عزادارای محرم با پیوست سلامتی / از مبانی نظام بهداشتی در اسلام تا پیام هیئت‌های عزاداری
محرم ۱۴۴۲ از حیث برگزاری با سال‌های قبل متفاوت است. امسال کرونا سایه شوم و سنگین خود را بر سر عزاداران حسینی پهن کرد، اما بچه هیئتی‌ها آرام ننشستند، چون برایشان کرونا که هیچ اگر سنگ هم از آسمان ببارد خیمه حسین(ع) نباید تعطیل شود، اما سلامتی خود و دیگران برایشان از اوجب واجبات است.
این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست / این چه شمعی است که شمع‌ها همه پروانه اوست. دوباره محرم آمد و دلداران اباعبدالله(ع) را در غمی به وسعت تاریخ فرو برد. بغض سیدالشهدا(ع) برای همیشه عالم زنده است. محرم 1442 از حیث برگزاری با سال‌های قبل متفاوت است. امسال کرونا سایه شوم و سنگین خود را بر سر عزاداران حسینی پهن کرد، اما بچه هیئتی‌ها آرام ننشتند؛ چون برای آنان کرونا که هیچ اگر سنگ هم از آسمان ببارد خیمه حسین(ع) نباید تعطیل شود.
هیچگاه فکر نمی‌کردیم برای حفظ سلامتی آن هم در مراسم عزای حسین(ع) باید بیشتر از یک متر فاصله داشته باشیم، اما حفظ سلامتی اوجب واجبات است و همه ما در هر شرایطی موظف به رعایت هستیم. رعایت شیوه‌نامه‌ها و تدوین قوانین به ظاهر سخت‌گیرانه برای تعداد کمی از هیئت‌های مذهبی گلایه‌هایی را ایجاد کرد، آنان گلایه‌مندند چرا به هیئت‌ها سخت می‌گیرند و به دیگران نه. چرا غذای تبرکی ممنوع است و رستوران‌ها غذای بیرون‌بر می‌دهند و یا حتی در همان مکان پذیرای مراجعه‌کنندگان هستند.
ایکنا استان مرکزی، به پاس احترام به عملکرد جامعه دینی و هیئتی در رعایت دقیق شیوه‌نامه‌های بهداشتی مصاحبه‌ای با حجت‌الاسلام محمدحسین صابری‌اراکی، خطیب برجسته کشور، علیرضا مرادی، رئیس بنیاد دعبل خزایی استان مرکزی و مرتضی مختاری چهره برتر و داور مسابقات قرآن انجام داده است که در ادامه می‌خوانید:
حجت‌الاسلام محمدحسین صابری‌اراکی، در خصوص عملکرد هیئات مذهبی اینگونه گفت:
ایکنا ـ ضرورت رعایت بهداشت از منظر اسلام را بیان فرمایید.
تمام تفکرات ما نشئت گرفته از اسلام ناب و اصیل است و تفکرات غربی در جوامع اسلامی جایگاهی ندارند. اصول بهداشتی با ظرافت خاصی در اسلام مطرح و مورد تأکید قرار گرفته است تا با فطرت انسان سازگار باشد. قرار گرفتن پاکیزگی در بطن دین حاکی از بیزاری خدا از پلیدی و ناپاکی و طالب بودن طهارت دارد. اسلام بر بهداشت و نظافت تأکید بسیار دارد و از آن به عنوان بخشی از ایمان معرفی کرده و یکی از ویژگی‌های اسلام، تشویق به رعایت پاکی در ابعاد مختلف زندگی است. دوری از آلودگی جسمی و روحی خواسته فطری همه انسان‌هاست. قرار گرفتن نظافت در برنامه عبادی فرد مسلمان، انگیزه لازم برای رعایت بهداشت و پاکیزگی را در او ایجاد می‌کند.
