اربعین رساترین رسانه / واقعه‌ای که باور انسان‌ها را متحول کرد

روایات تاریخی گواه بر این مطلب دارند که دستور ساخت اولین بنای حرم مطهر امام حسین(ع) به دستور مختار ثقفی صادر شد و گویا از آن تاریخ به بعد زیارت ایشان با پای پیاده نیز رسم شد و این امر تا پایان عمر بنی‌امیه ادامه داشت. سید محمدعلی قاضی‌طباطبایی در کتاب «تحقیق» زیارت امام حسین (ع)در روز اربعین را سنت و رفتار مداومِ شیعیان از زمان ائمه دانسته که در زمان بنی‌امیه و بنی‌عباس نیز علی‌رغم مجازات‌های سنگین همچون قطع کردن دست راست به این حرکت پایبند بوده‌اند.

در برخی از روایات تاریخی بیان شده که زیارت کربلا با پای پیاده در زمان شیخ انصاری که زمان فوت وی 1281 هجری قمری بود رسم شده است،‌ اما در برهه‌ای از زمان به ورطه فراموشی سپرده می‌شود که در نهایت توسط «شیخ میرزا حسین نوری» دوباره احیا می‌شود. توجه به اربعین از قرون گذشته تاکنون نشان از ابعاد وسیع این مهم در بخش‌های اجتماعی، سیاسی، امنیتی، عرفانی، معنوی، تربیتی دارد که نباید از هیچ‌یک از ابعاد آن غفت شود.(1)

شناخت ابعاد روانشناختی اربعین

عاشورا دارای مباحث روانشاختی بسیاری است که باید مورد اهمیت واقع شود. شور حسینی نباید جوان و نوجوان را از شعور حسینی دور سازد، این دو در کنار هم معنا و مفهوم پیدا می‌کنند و پرداختن به موضوعی و غفلت از موضوعی دیگر باعث می‌شود تا درک درستی از این واقعه مهم تاریخ اسلام نداشته باشیم. ایجاد همدلی بین مردم و حتی مسلمانان جهان راز ماندگاری اربیعن است، شاهدیم سال‌های گذشته در میان مسلمانان، دوستداران این امام همام و دیگر شهدای کربلا به ویژه از ارامنه نیز رهسپار دیار عشق شده و همراه دیگرعزاداران حسینی ارادت خود به امام خوبی‌ها را نشان می‌دادند در واقع اربعین نشانه عمیق صلح‌طلبی شیعیان است.

شاید بتوان ادعا کرد اربعین افکار و باورهای انسان‌ها را متحول کرد و بهترین فصل برای عینیت بخشیدن به انسانیت و فطرت پاک آنان است، همه شاهدیم در این ایام بسیاری از بانوان و آقایان که اعتقادی به دین و مذهب نداشتند از مسیر تاریکی خارج و در مسیر نور قرار گرفتند و همه این برکات به یُمن وجود اربعین حسینی و پیاده‌روی این ایام اتفاق افتاد و این زیبایی‌ها هر سال تکرار و شگفتی جدیدی خلق می‌کند.

توجه به بُعد روانشناسی اربعین بسیار مهم است، روانشناسان در طول 150 سال گذشته راه رسیدن به آرامش روحی و داشتن سلامت روانی را در سایه زندگی مطلوب همچون محیط امن و آرام تفسیر کردند، اما واقعه عاشورا و اربعین معادلات آنان را برهم زد. چه بسا افرادی با وجود زندگی مرفه آرامش روحی و روانی نداشتد و تنها با توسل به اهل‌بیت(ع) و حضور در پیاده‌روی اربعین جانی تازه گرفتند. بی‌شک اگر کودکان از همان دوران خردسالی در ای مسیر قرار گیرند رشد تکاملی آنان بهتر طی می‌شود. آنچه افراد در اربعین تجربه می‌کنند متفاوت از روانشناسی علمی است؛ چراکه گاه افراد تنها در مدت کوتاه و حتی یک شب دگرگون می‌شوند.

