بازخوانی شیوه پیامبر(ص) در جذب افراد/ شیوههای تبلیغ دین باید روزآمد شود
رئیس پژوهشکده مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ضمن تبیین سیره پیامبر(ص) در تبلیغ دین و جذب افراد، اظهار کرد: اگر بخواهیم معارف دینی را حتی به شیوه ۱۰ سال پیش تبلیغ کنیم، واقعاً جفا به علم محسوب می‌شود. پیامبر(ص) و همه بزرگان دینی ما همیشه توصیه به رعایت مقتضیات زمان و مکان به ویژه استفاده از دانش‌های روزآمد کرده‌اند که در امر تبلیغ دین نیز باید بدان پایبند بود.
فروغ پارسا، رئیس پژوهشکده مطالعات قرآنی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در گفت‌وگو با ایکنا، به تبیین شیوه تبلیغ دین از سوی پیامبر اکرم(ص) و مقایسه آن با امروز پرداخت و بیان کرد: وجود مقدس و متعالی پیامبر اسلام(ص)، که خدای تعالی از ایشان در آیه شریفه «لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ»(احزاب/۲۱) به عنوان الگویی نیک یاد کرده، بی‌تردید تمامی کمالات و فضایل اخلاقی را داراست.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد راستگویی و مهربانی رسول خدا(ص) بیش از همه جامعه جاهلی را تحت تأثیر قرار داد. در واقع دو صفت بارز رسول خدا(ص) یعنی صداقت و رحمانیت، کلید ورود جامعه جاهلی به دنیای تمدن و فرهنگ بود. پیامبر(ص) در طول حیاتش در میان عشیره و قبیله خود به محمد امین یعنی محمد راستگو شهرت داشت؛ پس از اعلام رسالت نیز موفق شد اعتماد و اطمینان مردم را به خود جلب کند و همگان در اقتدا به ایشان، اطاعت و فرمانبرداری از دستورات ایشان تردیدی به خود راه ندهند.
صفات پیامبر(ص) در برخورد با جامعه
پارسا بیان کرد: از سوی دیگر پیامبر(ص) در مواجهه با مردم زمان خود که همگی کافر و بت‌پرست بودند، با نهایت مهربانی و عطوفت رفتار می‌کرد، چنان که خدای تعالی در مقام خطاب به رسول خدا(ص) در آیه ۱۵۱ سوره آل عمران می‌فرمایند: «وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ»؛ یعنی اگر تندخوی بودی از گردت پراکنده می‌شدند. قرآن کریم در چندین جا تصریح دارد که وجود مقدس پیامبر(ص) مایه رحمت و برکت برای تمام مردم است، چنانکه آیه ۱۰۷ سوره انبیا می‌فرماید: «ما أَرْسَلْناکَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعالَمِینَ». مهر و محبّت پیامبر(ص) و علاقه ایشان حتی به کافران آن قدر گسترده است که خداوند برای این همه عشق و محبت، به پیامبر(ص) خرده می‌گیرد و می‌فرماید: «لَعَلَّکَ باخِعٌ نَفْسَکَ أَلاَّ یَکُونُوا مُؤْمِنینَ؛ گویا تو می‌خواهی خویشتن را هلاک‌سازی به جهت اینکه آن‌ها ایمان نمی‌آورند».
وی با بیان اینکه مردم جامعه جاهلی و نیز به نظرم همه انسان‌ها به دلیل فطرت خود دوستدار خوبی‌ها هستند و به سوی نیکی و درستی و صداقت جذب می‌شوند، گفت: راستگویی و صداقت مهم‌ترین ویژگی رهبران موفق در همه جوامع انسانی است. چنان که نرم دلی و مهربانی نیز از دیگر عوامل مهم تربیت انسان‌ها به شمار می‌آید. در سیره پیامبر(ص) آمده است که وی هیچ‌گاه بر کسی تندی نکرده و همه ظلم و آزار‌هایی که به وی می‌شد با مهربانی پاسخ می‌داد. پیامبر(ص) پس از فتح مکه، همه مشرکان را که سال‌ها، وی و مسلمانان را مورد همه‌گونه شکنجه قرار داده بودند مورد عفو و بخشش قرار داد.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: در طول بیست‌وسه سالی که پیامبر(ص) در مکه و مدینه رهبر مسلمانان بود با توجه به وحی الهی و شخصیت معنوی و روحانی خود توانست قبایل ناهمگون و مخالف عرب را با یکدیگر متحد کند و نظام متقن و سامان‌مندی برای همزیستی مسالمت‌آمیز ادیان و قبایل مختلف در کنار یکدیگر پایه‌ریزی کند. چنانکه پس از رحلت وی نیز حکومت‌های اسلامی با توجه به سنت پیامبر(ص) توانستند نظام‌هایی مبتنی بر حقوق انسانی در سرزمین‌های مختلف پایه‌گذاری کنند تا ادیان مختلف بتوانند به راحتی و آرامش در کنار یکدیگر زندگی کنند.
