روضه‌های خانگی؛ حرکتی مقاومتی برای حفظ شعائر حسینی(ع)

نجفقلی حبیبی، پژوهشگر فلسفه اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان احساس خود در هنگام شنیدن نام امام حسین(ع) پرداخت و اظهار کرد: هنگام شنیدن نام امام حسین(ع) اولین چیزی که به ذهن ما می‌رسد دفاع از دین و مبارزه با ظلم با تمام وجود است؛ یعنی مظهر عدالت و حق که تمام وجودش مبارزه در راه ظلم و بی‌عدالتی است. محرم نیز تجلی شکوه عاشوراست که قرن‌ها بشر را هدایت می‌کند و هیچ وقت از ذهن ما پاک نمی‌شود.

وی افزود: روضه نیز بیان‌کننده واقعه عاشورا با تمام مسائلش است؛ از جمله مصائب و رنج‌هایی که به اهل بیت(ع) تحمیل شده و همچنین، روضه، عامل بقای حرکت امام حسین(ع) در طول تاریخ محسوب می‌شود؛ یعنی حرکت امام حسین(ع) با آن فراموش نشده است. روضه فضایی را به وجود می‌آورد که هرساله وقایع محرم به ویژه عاشورا برای مردم تازه و حوادث و وقایع به ذهنشان تداعی می‌شود. در روضه هم به لحاظ مظلومیت امام حسین(ع) برای ایشان گریه می‌کنیم و هم شهامت و مقاومتشان برای اسلام و توحید برایمان یادآوری می‌شود.

روضه‌های خانگی در تاریخ

حبیبی اظهار کرد: در بعضی از روضه‌های خانگی شرکت ‌کرده‌ام، ولی تاکنون فعالیتی در برگزاری روضه نداشته‌ام. درباره اهمیت روضه‌های خانگی باید بگویم که وقتی از طرف حکومت‌های ظالم برای برگزاری مراسم محرم و عاشورا موانعی  به وجود می‌آید، مردم بلافاصله این مراسم‌ را به منازل می‌کشانند. وقتی ناصرالدین شاه تکیه دولت را درست کرد، مردم از آن تکیه صرف نظر کردند و در خانه‌هایشان مراسم برگزار می‌کردند. بنابراین روضه‌های خانگی مقاومت در برابر مخالفان مراسم محرم و سوءاستفاده‌کنندگان از آن بود؛ چون ناصرالدین شاه نمی‌خواست مخالفت کند، ولی می‌خواست از این جریان سوءاستفاده کند.

وی با بیان اینکه روضه‌های خانگی وقتی رایج شد که آزادی عمل وجود نداشت و در واکنش به عوامل بیرونی رواج یافت، تصریح کرد: بعد از انقلاب که این نظام در خدمت عاشورا و امام حسین(ع) قرار گرفت، روضه‌های خانگی از بین رفت، چون دیگر ضرورتی برای وجودش احساس نمی‌شد و در محله‌ها و مساجد و رادیو و تلویزیون مراسم شهادت امام حسین(ع) با شکوه تمام برگزار می‌شد.

تأثیر شرایط اجتماعی بر رونق روضه‌های خانگی

حبیبی با تأکید بر اینکه روضه‌های خانگی تابع شرایط اجتماعی است، گفت: وقتی شرایط اجتماعی و سیاسی بیرون محدودیت ایجاد کند، مثل زمان رضاشاه روضه‌ها در منازل برگزار می‌شود. پس از انقلاب اسلامی محدودیت‌ها از بین رفت و روضه‌های خانگی برگزار نشد. البته نمی‌دانم در اثر شیوع کرونا چه اتفاقی خواهد افتاد و آیا به خاطر محدودیت‌های کرونا، روضه‌های خانگی رایج می‌شود یا خیر.

وی در مورد اثرگذاری روضه‌های خانگی تصریح کرد: اگر فلسفه سیاسی‌ای که گفتم وجود داشته باشد، روضه‌های خانگی اثرگذار است و نام امام حسین(ع) را زنده نگه می‌دارد. قطعاً روضه‌های خانگی بسیار مؤثر بوده است. برای اینکه مردم کماکان نام امام حسین(ع) و عاشورا را در خاطر داشتند. اکنون که برخی به خاطر محدودیت‌های کرونایی بر برگزاری روضه‌های خانگی تأکید می‌کنند، نمی‌دانم چقدر اثرگذار خواهد بود؛ ولی قاعدتاً همین که نام امام حسین(ع) را در خانه‌ها زنده نگه می‌دارد خیلی ارزش دارد و شکی در این نیست.