اربعین، واقعه‌ای چندوجهی است

بار روانشناختی اربعین با حضور در مسیر پیاده‌روی معنا پیدا می‌کند، زیست اربعینی تنها برای زائران اربعین متصور است و افرادی که این سفر را تجربه کرده‌اند با این معانی آشنا هستند، قطعا افرادی که در این مسیر حرکت می‌کنند هم در ماهیت و هم در مناسک در مسیر تربیت قرار خواهند گرفت. ازاین رو اربعین حادثه‌ای چند وجهی است که قادر است ابعاد وجودی انسان را در برگیرد. در واقع اسلام دینی تربیتی و انسان‌ساز است که تمامی مفاهیم زندگی را در دل خود جای داده است.

امام حسین(ع) نحوه زندگی کردن، اقامه امر به معروف و نهی از منکر، مبارزه با ظلم، زیستن در آزادگی را برای جهان بشری تا روز قیامت ترسیم کرده است. شاید بتوان اربعین و پیاده‌روی این ایام را رساترین رسانه دنیا تفسیر کرد؛ زیرا توانسته باور و تفکر جوامع انسانی را متحول سازد. به نظر می‌رسد جریان تربیتی اربعین تنها برای زائران نیست و همه افراد حتی آنانی که در حسرت زیارت هستند را نیز شامل می‌شود. و بسیار لازم است زائران اربعین دیده تجربیات و خاطرات خود را برای دیگران بازگو کنند.

امسال مناسک دینی رنگ و بوی غریبی دارد، رنگی که ندیده و بویی که استشمام نکرده‌ایم. هر سال محرم نذری ها قطع نمی‌شد و امسال خیلی‌ها به دلیل شیوع کرونا در حسرت لقمه‌ای نذری ماندند. امسال از عطر خوش نذری محروم بودیم، از بوی اسپند، شربت و شیرینی نذری خبری نبود و همه از هم فاصله داشتند، مایی که هر سال نوشیدن جرعه‌ای از شربت نذری امام حسین(ع) آزویمان بود، امسال به دلیل مهار بیماری جرأت نوشیدن نداشتیم.

اما کرونا و اربعین شاخصه‌هایی مشابه داشتند، اربعین سال‌ها درس گذشت و فداکاری داد و امسال کادر درمان با تأسی از مولای خود ایثار و فداکاری را برای مردم تفسیر کردند. امروز جاماندگان اربعین را در بیمارستان‌ها به جهت  کمک به کادر درمان می‌بینیم، گویی سعی دارند بهانه دل‌های عاشق خود را در کمک به مردم آرام کنند. آنان در مواجه با بیماری با احساسات رفتار نکرده و عاقلانه تصمیم گرفتند، برای آنان تربیت در مکتب اهل‌بیت(ع) زمان و مکان نمی‌شناسد و از هر سنگری برای تکامل خود استفاده می‌کنند.

امسال غیبت زائران ایرانی و دیگر کشورهای اسلامی مشهود است، اما تلاش گسترده‌ای بر رسانه‌ای شدن این امر در عراق وجود دارد، امواج رسانه در صدا و سیما گواه بر این ادعاست که تعداد بسیاری از مردم عراق در این راهپیمایی حاضر می‌شوند. اربعین مراسمی به رنگ و جنس عشق است و کسی حاضر نیست از بدت پیاده روی با وجود سختی بگذرد. ما به واسطه اربعین به دنیا اعلام می‌کنیم عزاداری برای امام خوبی‌ها افسردگی نیست، جوامع استکباری که برچسب افسردگی و غمبار بودن به مردم ایران می‌زنند باید بدانند آنان خود تفسیر درستی از افسردگی ندارند، آنان لذت سبکی و آرامش پس از اشک بر سید‌الشهداء(ع) را نچشیدند و ندانسته سخن بر زبان جاری می‌کنند.

(1). برگرفته شده از مطلب مهدی معصوم‌بیگی

روشن، ایکنا مرکزی