سیره پیامبر (ص) در جذب افراد
پارسا با بیان اینکه در همه خبر‌ها و گزارش‌های سیره خصلتی که در وجود پیامبر(ص) بر آن تأکید شده، فروتنی و مهربانی است. او پرمهر و عطوفت در عین حال پروقار بود و کمتر به صدای بلند می‌خندید. پیامبر(ص) با ضعیفان به عطوفت رفتار می‌کرد. برای رسیدن به هدف علاوه بر کار و کوشش به خداوند توکل و با فقیر و غنی یکسان برخورد می‌کرد. در عین حال خود در ذی‌فقرا می‌زیست و به این ترتیب پیامبر(ص) سلطان خاک‌نشین عالم اسلام شد.
وی تأکید کرد: مهر عشق آمیز رسول اکرم(ص) شامل همه خلق از جمله کودکان بود و نیز مشهور است حیوانات را نیز دوست داشت. جهاد پیامبر(ص) نیز همانا جنگ با کافران برای دست یافتن همگان به آرامش و آشتی تعبیر شده است و پیامبر(ص) جهاد با نفس یعنی مبارزه با اخلاق زشت و غریزه‌های سرکش را جهاد اکبر نامید. به همین دلیل مسلمانان پیامبر(ص) را عاشقانه دوست دارند و از وجود مقدس ایشان درخواست شفاعت و رحمت می‌کنند. رسول اکرم(ص) شمع محفل و نوری است که تاریکی این جهان را که شنوندگان در آنجا گرد هم آمده‌اند نورانی می‌کند. شمع تابنده‌ای است که دل‌های انسان‌ها همچون پروانگان مفتون برگردش جمع شده‌اند. چنانکه قرآن پیامبر(ص) را سراجاً منیراً می‌خواند.
این استاد دانشگاه یادآور شد: معارف دینی در دوره معاصر توانمندی و نقاط قوت بسیاری دارد. در واقع معارف دین به برکت فناوری‌های جدید و رسانه‌های امروزی به راحتی در دسترس همگان قرار می‌گیرند. اگر زمانی افراد برای آموزش امور دینی مجبور به انجام سفر‌ها دور و دراز با مشقت و سختی‌های زیاد بودند، امروز در خانه و اتاق همه دستگاه‌هایی برای ارتباط با کتابخانه‌های معتبر دنیا وجود دارد. شکر این نعمت مثل همه نعمات الهی باعث افزایش و گسترش نعمت‌های الهی خواهد بود.
روش‌های قدیمی در تبلیغ دین اجحاف است
پارسا افزود: به نظر می‌رسد در عرصه تبلیغ معارف دینی غث و سمین با یکدیگر مخلوط شده و در همین فضای باز رسانه‌ای افراد کم‌اطلاع به تبلیغ امور و معارف دینی پرداخته‌اند که این بزرگ‌ترین ضربه‌ای است که امروز به ساحت اعتقادات و معارف دینی وارد شده است. مهم‌ترین آسیب امروز ما، از ناحیه اشخاص کم‌اطلاع و در مواردی مغرض هست که آگاهانه یا ناآگاهانه معارف دینی را به گونه‌ای تبلیغ می‌کنند که نه تنها باعث هدایت و راهنمایی افراد نمی‌شود بلکه مایه نفرت و انزجار از دین را فراهم می‌کند. حضرت امام خمینی(ره) می‌فرمودند ما از دو ناحیه ضربه می‌خوریم؛ جاهل متنسک و عالم متهتک. این جمله کوتاه اساس آسیب‌های معارف دینی را در خود نهفته دارد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه تأثیر تبلیغ به شرایط مختلفی ارتباط دارد، گفت: امروزه دانش و رشته خاص رسانه و ارتباطات، امر تبلیغ از جوانب مختلف فلسفی، فرهنگی، روانشناسی، جامعه‌شناسی، اقتصاد، سیاست، هنر و زیبایی‌شناسی و بسیاری جنبه‌های دیگر مطالعه و بررسی و در دانشگاه‌ها تدریس می‌شود و متخصصان و کارشناسان حرفه‌ای در این حوزه وجود دارند. این معنا که ما با روش‌های هزار سال پیش و حتی ۱۰۰ سال پیش و حتی ۱۰ سال پیش بخواهیم معارف دینی را تبلیغ کنیم، واقعاً جفا به علم و دانش بشری است. پیامبر(ص) و همه بزرگان دینی ما همیشه توصیه به رعایت مقتضیات زمان و مکان به ویژه استفاده از دانش‌های روزآمد کرده‌اند که در امر تبلیغ دین نیز باید بدان پایبند بود.
انتهای پیام
