شرایط زیارت امام حسین(ع) هنگام خوف

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدکاظم مدرسی، امام جمعه بخش مرکزی یزد، در آستانه اربعین حسینی و در زمینه آنچه در فضای مختلف مطرح می‌شود که حتی در مواقع خوف نباید زیارت امام حسین(ع) در اربعین را ترک کرد و اکنون که با کرونا مواجه هستیم پس باید خوف را کنار زد و به زیارت رفت، به ایکنا، گفت: امسال به‌ واسطه ویروس پرشتاب کرونا پیاده‌روی اربعین حسینی از جانب ایرانی‌ها و سایر کشورها تعطیل شده است، کسانی که نیت حضور را به صورت قطعی داشتند و مانعی این چنین بر سر راه آنها به وجود آمده، قطعاً ثواب آن را خواهند برد. در جوامع روایی، روایاتی وجود دارد که بیان می‌کند اگر در مسیر زیارت سیدالشهدا خوفی هم عارض بر شما باشد، این زیارت را ترک نکنید. این روایات را مرحوم ابن قولویه در کتاب کامل الزیارات آورده است.

مدرسی با اشاره به اینکه اگر کسی در مسیر زیارت سیدالشهدا خوف داشته باشد چه کار باید بکند به روایاتی از مرحوم شیخ حر عاملی در مسائل الشیعه و کتاب روایی ارزشمند جامعات شیعه جلد دوازدهم اشاره کرد و افزود: روایات متعددی وجود دارد که در حال خوف، زیارت ساقط نیست بعد هم ثواب کسانی که در این راه کشته می‌شوند،‌ حبس می‌شوند یا مورد ضرب و جرح قرار می‌گیرند را هم بیان می‌کند. این روایات در بحارالانوار و جوامع روایی دیگر هم آمده و در شرایط کنونی مورد توجه بیشتری قرار گرفته که با وجود بیماری مسری کرونا و خوف بر مردن و کشته شدن در این مسیر که طبق برخی از روایات کشته شدن و یا مردن همراه با بیماری مسری مثل طاعون و امثال این‌ها ثواب شهید را دارد چرا باید انسان منع بشود از اینکه به این زیارت برود و چرا باید در این مسیر قدم نگذاریم؟

وی با اشاره به روایاتی در این زمینه اظهار کرد: امام صادق (ع) به معاویه ابن وهب فرمودند یا معاویه! زیارت سیدالشهدا را بخاطر ترس رها نکنی چون ثواب زیارت امام حسین(ع) به مقدار خوف در راه زیارت امام حسین(ع) است، به مقداری که می‌ترسی خداوند به همان مقدار به تو پاداش می‌دهد، درست مانند روایتی که بیان می‌کند به مقداری که حضور قلب در نماز دارید نمازتان قبول است. در یک روایت دیگری دارد که ثواب زیارت امام حسین(ع) به مقدار خوفی است که وجود دارد ما این خوف را چگونه باید معنا کنیم. این خوف در مسیر زیارت امام حسین، که در روایات متعددی آمده، به چه معنا و مراد کدام خوف است؟ آیا این خوف مربوط به شرایط خاصی است، مربوط به زمانی مثلاً قبل از ترویج و یا رونق گرفتن زیارت امام حسین بوده یا زمان حال را هم شامل می‌شود، آیا این خوف مربوط به عامه مسلمانان یا جمعی از مؤمنان است، یعنی هر فردی هر نوع خوفی داشته باشد در هرشرایطی باید به زیارت برود.

این استاد حوزه علمیه ادامه داد: اولاً تقریبا همه واجبات اسلامی و تکالیف دینی ما مشروط به امنیت است به جز جهاد و دفاع که آن هم ما حق نداریم خودمان را در مهلکه قرار دهیم وگرنه حج، امر به معروف، نماز مشروط به امنیت است. البته نماز اگر انسان در حال ترس باشد نماز خوف برای او در نظر گرفته شده ولی آن شکل اولیه نماز مشروط به امنیت است. حتی ملاقات امام معصوم(ع) در زمان حضور امام معصوم در روایات متعددی داریم که فرموده‌اند چون خوف این را دارید که جانتان در معرض خطر قرار گیرد به زیارت ما نیایید.