ایکنا ـ در شرایط فعلی ضرورت رعایت بهداشت چه میزان ضروری است؟
نسل‌های مختلف شاهد برگزاری عزاداری در ماه محرم است و هر سال این مراسم با شور و شعور حسینی در اقصی نقاط جهان برگزار می‌شود و این امر دلالت بر این مطلب دارد که عشق و حرارت حسین(ع) سرد شدنی نیست و تاریخ این امر را ثابت کرده است. زمانی در زمان رضاخان با کشف حجاب مراسم روضه‌خوانی تعطیل شد، مردم مخفیانه عزاداری می‌کردند. در زمان قبل از انقلاب هیئت‌های مذهبی پایگاه‌های انقلاب ساز بودند و حتی در دوران دفاع مقدس جبهه پر از نیروهای انقلابی و بچه هیئتی‌ها شد.
محرم امسال با سال‌های قبل تفاوت دارد؛ چراکه با سقفی از آسمان آغاز شد و مردم با شوری وصف‌ناپذیر در این مراسم حضور دارند. با شیوع بیماری کرونا الزاماً باید در هیئت‌ها مدیریت بحران صورت گیرد. در سطح کلان ستاد ملی مبارزه با بیماری کرونا دستورالعمل‌هایی را ابلاغ کرده و همه در هر جایگاه که باشیم موظف به رعایت هستیم. مقام معظم رهبری هم تأکید فرمودند ایام عزاداری با رعایت دستورات ستاد مقابله با کرونا همراه باشد.
ایکنا ـ نظرتان در خصوص گلایه جامعه مذهبی از سخت‌گیری مبتنی بر رعایت شیوه‌نامه‌های اجرایی چیست؟
پس از اعلام شیوع بیماری کرونا بسیاری از اماکن مقدس همچون مساجد، حسینیه‌ها، نماز جمعه تا اواسط اردیبهشت تعطیل شد. حفظ جان یکی از واجبات است و به واسطه آن حتی در ماه ذی‌الحجه حج ابراهیمی تعطیل و از حضور مردم در زیارتگاه‌های مهم همچون بارگاه مطهر علی‌ابن موسی‌الرضا(ع)، حضرت فاطمه معصومه(س) جلوگیری شد و این امر دلالت بر اهمیت حفظ سلامتی دارد.
عزاداران بیرق‌داران دین، دیانت و دینداری هستند و قرار هم نیست هیچیک از ما جلوتر یا عقب‌تر از دین و ولی‌فقیه حرکت کنیم. وقتی دین تأکید بر حفظ جان دارد، همه مکلف به رعایت هستیم. قرار نیست همیشه کرونا بماند و تعداد عزاداران محدود باشد، به امید خدا این بیماری به زودی مهار می‌شود. شرایط حال حاضر حاد است و 15 استان در وضعیت قرمز قرار دارند و بیمارستان مملو از بیمار و کادر درمانی خسته مشغول خدمت‌رسانی است و در این وضعیت تعدادی از کادر درمان به شهدا پیوستند. در شرایط فعلی عمل به دین (حفظ جان) بسیار واجب است و تخطی جایز نیست.
رعایت بهداشت حرف دین است و صحبت در خصوص سخت‌گیری به هیئت‌های مذهبی جایگاهی ندارد. بچه هیئتی‌ها همواره پیشقراول ادب به قانون بوده و هستند و بسیار لازم است قانونمند باشیم نه قانون گریز؛ چراکه هیئتی‌ها الگو بوده و در جایگاهی هستند که مردم از آنان درس می‌گیرند. مسئولان هیئت‌ها تاکنون جلسات عزاداری را با رعایت تمام شیوه‌نامه‌ها مدیریت کردند. جهان باید از مراسم عزای سیدالشهداء(ع) الگوبرداری کند. برپایی مراسم عزا با رعایت قوانین بدین معناست که به معنای واقعی شور حسینی به شعور حسینی تبدیل شده است. با همین محدودیت‌ها که جمعیت‌ها یک سوم شده است شاهد شور و شعور حسینی در یک قاب هستیم. اینکه مراسم در فضای آزاد حتی در پشت‌بام‌ها برگزار می‌شود نشان از شور حسینی دارد.
