هجرت پیامبر(ص) و آغاز تحوّلى عظیم در تاریخ اسلام

به گزارش ایکنا از همدان، ربیع‌الاول سومین ماه از ماه‌های قمری و از ماه‌های فرخنده برای شیعیان و اهل‌بیت(ع) است، ماه ربیع‌الاول بعد از دو ماه حزن‌انگیز محرم و صفر قرارگرفته است، ربیع به معنى بهار است، گفته‌شده علت اینکه به این ماه ربیع گفته می‌شود این است که در زمان نام‌گذاری این ماه در فصل بهار قرار داشته است.
ماه «ربیع‌الاول» همان‌گونه که از نام آن پیداست بهار ماه‌ها است؛ به جهت اینکه آثار رحمت خداوند در آن هویداست. در این ماه ذخایر برکات خداوند و نورهاى زیبایى او بر زمین فرود آمده است. زیرا میلاد رسول خدا (ص) در این ماه است و می‌توان ادعا کرد از اول آفرینش ‍ زمین رحمتى مانند آن به خود ندیده است.
آغاز ماه ربیع‌الاول بیان‌گر حوادث تاریخی مهمی است که از آن جمله، حادثه مهم و تاریخی لیله المبیت، هجرت حضرت محمد(ص) از مکه به مدینه، ولادت پیامبر اکرم (ص) و امام جعفر صادق(ع)، ازدواج حضرت محمد(ص) با حضرت خدیجه(س)، آغاز امامت امام مهدی(عج) و هلاکت یزید بن معاویه ازجمله حوادث فرخنده این ماه است.
همچنین غزوه بنی نضیر در سال چهارم هجری، صلح امام حسن مجتبی(ع) با معاویه در سال ۴۱ قمری، شهادت حضرت امام حسن عسگری(ع) در سال ۲۶۰ قمری، واقعه احراق مکه در هنگام جنگ یزید با عبدالله بن زبیر در سال ۶۴ قمری، حادثه صاحب رنج و قتل ۳۰۰ هزار نفر از مردم بصره به دست موفق عباسی در سال ۲۵۸ از دیگر حوادث مهم ماه ربیع‌الاول است.
مهم‌ترین اعمال ماه ربیع‌الاول
شب اوّل
این شب به نام «لیلة المبیت» مزیّن است، در این شب یک حادثه مهم تاریخى واقع شد و آن این‌که در سال سیزدهم بعثت، رسول خدا(ص) از مکه به‌قصد هجرت به‌سوی مدینه، از شهر خارج شد و در «غار ثور» پنهان گردید و امیر مؤمنان على(ع) براى اغفال دشمنان، فداکارانه در بستر رسول خدا(ص) خوابید.
آیه شریفه «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یَشْرِى نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ وَ اللّهُ رَءُوفٌ بِالْعِبادِ ؛ بعضى از مردمِ (باایمان و فداکار) جان خود را در برابر خشنودى خدا می‌فروشند و خداوند نسبت به بندگان مهربان است» در حقّ آن حضرت نازل شد.
سال هجرت رسول خدا(ص) مبدأ تاریخ مسلمانان است و تحوّلى عظیم در جهان اسلام روى داد.
-روزه گرفتن به شكرانه سلامتی پیامبر اعظم و امیرمۆمنان از گزند كفار و مشركان در اول ربیع ‏الاول.
- خواندن زیارت پیامبر (ص) و علی (ع) در این روز.
روز هشتم
در روز هشتم ربیع‌الاول، سال 206، شهادت امام حسن عسکرى(ع) طبق روایتى واقع‌شده است و از همان روز، امامت حضرت صاحب الزّمان، حجّة بن الحسن (عج) آغاز گردید.
- در این روز شایسته است زیارت امام حسن عسکری(ع) خوانده شود.
روز دهم
روز ازدواج رسول خدا(ص) با حضرت خدیجه کبرى(ع) است در حالى که رسول خدا(ص) 25 ساله بود و حضرت خدیجه(ع)40 ساله. به همین مناسبت روزه این روز به‌عنوان شکرگزارى مستحب شمرده شده است.
روز دوازدهم
این روز مطابق نظر مرحوم شیخ کلینى و مسعودى و همچنین مشهور میان اهل سنّت، روز ولادت باسعادت نبی مکرّم اسلام(ص)است.
همچنین در این روز، رسول خدا(ص) بعد از 12 روز که مسیر راه میان مکه و مدینه را پیمود وارد مدینه گردید و نیز روز انقراض دولت بنى مروان در سال 132 است.
اعمال مستحب در این روز به شكرانه انقراض دولت اموی دو مورد است:
- روزه گرفتن.
- دو ركعت نماز مستحبی كه در ركعت اول بعد از حمد، سه بار سوره كافرون و در ركعت دوم بعد از حمد سه بار سوره توحید خوانده می‏شود.
روز چهاردهم
در سال 64 در چنین روزى، یزید بن معاویه به هلاکت رسید.
