اصلاح شیوه عزاداری وظیفه حوزه و روحانیت است / توصیه‌های شهید مطهری برای اربعین

به گزارش ایکنا، علی مطهری، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی، شامگاه چهارشنبه، 16 مهرماه، در نشست اربعینی مؤسسه فهیم که به صورت زنده در فضای مجازی برگزار شد، گفت: شهید مطهری توجه خاصی به حادثه کربلا داشتند و از زوایای مختلفی آن را بررسی کرده‌اند. شهید تأکید دارد که کربلا حماسه بوده و نه تراژدی؛ همچنین به بحث تحریفات معنوی و لفظی در حماسه عاشورا پرداخته‌اند.

مطهری با بیان اینکه برخی می‌گویند کربلا دستور و اراده الهی بوده و امام باید آن را اجرا می‌کرد و خیلی هم به ما مربوط نیست، افزود: در این تحلیل امام دیگر نمی‌تواند برای ما الگو باشد بنابراین باید تحلیل درستی از حادثه داشته باشیم و کربلا را آن‌طور که بوده است، ببینیم و نه تحریف شده و طوری که خودمان دوست داریم.

وی اضافه کرد: شهید مطهری خیلی تأکید دارند که ما از آرایش و پیرایش شخصیت امام و کربلا بپرهیزیم و ببینیم که آیا از نوع عمل ناآگاهانه و حساب نشده و یا قیامی آگاهانه بوده است؛ در مکاتب مادی امروز معتقدند تضادها را در جامعه زیاد کنید تا جامعه خود به خود به حد اعتدال برسد و انقلاب کند، ولی ما چنین انقلاب اجتماعی را قبول نداریم زیرا انقلاب اسلامی، انقلاب آگاهانه است وگرنه انفجاری امر مشترک حیوان و انسان است.

علی مطهری اظهار کرد: امام حسین(ع) اصحابش را الزام و اجباری به همراهی با ایشان نکردند و بیعت خود را برداشتند، زیرا امام قصد داشتند که قیامشان کاملاً اختیاری و آگاهانه باشد در حالی که در برخی حاکمان می‌بینیم فرماندهان نظامی خود را تحت فشار قرار می‌دادند که با آنان همراهی کنند.

نماینده سابق مجلس  شورای اسلامی با بیان اینکه قیام امام چندبعدی بود، تصریح کرد: امام حسین(ع) برای آنکه با تاریخ اتمام حجت کرده باشند، دعوت کوفیان را پذیرفتند، شبیه کاری که امام علی(ع) در پذیرش خلافت کردند با اینکه کراهت داشتند تا بعداً گفته نشود امام فرصتی طلایی را از دست دادند. البته اگر بیعت هم نبود امام حسین(ع) قیام می‌کرد زیرا دنیای اسلام در موقعیت ویژه‌ای بود که اگر قیام نمی‌کردند به زدوی اثری از اسلام نبود، لذا براساس امر به معروف این کار را کردند؛ امام در دوره معاویه با اینکه ده سال امام بودند قیام نکردند، زیرا می‌دانستند تاثیر لازم را نخواهد داشت. 

آسیب انحصار تحلیل عاشورا به دعوت کوفیان

مطهری با بیان اینکه منحصر کردن قیام به دعوت کوفیان تقلیل آن است، اضافه کرد: در آن دوره هسته اسلام که عدالت و حق‌مداری بود وجود نداشت، ولی نمازهای جماعت و جمعه و حج پررنگ و علی الظاهر باشکوه برگزار می‌شد؛ یعنی فقط پوسته‌ای از دین حاکم بود، بنابراین این سخن که گفته شود عامل اصلی دعوت کوفیان بوده و وقتی امام خیانت آنان را دیدند، چاره‌ای جز مبارزه و به شهادت رسیدن نداشتند مانند کسی که در بن بستی گرفتار شود که ارزش قیام را پایین می‌آورد. لذا بعد از شهادت مسلم، شعارهای امام تندتر هم شد در حالی که می‌توانستند برگردند و یا تسلیم شوند.

مطهری تصریح کرد: اگر بخواهیم صرفاً بر روی مظلومیت امام تاکید کنیم، خیلی درس برای جامعه نخواهد داشت مخصوصاً اگر مطالب نادرستی هم بر آن اضافه کنیم و بگوییم امام کشته شد تا همانند مسیح(ع) خودش را فدای گناهان امتش کند؛ امروز هم بخش قابل توجهی از فسق و فجور در غرب ناشی از همین تفکر است که خطرناک است و نباید در جامعه رسوخ یابد؛ این نگاه جنبه تخدیری به قیام می‌دهد و جامعه را به خواب می‌برد به جای آن که محرک و مُحیی باشد.  