زحمت مراسم‌گردانی امسال با وجود محدودیت از سال‌های قبل بیشتر است. کاهش زمان عزاداری، گندزدایی مکان، اهدای ماسک، تب‌سنجی، ضدعفونی دست‌های عزاداران، اهدای بطری آب معدنی به جای چای و شربت، قرار گرفتن در اماکن بدون سقف از جمله اقداماتی است که مسئولان هیئت‌های مذهبی رعایت کردند. رعایت بهداشت از سوی هیئت‌ها پیامی بدین معناست که اهمیت به جان و سلامتی مردم، اقامه عزای حسینی و رعایت قانون برای آنها حائز اهمیت است. از تمامی هیئت‌های مذهبی که شیوه‌نامه‌های بهداشتی را رعایت می‌کنند بسیار تشکر می‌کنم و تقاضا دارم همیشه تازه نفس باشند و خدمات خود را با معابر عمومی، پاساژ، اماکنی که بهداشت را رعایت نمی‌کنند، مقایسه نکنند. جایگاه هیئت‌ها الگوسازی، جریان‌سازی قرآنی است. بچه مذهبی‌ها از قرآن الگو را استخراج کرده و با رفتار قرآنی به جامعه انتقال می‌دهد.
مرتضی مختاری، چهره برتر و داور ملی مسابقات قرآن به سؤالات خبرنگار ایکنا اینگونه پاسخ داد:
ایکنا ـ هدف از نزول قرآن چه بوده است؟
برای نزول قرآن اهداف بسیاری برشمردند که هدایت انسان‌ها از تاریکی به سمت نور یکی از آنان است. بر اساس عبارت «هدی للناس» این مصحف شریف کتاب زندگی و برای عموم بشریت است. بی‌تردید هدایت بدون سلامتی امکان‌پذیر نیست و جامعه‌ای پر از امراض، بیماری، درد و بدون رعایت بهداشت فردی و اجتماعی بسیار سخت می‌تواند امورات را پشت سر گذشته و راه رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی را طی کند.
قرآن علاوه بر توجه به بُعد روحانی به بعد جسمانی انسان نیز توجه و تأکید بسیار دارد و متأسفانه برخی از ادیان که در مناطق مختلف دنیا حاکم است تک بُعدی مردم را دعوت به یکی از دو بعد جسمانی و روحانی می‌کنند، در صورتیکه قرآن به هر دو بخش توجه دارد. صحبت از سلامت در دو بعد جسمانی و روحانی برای ما بسیار حائز اهمیت است و تمامی موارد در کلام وحی ذکر شده است. خداوند برای سلامتی بیشتر به خوراکی‌های حلال و حرام که ارتباط مستقیم با حفظ سلامتی دارد، اشاره فرمودند. به طور مثال آیاتی وجود دارد که به خوردن عسل، انجیر، خرما، انار تأکید و از خوردن برخی خوراکی‌ها همچون شراب نهی کرده است. حتی ممنوعیت برخی از رفتارها برگرفته شده از توجه قرآن به حفظ سلامت جسم و روح است.
