ضرورت ایجاد فرصت‌های جدید در جداول پخش تلاوت صداوسیما / صدای قاریان استانی به شبکه قرآن می‌رسد

به گزارش ایکنا، نگاهی اجمالی به وضعیت پخش تلاوت‌ تحقیق(اعم از مجلسی و استودیویی) در شبکه قرآن و معارف سیما طی دو دهه گذشته(از بدو تأسیس شبکه تاکنون) حضور پررنگ قاریان تهرانی و مشهدی را در جدول پخش این شبکه نشان می‌دهد که البته دلیل آن را باید در سبقه جریان تلاوت در دو شهر تهران و مشهد دنبال کرد.

مشهد مقدس از دیرباز به برکت وجود بارگاه نورانی ثامن‌الائمه حضرت علی ابن موسی‌الرضا(ع) با سنت تلاوت و ختم قرآن مأنوس بوده است، اما ورود تخصصی دانش نوین تلاوت(که مبدأ آن مصر بوده است) به این شهر، مرهون تلاش‌های مرحوم سیدمحمد عرب‌زعفرانی محسوب می‌شود که در اواخر حکومت قاجاری از کربلا به مشهد هجرت کرد و نسل اول قاریان حرفه‌ای را در این شهر پایه‌گذاری کرد. این استاد قرآن به شهرهای مختلف جهان اسلام سفر کرده و درباره قرائت قرآن در هر دیار اطلاعات و تجاربی اندوخته بود.

برگزاری جلسات و محافل تلاوت در صحن حرم مطهر رضوی به همت مرحوم عرب‌زعفرانی در دوران پهلوی اول که البته با زحمت و مخاطرات بسیاری همراه بود، به تلاوت و علم قرائت شخصیت‌هایی همچون سیدحسن درافشان، مرحوم محمدحسن بیوکی‌رضوان(مؤلف کتاب لؤلؤةُالرضوان؛ تجوید به زبان شعر) و ... قوام بخشید و خراسان را دست کم به اندازه تهران در تجوید و الحان قرآنی سرآمد کرد.

تهران به واسطه مرکزیت از دوران قاجاری، جلسات قرآنی متعددی را با کیفیتی قابل قبول شاهد بود و از اوایل دوران پهلوی دوم با بهره‌مندی از امکانات و فرصت‌های آموزشی و رادیویی بیشتر نسبت به سایر مناطق کشور، جهشی در علم قرائت پیدا کرد که حاصل آن ظهور شخصیت‌هایی همچون استادان ابراهیم پورفرزیب(مولایی)، محمدتقی مروت، علی اربابی و ... بود. از زمان ورود دانش نوین و تخصصی قرائت قرآن کریم به ایران در دهه 40 به همت مرحوم مروت و رونق جلسات تخصصی قرآن کریم در تهران طی دهه‌های 40 و 50 با همت شخصیت‌هایی همچون مولایی و اربابی، تهران به  قطب بلامنازع تربیت قاری و حافظ قرآن کریم تبدیل شد. به ویژه اینکه دو بار حضور محمدتقی مروت در مسابقات بین‌المللی مالزی(1351 و 1352)  و به ترتیب کسب رتبه دوم و سپس نخست در این مسابقات و نیز سفر قاریان برجسته مصری همچون مرحوم استاد خلیل‌الحصری، مرحوم استاد سیدمحمد النقشبندی و ... در اوایل دهه 50 خورشیدی به تهران و مشهد، شور و شوق قرآنی مضاعفی به این دو شهر بخشید.

در آن روزگار اگرچه سنت تلاوت و ختم قرآن و انس با کتاب الهی در شهرهایی همچون قم، خوزستان، اردبیل، اصفهان و... رایج و شایع بود، اما به جریان تلاوت تبدیل نشد، در حالی که تلاوت قرآن در تهران و مشهد به پشتوانه علم و پشتکار اساتید خود به دو جریان ستبر و ریشه‌دار قرآنی تبدیل شد که پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز عقبه خود را حفظ کرد و ضمن درخشش در مسابقات مختلف داخلی و خارجی، از کرسی‌های رسمی بیشتری برای تلاوت و فرصت‌های بیشتری در حوزه مدیریت قرآنی بهره‌مند شد؛ ناگفته نماند که حضور دو عالم قرآنی، مرحوم آیت‌الله طالقانی(ره) در مسجد هدایت تهران و آیت‌الله خامنه‌ای(مدظله‌العالی) در مسجد کرامت مشهد و دعوت ایشان مبنی بر حضور مستمر جوانان در جلسات قرآنی در تقویت روزافزون جریان تلاوت در این دو شهر بی‌تأثیر نبوده است. این دو عالم انقلابی ضمن حمایت و تشویق قاریان و حافظان قرآن کریم، پرچمداران جریان بازگشت به قرآن محسوب می‌شدند و در تعمیق توجه به مفاهیم و تفسیر قرآن و نیز عمل به آن، نقش بسزایی در تهران و مشهد ایفا کردند. 

