
انتهای پیام