ما انسان‌ها تنها امانت‌دار نعمت سلامتی هستیم و مالک اصلی خداست و همه باید در برابر ذات اقدس احدیت سر تعظیم فرو آوریم. اعضا و جوارح ما امانت هستند و با رعایت بهداشت فردی و اجتماعی می‌توان حق مطلب را ادا کرد. خداوند بر اساس آیه 70 سوره «اسراء» که می‌فرماید: «وَلَقَدْ كَرَّمْنَا بَنِي آدَمَ» به انسان مقام کرامت بخشیده است و کرامت در سایه سلامت بروز خواهد داشت تا بتواند عهده‌دار امانتی باشد که خداوند در اختیار بندگان قرار داده است. آنچه به خدا باز می‌گردد به زیباترین شکل خلق شده است و انسان حق ندارد با بی‌توجهی به اصول بهداشتی و سلامتی به آن ضربه زند. بخشی از آیه 195 سوره مبارکه «بقره» می‌فرماید: «... وَ لا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ .. و خود را با دستان خودتان به مهلکه و خطر در نیفکنید» و برخی مفسران از آن به عنوان مرگ تدریجی یاد کرده و تأکید داشتند هیچ انسانی حق ندارد با بی‌توجهی خود را اندک اندک به سمت مرگ هدایت کند.
ایکنا ـ ضرورت حفظ سلامت در شرایط کرونایی چیست؟
در این شرایط باید بپذریم ترویج سلامت، امر به معروف است، اگر جامعه قرآنی و حتی دیگران در هر حوزه‌ای مروج رعایت سلامت و بهداشت در جامعه باشند، مصداق امر به معروف است. آیه 104 «آل‌عمران» می‌فرماید: «وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ، و باید برخی از شما مسلمانان، خلق را به خیر و صلاح دعوت کنند». یکی از مصادیق این آیه در این مقطع زمانی این است که افراد باید خود رعایت کننده بهداشت و سلامتی باشند و هم دیگران را به این امر تشویق کنند. کما اینکه فرمایش رهبر معظم انقلاب که فرمودند بنده هرآنچه متصدیان امور سلامت بیان کنند می‌پذیرم، حجت را بر ما تمام و دعوت به خیر و نوعی امر به معروف است.
همه باید توجه داشته باشیم در شرایط فعلی چه نوعی خوراک و نوشیدنی را مصرف می‌کنیم. بیماری‌ها نوعی امتحان است که باید سربلند بیرون آییم و بسیار پسندیده است در این شرایط سخت مردم، محرومان را رها نکرده و با شرکت در طرح مواسات حق مهربانی را ادا کردند. در آیه 155«بقره» آمده است: «وَلَنَبْلُوَنَّكُمْ بِشَيْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِينَ، و البته شما را به پاره‌ای از سختی‌ها چون ترس و گرسنگی و نقصان اموال و نفوس و آفات زراعت بیازماییم و صابران را بشارت و مژده بده». تبلیغ صبر مردم را به رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی تشویق می‌کند، به طور مثال نشان دادن صبر کادر پزشکی و دیگر فعالان در عرصه‌های مختلف مشوق مردم برای حفظ سلامتی و مهار بیماری کرونا است. این بیماری ساخته دست بشر است؛ چراکه هیچگاه خداوند متعال برای بندگان بد نخواسته است.
به نظر می‌رسد جوامع اسلامی نپذیرفتند در حوزه علوم بهداشتی و پزشکی به حدی برسیم که راه را بر تسلط دشمن ببندیم. براساس قاعده «وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا» جهان اسلام وظیفه دارد در حوزه علوم بهداشت و پزشکی آنقدر پیشرفت کند که راه تسلط دشمن در کشور اسلامی بسته شود. این ویروس اگر دست‌ساز بشر باشد یا توطئه دشمن همه تکلیف داریم راه درست را یافته و بر دشمن فائق آییم. افرادی که بدون ماسک در اجتماع حاضر شده و بهداشت را رعایت نمی‌کنند حق‌الناسی بر گردن دارند، اگر از نظر مالی در شرایطی نیستند که بتوانند لوازم بهداشتی تهیه کنند هم دولت و هم مردم در حد بضاعت وظیفه کمک دارند.
قرآن شفا و عامل دردهاست و باید ضمن اصول بهداشتی به دامان قرآن و اهل‌بیت(ع) پناه برد و از آنان کمک خواست. باید شفای قرآن که همان رعایت اصول و دستورالعمل‌های قرآنی در حوزه سلامت است را سرلوحه قرار دهیم. جان انسان‌ها از نگاه قرآن عزیز شمرده شده است و هیچیک از ما حق نداریم با عدم رعایت بهداشت جان دیگران را به خطر اندازیم.