انقلاب اسلامی و فرصت‌های جدید قرآنی

به برکت انقلاب اسلامی، کمیت و کیفیت جلسات، محافل و فرصت‌های قرآنی در شهرها و روستاهای مختلف توسعه یافته است و نمونه‌هایی از این اجراهای خوب را می‌توان در جشنواره‌های مردمی مشاهده کرد و این، ضرورت بازنگری در چگونگی انتخاب و چینش تلاوت‌های صداوسیما را ضروری می‌سازد.

پیروزی انقلاب اسلامی، رشد جلسات و محافل قرآنی در اقصی نقاط کشور و بهره‌مندی دورافتاده‌ترین شهرها و روستاهای کشور از امکانات آموزشی، رادیویی و تلویزیونی و نیز برگزاری و جانمایی ده‌ها مسابقه قرآنی در فعالیت‌های فرهنگی استانی، فرصت‌های جدید قرآنی را برای قرآنیان پدید آورد که حاصل ظهور قاریان و حافظان برجسته و ممتاز از استان‌های مختلف همچون یزد، کرمانشاه، مازندران و ... منجر شده است؛ استان‌هایی که شاید کسی انتظار نداشت به واسطه گویش شیرین و کم‌بودن امکانات آموزشی قرآنی چنین رشد کنند و در عرصه‌های قرآنی بدرخشند.

بی‌شک یکی از عرصه‌هایی که می‌تواند حرکت قرآنی و فراگیر انقلاب اسلامی را در ایجاد فرصت‌ها و موقعیت‌های جدید قرآنی تکمیل کند، صداوسیمای جمهوری اسلامی است که ماهیتی ملی و فرهنگی دارد و می‌تواند به بهتر دیده‌ شدن زحمات و تلاش‌های قاریان جوان در نقاط مختلف کشور کمک کند و تلاوت‌های خوب آنان را بدون محافظه‌کاری‌های فرصت‌سوز با برنامه‌‌ریزی منظم و منسجم ارائه دهد. فراموش نکنیم در عصری که موسیقی‌های بی‌مایه، مبتذل و محتوای زرد در شبکه‌های اجتماعی، سالاری می‌کند، گسترش کمی و کیفی مخاطبان قرآن در صداوسیما، ضامن تعمیق آرامش، معنویت و اخلاق است.

فرصت‌های جدید در جدول پخش تلاوت شبکه قرآن سیما

در این راستا گفت‌وگویی با محمدهادی صلح‌جو، مدیر گروه تلاوت شبکه قرآن و معارف سیما داشتیم و از امکان ایجاد فرصت‌های جدید در جدول پخش تلاوت شبکه قرآن سیما سؤال کردیم.

این مدرس و قاری ممتاز ضمن تأیید این ضرورت اظهار کرد: از هنگام آغاز فعالیت در این گروه، متوجه شدم که تلاوت قاریان شهرستانی، به ویژه آن‌هایی که فاقد عناوین بین‌المللی هستند در کنداکتور شبکه چندان جایی ندارند، لذا مقرر شد ضمن همکاری و هماهنگی با مراکز صدا و سیما در استان‌ها، قاریان ممتاز و مصوب هر استان، ضمن دعوت به استودیوی مرکز استان، تلاوت 10 تا 15 دقیقه‌ای داشته باشند.

مجری برنامه‌های معارفی صدا و سیما ادامه داد: هدف از این اقدام آن است تا سهمی از تلاوت شبکه قرآن معارف سیما به قاریان غیر تهرانی و غیر مشهدی برسد و این حس به وجود آید که شبکه قرآن متعلق به آنان نیز هست و موجی از خودباوری و اعتماد به نفس و ترغیب و تشویق جوان‌های شهرهای مختلف به سمت قرائت قرآن به وجود بیاید، همچنین به این واسطه یک رقابت سازنده در شهرها ایجاد شود، به خصوص اینکه در دوران کرونا برگزاری محافل و جلسات قرآن کمرنگ شده است.

مدیر گروه تلاوت شبکه قرآن و معارف سیما که این روزها با پخش تلاوت‌های کمتر شنیده شده جهان اسلام، بر دایره مخاطبان شبانگاهی این شبکه افزوده است، اظهار کرد: در هفته وحدت، با تعدادی از استان‌ها مانند سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی، کردستان، گیلان، گلستان و هرمزگان که اهل تسنن و تشیع کنار هم زندگی می‌کنند، رایزنی شد تا قاریان در این استان‌ها تلاوت داشته باشند. این تلاوت‌ها قبل از اذان مغرب به افق تهران از شبکه قرآن و معارف سیما پخش شد و بازتاب خوبی از قاریان و مخاطبان استانی داشتیم، هر چند که هماهنگی‌های آن کار راحتی نبود.

صلح‌جو در پایان گفت: تلاش ما بر این است تا این رویکرد را ادامه دهیم و در سایر ایام سال نیز قاریان شهرستان‌ها به صورت زنده تلاوت کنند، همین‌جا به قاریان خوش‌خوان در سراسر کشور، اعلام می‌کنم شبکه قرآن، متعلق به همه شما عزیزان است و سهمی از تلاوت قرآن در این شبکه دارید.

گزارش از مجتبی اصغری