وی ادامه داد: نکته دوم اینکه زیارت امام حسین(ع) در بین زیارت‌ها استثنایی است و بر همین اساس روایات مربوط به زیارت امام حسین(ع) بیانات دیگری دارد و عبارات خاصی در آن هست؛ لذا در زمان‌ و مکان‌های مختلف پیوسته سفارش به زیارت امام حسین(ع) می‌شویم که شاید زیارت هیچ امامی به اندازه‌ای که مأمور به زیارت امام حسین(ع) هستیم سفارش نشده است. در بعضی از روایات آمده که زیارت هر امامی معادل زیارت پیغمبر است، اما زیارت امام حسین(ع) معادل ملاقات خدا در عرش الهی تلقی می‌شود. زیارت سیدالشهدا طبق پاره‌ای از روایات برای هر فردی در عمرش یک بار حداقل واجب می‌شود ولی برای سایر ائمه این امر وجود ندارد. پس معلوم می‌شود زیارت امام حسین(ع) فعل خاصی است.

مدرسی با اشاره به اینکه چگونه می‌توان خوف را به این معنا توجیه کرد افزود: برخی گفته‌اند خوف در این جا موضوعیتی ندارد، اصلاً خوف در اینجا به معنای خوف بر مال و خوف بر آبرو و امثال اینهاست. باید راه میانه‌ای را در نظر بگیریم. البته مرحوم مجلسی هم در این باره بیاناتی دارند. بر فرض هم این خوف، خوف بر قتل باشد، اما انسان نباید در این مسیر دیگران را به کشتن دهد. نکته دوم اینکه آیا خوف بر قتل این است که انسان عمداً خودش را در معرض کشتن قرار دهد؟ نکته سوم اینکه در این روایات که آمده کشته شوید در این راه که ارزش دارد، شاید به معنای این باشد که همچنان که در مسیر تحصیل علم انسان کشته می‌شود، چه ارزشی دارد و همانگونه است که در مسیر زیارت خانه خدا کشته می‌شود، این روایات می‌خواهد ارزش کشته ‌شدن در مسیر زیارت سیدالشهدا را بیان کند، نه اینکه بگوید اگر خوف هم داشتید، برای زیارت رجعان دارد. البته از لسان روایات این چنین استفاده می‌شود.

وی ادامه داد: نکته بعد اینکه گاهی برخی از این تهدیدها و زجر کشیدن‌ها و قتل‌ها هزینه‌هایی را برای نظام اسلامی در پی دارد؛ لذا اگر به زیارتی بروم که آن زیارت آثاری را در پی داشته باشد که یکی از آثار منفی آن فشار و هزینه برای نظام اسلامی است، درست نیست. ما حق نداریم خود را در معرض راهی قرار دهیم که نظام اسلامی ما تحت فشار قرار گیرد. نکته دیگر اینکه خوف و ترسی که ناشی از تخلف از مقررات اجتماعی باشد، این هم درست نیست. اینکه گفته می‌شود راه‌ها بسته است، اما عده‌ای از بی‌راهه به کربلا می‌روند، در واقع تخلف از نظامات و مقررات اجتماعی موجب سلب امنیت برای جامعه می‌شود. این خوف به معنای ترسی است که انسان فی حد نفسه از مالش و یا مقداری از سلامت بدن دارد نه اینکه به معنای این باشد که خود را در مهلکه قرار دهد که برای سیدالشهدا ارزش دارد، خوفی که انسان را به سادگی در معرض هلاکت قرار ندهد قابل مدح است.