ایکنا ـ توصیه‌های قرآنی در حوزه سلامت چگونه باید اطلاع‌رسانی شود؟
در شرایط فعلی یکی از مباحث مهم انتقال معانی آیات کاربردی در رسانه‌ها و آموزش در فضای مجازی است. باید عملکرد برای مردم باورپذیر باشد. اکثریت مردم اعتقاد به قرآن دارند، اما اطلاعی از آیات کاربردی همچون سلامت جسم و روح ندارند، اگر در رسانه‌ها بتوانیم آیات را به صورت مستقیم و غیرمستقیم بیان کنیم، می‌توان انتظار داشت جامعه به سمت مهار بیماری پیش خواهد رفت. اگر آیه‌ای با معنی روان قبل از اخبار برای مردم بازگو شود قطعاً بازخورد خوبی خواهد داشت.
علیرضا مرادی، مداح و رئیس بنیاد دعبل خزایی استان مرکزی نیز در پاسخ به خبرنگار ایکنا اینگونه می‌گوید:
ایکنا ـ رعایت موازین بهداشتی در هیئت‌های مذهبی معرف چه شاخصه‌ای است؟
اول صحبت باید بگویم با تقابل به هیچ عنوان موافق نیستم و دوستان هیئتی نباید خود را با دیگران قیاس کنند. دوستان مذهبی الگو و جریان‌ساز تفکر حسینی در جامعه هستند. رعایت بهداشت در همه شرایط واجب و از احکام دینی است و مبحث غریب و ناآشنایی نیست، اما در شرایط کرونایی از حساسیت بسیار ویژه‌ای برخوردارست و جان انسان‌ها را تهدید می‌کند و هر انسان عاقلی می‌داند که باید مقررات را رعایت کند تا هم جان خود و هم اطرافیان را از گزند بیماری حفظ کند و رعایت به مکان خاصی محدود نیست.
رعایت شیوه‌نامه‌ها از سوی هیئت‌های مذهبی به تبعیت از رهبر معظم انقلاب، عمل به احکام دین و دستورات ستاد مقابله با کرونا امر به معروف و صبر در برابر سختی‌هاست. رعایت بهداشت ریشه قرآنی و روایی دارد. رعایت بهداشت و حفظ جان وظیفه شرعی، عرفی و قانونی است و ما به واسطه زندگی در جامعه‌ای با حکومت اسلامی به قول حرف امام(ره) رعایت قوانین واجب شرعی است. تبلیغ دین از لحاظ رفتاری، گفتاری و هم شعاری بهترین امر به معروف است. فعالیت در هیئت عشق و ادامه راه کربلاست و وظیفه همه ما حسینی کردن و حسینی نگاه داشتن به ویژه جوانان است.
ایکنا ـ آیا کرونا و رعایت مقررات بهداشتی مزیتی هم داشته است؟
با وجود اینکه بیماری کرونا خسارات بسیاری در حوزه‌های مختلف وارد کرد، اما استفاده بهینه از داشته‌هایمان را یاد داد. این ویروس نا مبارک و منحوس تهدیدی بود که به فرصت تبدیل شد و آموختیم از پارک‌ها، گاراژها، پارکینک‌های بدون مسقف نهایت استفاده را ببریم. بچه هیئتی‌ها با رعایت موازین بهداشتی ثابت کردند که قوانین جمهوری اسلامی، سخن رهبر معظم انقلاب و حفظ جان خود و دیگران برایشان بسیار حائز اهمیت است. امسال ثابت کردیم جامعه دینی ما جامعه قانون‌پذیر، بصیر و با تفکر رو به جلو است که عقلایی سخن گفته، فکر کرده و عمل می‌کند.
انتهای پیام
