استاد دانشگاه مفید مطرح کرد:
تأکید قرآن بر ضرورت تشکیل حکومت / انتقاد از قدسی دانستن ذاتی حکومت
عضو هیئت علمی دانشگاه مفید ضمن انتقاد از قدسی دانستن ذاتی حکومت، تأکید کرد: قرآن هم اصل وجود حکومت را ضروری می‌داند، زیرا بدون آن امنیت و قانون برقرار نمی‌شود، ولی تقدس ذاتی حکومت از آیات الهی برداشت نمی‌شود.
به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمود شفیعی، عضو هیئت علمی دانشگاه مفید، سوم شهریورماه در ادامه بحث «تحلیلی از ماهیت حکومت از منظر دینی» که از سوی پژوهشکده اندیشه دینی معاصر به صورت مجازی برگزار شد، با بیان اینکه برخی از متکلمان گذشته قائل به مقدس بودن ذاتی حکومت بوده و آن را با امامت پیوند زده‌اند، گفت: این دیدگاه در دوره معاصر از سوی شهید مطهری نقد شد.وی افزود: مهمترین اشکال ایشان این است که اگر بحث امامت، مستقیماً مرتبط با حکومت مطرح شود، دیدگاه اهل سنت در مقایسه با متکلمان شیعه برتری خواهد یافت، زیرا آنان مدعی هستند که حکومت چیزی است که امر مشترک، انتخاب انسان‌ها و تفویض قدرت است.
شفیعی تصریح کرد: تأمل دیگر در مورد این نظریه آن است که اگر بحث امامت در ارتباط با حکومت مطرح باشد، ما باید تا قیامت حکومت را به 12 نفر(امام) پیوند بدهیم، در حالی که عمر 11 امام خاتمه یافته و امام زمان هم در غیبت هستند، ولی حکومت تا قیامت تداوم دارد.
شفیعی تصریح کرد: نکته دیگر در رد دیدگاه قداست ذاتی حکومت، آن است که در قرآن، همان طور که حکومت به پاکترین انسان‌ها عطا شده، به ناپاکترین افراد هم عطا شده است؛ یعنی اگر حکومت امر مقدسی بود، نباید هم به حضرت ابراهیم و هم به فرعون و نمرود و ... داده می‌شد؛ یا در سوره سبأ هم خداوند در مورد حکومت بلقیس مطالبی آورده است.
وی با بیان اینکه حکومت، ذاتاً قدسی نیست و در بیرون از دایره شرع است که به تدریج از سوی انسان‌ها ساخته و پرداخته می‌شود، افزود: امام خمینی(ره) اگر حکومت را به معنای امر عرفی تصویر نکرده بود، زمینه طرح امامت و ولایت فقیه از بین می‌رفت، ولی برخی مجدداً تلاش می‌کنند تا حکومت را امری قدسی و متعالی جلوه دهند.
شفیعی با بیان اینکه کتبی مانند؛ حکمت متعالیه سیاسی یا سیاست متعالیه درصدد است تا حکومت را امری قدسی توصیف کنند، افزود: همچنین در فرهنگستان علوم اسلامی و تعالی‌گرایان هم گرایش به قدسی‌سازی حکومت دارند.
استاد حوزه علمیه با اشاره به یکی از آثار علیرضا صدرا در این باره، اضافه کرد: مباحث مطرح شده وی نشان می‌دهد که ایشان معتقد به قدسی بودن امر حکومت هستند و معتقد است سیاست امری متعالی است، زیرا به هدایت انسان‌ها مربوط است و در برابر آن سیاست مادی و مدرنیستی قرار دارد؛ یا وی معتقد است که ملاصدرا حکومت سیاسی متعالی را بیان کرده است.
حکومت؛ کارویژه معصوم(ع)
شفیعی اضافه کرد: آیت‌الله جوادی آملی هم مقالاتی دارد که ایشان هم مانند متکلمان قدیمی شیعه، حکومت را مهمترین کارویژه امام معصوم می‌دانند و ضرورت وجود رهبر معصوم را طرح کرده و گفته است ما برای همه دوره‌ها باید رهبری معصوم داشته باشیم و حتی از تعابیری مانند فیض زمامداری برای امام معصوم و ولی فقیه بهره برده است.
