نیاز جامعه به تصویر اخلاقی بیش از حماسه عاشوراست / اعجاز اخلاقی امام حسین(ع) در کربلا

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر نقویان، استاد حوزه و دانشگاه، شامگاه شنبه، اول شهریورماه، در نشستی که به صورت لایو از سوی مؤسسه فهیم قم برگزار شد، به آموزه‌های اخلاقی نهضت حسینی پرداخت و گفت: کربلا گرچه در نگاه اول میدان جنگ، کشتن و کشته شدن است و ممکن است گفته شود اخلاق در آن معنا ندارد، ولی به تعبیر شهید مطهری دو روی یک سکه بود که یک طرف روی سفید و طرف دیگر مجموعه‌ای از رذالت، پستی و زشتی بود.

وی افزود: اهل بیت(ع) زیبایی‌ها و سفیدی‌ها را می‌دیدند که روی تابلوی سیاهی قرار گرفته بود که یزید و یزیدیان با تبهکاریشان تلألؤ آن شدند؛ لذا کربلا جلوه‌ای از مکارم و معجزات اخلاق، عشق و حماسه است نه حماسه صرف.

درس حریت و آزادگی از امام حسین(ع)

نقویان بیان کرد: در برابر دشمنی که می‌خواهد حقیقت بزرگ اخلاقی را زیر پا بگذارد و دیگران را هم به آن وارد کند وظیفه امام آن است که خود را کنار بکشد؛ مثلاً چه کسی حاضر است در اداره‌ای که درخواست ظالمانه از او دارند، زیر بار زور برود؛ فردی برای من تعریف می‌کرد که من در شرکتی مشغول کار بودم و از من می‌خواستند که وقتی ماشین تعمیر می‌کنم، چند برابر هزینه فاکتور بدهم، ولی من زیر بار نرفتم و از آنجا اخراج شدم؛ این فرد درس حریت و آزادگی را از حسین(ع) گرفته است.

وی با بیان اینکه ما دو جور ظلم داریم که برخی را باید تحمل کنیم مانند، ظلم خانوادگی که مثلاً برادری به برادر دیگر ظلم کند، افزود: قرآن فرموده که قابیل به هابیل گفت که من تو را می‌کشم، ولی هابیل گفت که من حتی دست روی تو دراز نمی‌کنم، اما برخی ظلم‌ها این طور نیست؛ ظلم یزید را نباید تحمل کرد؛ زیرا او به همه مردم و اصل دین ظلم کرده است و حتی سیستم حکومت او دموکراتیک هم نبود که بخواهد توجیهی برای آن بتراشد.

نقویان تصریح کرد: حکومت یزید ایدئولوژیک بود و از امام حسین(ع) خواست که با بیعتش برای حکومت نامشروعش، مشروعیت بگیرد و از رای امام برای ظلم‌هایش بهره ببرد؛ اگر کسی علیه حکومت او ایستاد فوراً بیعت نوه پیامبر(ص) را بر سر او بکوبد؛ یعنی یزید هم این مطلب را به خوبی می‌فهمد که برای حکومتش، نظر امام(ع) را باید جلب کند؛ بنابراین فکر نکنیم یزید هوشمند نبود، بلکه هوشمندی شیطنت‌آمیز داشت و آن را در راستای از بین بردن اشرف اولاد آدم به کار بست. اخلاق انسانی می‌گوید که انسان باید هر نوع سختی را تحمل کند و از معرکه ضد اخلاقی و ضد بشری بیرون برود. امام هیچ کدام از اعضای خانواده را مجبور به آمدن به کربلا و جنگ نکرد و حتی به عباس(ع) گفت دست زن و بچه مرا بگیر و ببر؛ امام(ع) هیچ کس را در رودربایستی نگذاشت.

توأم شدن فقه و اخلاق

وی با ذکر اینکه امام خمینی(ره) به تأسی از مولای خود فقه را با اخلاق توأم کرد، گفت: امام(ره) در فتوای فقهی می‌گفت برای رفتن به جبهه، رضایت والدین شرط نیست، ولی اگر کسی خصوصی از او می‌پرسید، می‌گفت که رضایت آنان را جلب کن. فقه امام حسین(ع) با اخلاق توأم بود؛ در روز عاشورا که وظیفه همه دفاع از امام زمان(عج) خود است، به یکی از افرادش فرمود که پدر تو در جبهه حق کشته شده، تو برو کنار خانواده باش، ولی آن فرد خودش اصرار داشت بماند؛ بنابراین اینجا سخن از فوق اخلاق و معجزه اخلاقی است.

استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه در آن روزگار همه اهل بیت امام حسین(ع) همراه او شدند و با میل شوق آمدند، در مورد اینکه آیا هدف، وسیله را توجیه می‌کند، اظهار کرد: هدف وسیله را توجیه می‌کند؛ در صورتی که هدف والا باشد، وسیله هم باید والا باشد؛ ما با پله‌های نامشروع نمی‌توانیم به پشت بام مشروع و سعادت برسیم.