وی با بیان اینکه برخی تحریفات لفظی و معنوی در مورد عاشورا از سوی دوستان و دشمنان شده است، افزود: یزید و عبیدالله بن زیاد از همان دوره این تحریفات را گفتند که هدف امام، ایجاد اختلاف میان امت اسلامی است و دوستان هم به نحو دیگری این تحریفات را داشته‌اند؛ در حالی که خطبه‌های اهل بیت(ع) و نقل‌های تاریخی، نامه‌های یزید به عمرسعد و ابن زیاد و نامه‌های عمرسعد به یزید و ابن زیاد، کاملاً جزئیات را روشن کرده است.

مطهری با اشاره به اینکه توصیه ائمه(ع) به تباکی دلیلی برای برخی افراد شده که باید به هر قیمتی مردم را بگریانند، ادامه داد: در این صورت وقایعی را وارد کربلا کرده‌اند که اساس و بنیادی ندارد مانند عروسی حضرت قاسم بن الحسن(ع) که از زمان ملاحسین کاشفی وارد نقل‌ها شده است یا حضور لیلا، مادر حضرت علی اصغر در کربلا و مو پریشان کردن ایشان جزء منقولات تحریف شده است، زیرا ایشان در کربلا حضور نداشت یا التماس کردن امام برای آب.

وی با بیان اینکه نباید برای اهداف مقدس از ابزار نامقدس بهره ببریم، افزود: یکی از درس‌های سیره پیامبر(ص) و ائمه(ع) این است که برای اهداف مقدس از ابزار نامقدس بهره نبردند؛ وقتی ابراهیم فرزند پیامبر از دنیا رفت همان روز خورشیدگرفتگی رخ داد و مردم تصور کردند که این دو پدیده با هم ارتباط دارند ولی پیامبر(ص) با اینکه می‌توانست سکوت کند تا به این وسیله ایمان مردم بیشتر شود یا اینکه العیاذبالله به دروغ بگوید با هم مرتبط است، فرمودند که خورشیدگرفتگی هیچ ارتباطی نداشت. متأسفانه ما در برخی موارد به نیت توسعه اسلام خلاف این عمل می‌کنیم مثلاً در بحث حفظ نظام که بحث خیلی مهمی هم هست در برخی موارد از ابزار نادرستی بهره برده‌ایم.

عوامل تحریف عاشورا از نگاه شهید مطهری

وی با بیان اینکه شهید مطهری اغراض دشمنان، تمایل بشر به اسطوره‎سازی و برداشت بد از توصیه ائمه(ع) برای زنده نگه‌داشتن کربلا را از جمله عواملی می‌داند که حادثه کربلا را در برخی موارد دچار تحریفات و روضه‌های دروغ کرده است، افزود: شهید مطهری در سخنرانی خود درباره اصلاح عزاداری‌ها مباحث دقیق داشتند و معتقد بودند تحریفات الی ماشاءالله در عزاداری ها وجود دارد؛ طبیعتا مسئولیت این اصلاح بر عهده روحانیت است.

وی افزود: متأسفانه مداحی‌ها بر سخنرانی و تحلیل‌ها می‌چربد؛ مثلا در عزاداری دهه اول محرم می‌بینیم یا سخنرانی نیست و اگر هست کوتاه و بقیه مداحی است که این خوب نیست؛ قبل از انقلاب یکساعت سخنرانی و 20 دقیقه مداحی بود ولی الان برعکس است و این باعث افزایش جعلیات شده است. روحانیت باید مدیریت مساجد را برعهده بگیرند و مدیریت در دست مداحان نباشد یا برخی آداب و رسومی مانند علم و کتل که از خارج از کشور و از دوره قاجاریه وارد عزاداری شده باید حذف شود و مهم محتوا و اشعار است که باید مخدر نباشد و محیی باشد.

مطهری اظهار کرد: مداحان باید آموزش ببینند و هر کسی حق مداحی نداشته باشد و بر آنها نظارت شود؛ نباید فرصت‌های محرم را از دست بدهیم. برخی از مردم شاید فقط در همین دهه محرم و شب‌های قدر به مسجد می‌آیند و باید از این فرصت بهره ببریم و طوری نباشد که این افراد تصور کنند منبری‌های ما حرفی برای گفتن ندارند. 

علی مطهری به ذکر خاطره‌ای از حضور پدر و خودش در مراسم عزاداری در سال‌های قبل از انقلاب پرداخت و تصریح کرد: مواجهه روشنفکرانه از یکسو و عوامانه از سوی دیگر از آفات عزاداری است و ضمن لزوم حفظ مجلس سنتی باید از تحریفات هم جلوگیری کنیم؛ علما و خود مردم وظیفه دارند که وقتی روضه دروغ می‌شنوند مجلس را ترک کنند و از طرفی انتظار نداشته باشند که مجلس حتماً باید از جا کنده شود زیرا ریختن یک قطره اشک از ماجراهای واقعی کربلا بهتر از ریخت اشک زیاد از ماجراهای دروغ است.

مطهری تصریح کرد: شهید مطهری در مورد اربعین فرمودند که دو مطلب مهم یعنی زیارت مأثوره از راه دور و نزدیک و دیگری زیارت جابر همراه عطیه کوفی برای این روز جزء حوادث مهم است و خوب است از آن استفاده کنیم.