استاد دانشگاه باقرالعلوم(ع)، با بیان اینکه البته این استادان بزرگوار معتقدند که امام خمینی(ره) هم سیاست متعالی را مطرح فرموده است، افزود: در مورد امام خمینی و باوری که به ایشان نسبت داده می‌شود، باید به صراحت بگوییم که ایشان موفق شدند برای اولین بار در تاریخ شیعه، حکومت را به عنوان امری زمینی و بشری مورد بازخوانی قرار دهند و وجوب اسقاط رژیم‌های نامشروع و ضرورت برپایی حکومت اسلامی در دوره غیبت را پایه‌ریزی کنند.
اعتباری‌بودن حکومت از منظر امام خمینی
شفیعی با بیان اینکه امام به صراحت در کتاب حکومت اسلامی می‌فرمایند که حکومت یک امر عقلایی اعتباری است، اظهار کرد: امام در فرمایشات خود تصریح دارند که حکومت برای کسی مقام نمی‌آورد و بعد تأکید دارند که حضرت زهرا(س) با اینکه معصوم بود، اما حکومت نداشت؛ حکومت مقام نیست، بلکه وظیفه سنگینی بر دوش انسان است. لذا امام با نگاه متعارف به حکومت نظریه سیاسی برای ایجاد حکومتی مشروع را تدوین کردند.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: از منظر قرآن هم آموزه شورا و بیعت مطرح شده که اموری متعارف هستند، به هیچ وجه قداستی ندارند و عرفی هستند؛ این نگاه متعالی تالی فاسدهایی دارد که امروز شاهد هستیم؛ یعنی آن چیزی را که سبب شده بود تا امام حکومت را از آسمان به زمین بیاورد و در دسترس همگان بتواند باشد، ما با بحث حکمت متعالیه سیاسی، حکومت را دوباره از دست بشر خارج کنیم و به گروه خاصی بسپاریم.
استاد دانشگاه مفید اضافه کرد: متعالی مطرح کردن حکومت فسادهایی به دنبال دارد، از جمله اینکه نقد و تلاش برای اصلاح حکومت دشوار شده و حاکمان اجازه نخواهند داد؛ همچنین از دسترسی همه خارج و به تدریج گردش قدرت و جابجایی آن و ... متوقف می‌شود. همچنین ما نمی‌توانیم از تجارب جدید در توسعه سیاسی و ... بهره ببریم، زیرا از ابتدا آن را دینی و متعالی می‌دانیم و خود به خود زمینه محروم شدن از تجارب دیگران به وجود می آید.
شفیعی بیان کرد: حکومت در هر جایی از شرق تا غرب عالم و اکنون و قدیم باشد، مجموعه‌ای از ابزارهای زور و تهدید را در دست دارد و این انحصار ابزارهای زور در اختیار فرد یا گروه محدودی در حکومت سبب فساد خواهد شد؛ انحصار ثروت عمومی و بیت‌المال همچنین انحصار رسانه‌های دیداری و شنیداری، نوشتاری و ... هم در دست حکومت به همراه ایدئولوژی که توجیه‌کننده اعمال درست و غلط حکومت است مضاف بر این موضوع است.
حکومت در معرض فساد است
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: حکومت یعنی مجمع ثروت، قدرت و توجیهات فکری که در اختیار فرد یا افراد است؛ در این شرایط، ما اگر در حوزه اقتصاد معتقدیم که ثروت ممکن است به سمت فساد برود و قارون ثروت ایجاد شود، به همان اندازه ممکن است قارون قدرت هم وجود داشته باشد.
وی افزود: چگونه حکومت امری متعالی است، ولی حضرت علی آن را به آب دماغ بز و دنیای کوتاه و کفش پاره و .... تشبیه می‌کنند؟ حکومت در معرض انواع فساد است، لذا چگونه می‌توانیم برای متعالی بودن آن نظریه‌پردازی کنیم.
شفیعی بیان کرد: اگر حکومت را امری متعالی بدانیم، خودمان زمینه را برای عدم تعالی حکومت ایجاد کرده‌ایم؛ حکومتی را که به تدریج از آسمان به زمین آورده‌ایم، نباید قدسی کنیم و اجازه نقد و نظارت بدهیم؛ ضمن اینکه قرآن هم اصل وجود حکومت را ضروری می‌داند، زیرا بدون آن امنیت و قانون برقرار نمی‌شود، همچنین روح بیعت و مشورت این است که آن را از دسترس همه خارج نکنیم.
انتهای پیام 
