در حالی متفاوتترین ماه رمضان سالها و حتی دهههای اخیر را سپری میکنیم که شرایط سخت زندگی، نگاه جامعه را به برخی از آموزههای دینی سطحی و کمرنگ و برخی افراد را دچار غفلت کرده است؛ آموزههایی که اجرای صحیح آنها در سبک زندگی تغییری مثبت و راهگشا خواهد داشت. بر همین اساس ایکنا طی رمضان سال جاری با نگاهی نقادانه در تلاش برای غبارروبی از چهره برخی آموزههای دینی، کمک به بهبود شرایط اجتماعی و تمرین سبک زندگی اسلامی است.
علی اصغر اصغرنژاد فرید، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در گفتوگو با ایکنا، به مؤلفه صبر و خویشتنداری اشاره و روزهداری را تمرین عملی برای رشد هوش هیجانی، بهبود روابط فردی و اجتماعی و تعالی هوش معنوی بیان و تشریح کرد: مفهومی به نام هوش هیجانی در روانشناسی وجود دارد. تحقیقات انجام شده ثابت کرده است که افراد باهوش، با IQ بالا 20 درصد احتمال موفقیت دارند اما هوش هیجانی بالا، 60 درصد موفقیت افراد را تضمین میکند. پس فردی که هوش هیجانی بالایی دارد به نسبت فردی که IQ بالاتری دارد، فرد موفقتری میشود.
وی در تعریف هوش هیجانی گفت: هوش هیجانی مجموعهای از ظرفیتهاست که یکی از این ظرفیتها کنترل تمایلات، خواستهها و امیال است. فردی که هوش هیجانی دارد، یعنی قدرت کنترل تکانه را داراست. در یک تحقیق در مقابل چند کودک شیرینی قرار دادند و گفتند این شیرینی مال شماست، هر وقت خواستید میتوانید آن را بخورید، اما اگر نخوردید، همکار ما که بیرون رفته وقتی بازگشت دو شیرینی به شما جایزه میدهد. برخی از بچهها شیرینی را خوردند و برخی دیگر خود را خیلی سخت کنترل کردند. وقتی در درازمدت زندگی این بچهها را با هم مقایسه کردند، دیدند که بچههایی که توانستند خود را کنترل کنند، افراد موفقتری شدهاند.
این روانشناس کشورمان تصریح کرد: روزهداری در ماه رمضان این خودکنترلی را به ما یاد میدهد که بتوانیم امیال و خواستههایمان را به تأخیر بیندازیم. البته این خواستهها فقط خوردن و آشامیدن نیست بلکه روزه چشم، گوش، زبان و روزه فکر نیز هست. با انجام چنین تمرینی یاد میگیریم در زندگی فردی و اجتماعی خود، کنترل صحیحی بر رفتار و افکارمان داشته باشیم.
وی به مسئله هوش معنوی و جایگاه آن در علم روانشناسی نیز اشاره کرد و گفت: مفهوم دیگری به عنوان هوش معنوی در روانشناسی وجود دارد که خیرخواهی، یاری رساندن، کمک کردن، برای خوشبختی دیگران تلاش کردن و ... را به عنوان مؤلفههای این هوش در نظر میگیرند. روزه این هوش را نیز تقویت میکند چرا که توصیه شده است در ماه رمضان پس از نماز برای 40 مؤمن دعا کنید، احسان کنید و ... که همین خیرخواهی کردن موجب میشود درون و وجود آدمها از خشم، کینه و هیجانات منفی رها شود.
این روانشناس بالینی تشریح کرد: خداوند به ما تمرین عملی داده و گفته طی ساعاتی مشخص غذا نخورید و عبادتهای خاصی را انجام دهید. این تمرین، مهارتی است که انسان نسبت به خود هوشیار باشد؛ اینها کارکردهای روانشناختی است که هوش معنوی و هیجانی را رشد میدهد.
وی با اشاره به نتایج تحقیقات زیادی که ثابت کرده در ماه رمضان جرم، بزهکاری، اختلافات خانوادگی و مراجعات به محاکم قضایی کمتر میشود، گفت: کاهش جرم در ماه رمضان هم ربطی به فصل ندارد و تحت هر شرایطی ماه رمضان این کارکرد را دارد.
این روانشناس بالینی گفت: اگر فردی اعتقاد و باور دینی داشته باشد، فرد سالمتری خواهد بود، البته فردی که باور دینی درونی دارد و قلباً به مسائل دینی پایبند است، نه فردی که ریا میکند. پس روزهداری صحیح، گام تعالی هوش هیجانی و معنوی و راهکار بهبود روابط اجتماعی است.
اصغرنژاد تصریح کرد: پایبندی و قائل بودن به اینکه خالقی است که مرا میشناسد و برای سلامت جسم، جان و روان من اعمالی را مقرر و من آنها را به صورت تعبدی انجام میدهم و باور دارم قدرتی هست که نیازی به من ندارد و من به او نیاز دارم، خیر و صلاح مرا میخواهد و میخواهد من از طریق روزه، جسمم را تحت فشار قرار دهم که جانم پرورش پیدا کند، قطعاً برای ارتقای سطح سلامت معنوی و بعد هیجانی حتی در روابط بین فردی مؤثر است.
وی افزود: وقتی فردی روزه میگیرد و حواسش هست که کارهایی را انجام ندهد، میتواند خود را به جای افرادی که گرسنه هستند بگذارد، رنج گرسنگی را بکشد و با افراد نیازمند همدلی کند. یکی دیگر از مؤلفههای هوش هیجانی، توانایی همدلی است و اگر میخواهید انسانی را از نظر هوش هیجانی رشد دهید باید به او همدلی کردن بیاموزید تا خودشان را به جای دیگران بگذارند و دنیا را آنگونه که دیگران تجربه میکنند تجربه کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران اضافه کرد: برگزاری احیا به انسانها کمک میکند خودشان را جای کسانی بگذارند که ممکن است شب تا صبح بیدار باشند و درک کنند که بیدار ماندن چقدر به انسان فشار میآورد، یا کسی که محرومیتی را تجربه میکند چه قدر سختی تحمل میکند.
وی افزود: همه این موارد عملاً مهارت همدلی و کنترل تکانه را آموزش میدهد و خودآگاهی هیجانی ما را بالا میبرد؛ وقتی گرسنه هستیم و قند خونمان پایین میآید و ممکن است پرخاشگری کنیم، برای اینکه پیش خدا سربلند باشیم که روزه درستی گرفتهایم و به مردم بیاحترامی نکردهایم، رفتارمان را به خوبی کنترل میکنیم؛ چنین تمرینی موجب قوی شدن روحی ما میشود تا وقتی در حالت خشم قرار میگیریم، خودکنترلی داشته و با سایر مردم به درستی رفتار کنیم.
وی در پاسخ به این سؤال که اگر مسلمانی فلسفه روانشناسانه روزه را نداند، آیا باز هم روزه چنین تأثیر عمیقی در رشد هوش هیجانی و معنوی او دارد؟ گفت: کارهای زیادی وجود دارد که فلسفه آن را نمیدانیم اما آنها را انجام میدهیم. روزه گرفتن صحیح نیز قطعاً موجب رشد هوش هیجانی و معنوی میشود و ما نتیجه آن را میبینیم، حتی اگر فلسفه آن را از منظر روانشناسی ندانیم، البته اگر فلسفه مباحث را بدانیم قطعاً تأثیر بهتری دارد.
انتهای پیام
درود بر شما