وى پس از سه سال و نُه ماه خلافت که همراه با جنایات عظیمى بود که مهم‌ترین آن واقعه کربلا و شهادت ابی‌عبدالله الحسین(ع) و یارانش است - در سنّ سی‌وهفت‌سالگی در منطقه «حوران» زندگى ننگینش به پایان رسید جنازه‌اش را در دمشق دفن کردند ولى اکنون اثرى از او نیست.
شب هفدهم
طبق روایات مشهور شیعه، شب ولادت حضرت خاتم‌الانبیا، رسول معظّم اسلام(ص) است و شب بسیار مبارکى است.
- غسل به نیّت روز هفدهم ربیع‌الاول
- روزه، كه براى آن فضیلت بسیار نقل‌شده است، ازجمله در روایاتى از ائمّه معصومین(ع)آمده است: كسى كه روز هفده ربیع را روزه بدارد، خداوند براى او ثواب روزه یک سال را مقرّر می‌فرماید.
- دادن صدقه، احسان نمودن و خوشحال كردن مؤمنان و به زیارت مشاهد مشرّفه رفتن.
- زیارت رسول خدا(ص) از دور و نزدیک در روایتى از آن حضرت آمده است: هر كس بعد از وفات من، قبرم را زیارت كند مانند كسى است كه به هنگام حیاتم به‌سوی من هجرت كرده باشد، اگر نمی‌توانید مرا از نزدیك زیارت كنید، از همان راه دور به‌سوی من سلام بفرستید (كه به من مى‌رسد).
- زیارت امیر مؤمنان، على(ع) نیز در این روز مستحب است با همان زیارتى كه امام صادق(علیه‌السلام) در چنین روزى كنار ضریح شریف آن حضرت(ع) وى را زیارت كرد
- تكریم، تعظیم و بزرگداشت این روز بسیار بجاست، مرحوم «سیّد بن طاووس»، در اقبال، در تكریم و تعظیم این روز به خاطر ولادت شخص اوّل عالم امكان و سرور همه ممكنات حضرت نبی اكرم(ص) سفارش بسیار كرده است.
بنابراین، سزاوار است مسلمین با برپایى جشن‌ها و تشكیل جلسات، هرچه بیشتر باشخصیت نبی مكرّم اسلام(ص)، سیره و تاریخ زندگى او آشنا شوند و از آن، براى ساختن جامعه‌اى اسلامى و محمدی بهره كامل گیرند.
همچنین یک سال قبل از هجرت رسول خدا(ص)، در چنین شبى معراج آن حضرت صورت گرفت
روز هفدهم
همان‌گونه که گفتیم مشهور میان علماى امامیه آن است که روز هفدهم ربیع‌الاول، روز ولادت باسعادت رسول خدا حضرت محمد بن عبدالله(ص) است و معروف آن است که ولادتش در مکه معظّمه، واقع‌شده است، و زمان ولادتش هنگام طلوع فجر، روز جمعه، سنه عام‌الفیل بوده است، همچنین در چنین روزى در سال 83 هجرى قمرى، ولادت امام صادق(ع) واقع‌شده است و ازاین‌جهت نیز بر اهمّیّت این روز افزوده‌شده است.
برای روز هفدهم ربیع‌الاول دو رکعت نماز مستحب بیان‌شده است، به‌گونه‌ای که در رکعت اول بعد از یک حمد ده مرتبه انا انزلنا خوانده می‌شود و در رکعت دوم بعد از حمد ده مرتبه سوره توحید خوانده می‌شود.
روز بیست و دوم
در روز بیست و دوم ماه ربیع‌الاول جنگ بنی نضیر رخ داد، این جنگ در سال چهارم بعد از هجرت شکل گرفت که در آن طایفه ای از یهودیان برای جنگ با مسلمانان آماده شدند اما ازآنجاکه خداوند مقدر فرموده بود آنان شکست خوردند.
ماه ربیع‌الاول گرچه آغاز آن آمیخته با خاطره غم‌انگیز و اندوه‌بار شهادت امام حسن عسکرى(ع)است، ولى ازآنجاکه میلاد مبارک حضرت ختمی‌مرتبت رسول گرامى اسلام(ص) مطابق روایت معروف، در هفدهم این ماه و طبق روایت غیر معروف، در دوازدهم آن واقع‌شده و میلاد حضرت صادق(ع) نیز در هفدهم این ماه است، ماه شادى و جشن و سرور است.
ازآنجاکه هجرت پیامبر اکرم(ص) که سرچشمه دگرگونىِ عمیق در جهانِ اسلام و عزت و شوکت مسلمین شد و همچنین داستان «لیلة المبیت» در این ماه واقع گردیده و آغاز امامت پربرکت حضرت بقیه اللّه، هم‌زمان با شهادتِ پدر بزرگوارش نیز است درمجموع از ماه‌هاى بسیار پربرکت و پرخاطره است، که سزاوار است، همه علاقه‌مندان مکتب اهل‌بیت(ع) آن را ارج نهند و گرامى بدارند.