اعجاز اخلاقی در کربلا

وی با بیان اینکه امام حسین(ع) مرد اخلاق و جوانمردی است، تصریح کرد: وقتی حضرت در تاسوعا تصمیم گرفتند تا خندقی در پشت خیمه خاندان اهل بیت(ع) درست کنند که کسی از پشت حمله نکند؛ شمر به خیمه‌ها نزدیک شد و به امام(ع) اهانت کرد؛ فقه می‌گوید که اهانت به امام(ع) را می‌توان پاسخ داد و حتی اگر کسی شمر را تیرباران می‌کرد کار گناهی نکرده بود، ولی امام(ع) اجازه تیراندازی نداد؛ امام چون هدفی والا داشت اجازه نداد که از ابزاری که والا نیست، استفاده شود.

نقویان تصریح کرد: امام(ع) وقتی دیدند که لشکر حر که لشکر دشمن بود، تشنه هستند، فرمود به آنان آب بدهید. حتی به حیوانات آنان؛ این اوج اخلاق است. آیا مسئله‌ای اخلاقی‌تر از این سراغ داریم؟ امروز در قوانین فقهی داریم که اگر کسی شب عملیات جبهه را رها کند حتی تا اعدام هم برای او محتمل است، ولی امام حسینی که در یکجا از بقیه استنصار و کمک خواست، در شب عاشورا بیعتش را با همه برداشت تا مبادا کسی در رودربایستی بماند، حتی فرمود که بهشتتان هم تضمین است.

وی افزود: امام(ع) در ملاقات با عمر سعد که در نقل آن در ارشاد مفید بیان شده است، صحبت کردند تا کار به جنگ نرسد؛ امام فرمود که من از اینکه خون افراد بریزد گریزان هستم و اکراه دارم؛ بنابراین اگر بخواهیم نامی بر این خاندان بگذاریم باید بگوییم خاندان کرامت‌های اخلاقی. به تعبیر آن شاعر، همه بدن او تیر زدند، ولی نتوانستند به مکارم اخلاقی او آسیب بزنند.

انسان‌های آزاده مفتون اخلاق حسینی هستند

نقویان تصریح کرد: به همین دلیل وقتی پیاده‌روی اربعین می‌شود، زن بی‌حجاب حضور دارد، آمریکایی، اروپایی، شیعه، اهل سنت و ... هست؛ کرامت اخلاقی و شرافت نفس امام، همه را جذب کرده است؛ مکارم اخلاقی کربلا از ابتدای حرکت امام(ع) تا آنجا که در تاریخ ثبت شده، حتی از سوی دشمنان ایشان نیز بیان شده است. نقلی در تاریخ آمده، وقتی اسرا را به شام بردند، یزید از رئیس قافله اسرا خواست تا گزارش بدهد و او ضمن گزارش نظامی از مکارم اخلاقی آنان سخن گفت.

وی افزود: این فرد جانی هم مفتون کرامات اخلاقی این خانواده شده، آن هم فردی که سنگدل است و به همین دلیل اسرا را به او سپرده‌اند. جدا از اینکه کسی موحد و مسلمان و شیعه باشد و ماجرای کربلا را ببیند و بخواند همین نکات اخلاقی برای تنبه او کافی است. الان چهره عاشورا بیش از حد خونین و حماسی است؛ باید کرامت‌ها را بگوییم که جامعه ما خیلی به آن نیاز دارد؛ زیرا هر ساله افراد زیادی کربلا می‌روند ولی پرونده‌های قضایی و اختلاس و فساد کم نمی‌شود، در حالی که باید مکارم اخلاقی امام حسین(ع) و یارانش در اخلاق و رفتار ما هم مؤثر باشد.

استاد حوزه با بیان اینکه اگر اخلاق را تمرین کنیم باید به جایی برسیم که در نفس ما ملکه می‌شود، همان طور که بسته شدن پلک در برابر خطرات، ملکه بدن است، گفت: اگر ما تمرین کنیم در جایی که می‌خواهند ما را سر پول و قدرت و ... عصبانی کنند، اخلاق را ملاک قرار دهیم و به مردم نشان دهیم می‌توان این کار را انجام داد. «نلسون ماندلا» گه یک فرد معمولی و غیرمعصوم است، وقتی از زندان آزاد شد، زندانبان و کسانی که او را شکنجه کردند را بخشید؛ ما الگوهای خیلی بالاتر از او داریم؛ 21 سال ابوسفیان با پیامبر(ص) جنگید تا آنجاکه حتی قاریان قرآن را در بئر معونه کشت، ولی در فتح مکه رسول اکرم(ص) فرمود: الیوم یوم المرحمه. دنیا امروز در برابر حضرت سیدالشهدا(ع) خاضع است و نام او را می‌ستایند.