علی شریعتی مَزینانی، مشهور به دکتر علی شریعتی، زاده ۲ آذر ۱۳۱۲ در روستای «کاهک» سبزوار از شهرهای خراسان رضوی نویسنده، جامعهشناس و پژوهشگر دینی ایرانی از مبارزان و فعالان مذهبی و سیاسی و از نظریهپردازان انقلاب اسلامی ایران بود.
شریعتی نگرشی نوین به تاریخ و جامعهشناسی اسلام ارائه کرد. او بازگشت به تشیع حقیقی و انقلابی را نیرویی برای تحقق عدالت اجتماعی میدانست. او علاوه بر شهرت بسیار برای سهم داشتن در انقلاب ایران، به دلیل کارنامه فعالیتهایش در راستای احیای مذهب و سنت در جامعه و بیدارگری درباره سلطنت وقت نیز شهرت داشته است.
از زمان انقلاب تاکنون یادبودهای بسیاری را به یاد او برگزار و اجرا کردهاند و از آن زمان نقدها و تجلیلهای زیادی درباره آثار، آرا و تأثیر او بر چند دهه معاصر ایران وجود دارد.
علی شریعتی بین سالهای ۱۹۵۹ تا ۱۹۶۴ در فرانسه زندگی کرد. «ژیلبر لازار» استاد راهنمای علی شریعتی و همسرش، پوران شریعترضوی، در دانشگاه سوربن در دوره دکترا بود. لازار تصحیح متن فارسی کتاب فضائل بلخ نوشته صفیالدین بلخی و ترجمه آن را به فرانسه برای رساله دکتری به شریعتی پیشنهاد کرد. به گفته او، شریعتی، برخلاف پوران که به رساله خود در مورد گلستان سعدی شدیداً علاقهمند بود، هیچ علاقهای به موضوع رسالهاش نداشت.
شریعتی در سال ۱۹۶۳ تز دکترایش را در ۱۵۵ صفحه به زبان فرانسه و با عنوان «فضائل بلخ» ارائه داد. او توانست با کمترین نمره ممکن، که فقط برای قبولی کافی است، مدرکش را بگیرد. برخی به اشتباه نوشتهاند که او مدرک دکترایش را در جامعهشناسی یا تاریخ ادیان یا هر دو گرفته است. برخی نیز با توجه به تز دکترایش استدلال میکنند که مدرک دکترای او در زمینه فیلولوژی(لغت شناسی) است. عنوان رسمی مدرک او «تاریخ اسلام در قرون وسطی» بود. سفارت ایران در پاریس مدرک او را به عنوان مدرک دکترا در ادبیات به رسمیت شناخت.
شریعتی در 29 خردادماه سال 1356 در 44 سالگی در «ساوتهمپتون» انگلستان درگذشت و پیکرش در مکانی نزدیک مقبره حضرت زینب(س) در دمشق سوریه به خاک سپرده شد.
در آستانه چهل ودومین سالگرد دکتر شریعتی با رمضان ابومهدی، فعال رسانهای اندونزیایی، که با دیدگاههای شریعتی آشنایی دارد و کتابهای او را خوانده است گفتوگو کردیم. وی در این گفتوگو میزان شناخت مراکز علمی و دانشگاهی جنوب شرق آسیا به ویژه اندونزی را از شریعتی و رواج دیدگاهها و کتابهای این نویسنده و نظریهپرداز ایرانی در این کشور را تبیین کرد.
رمضان ابومهدی گفت: فرهیختگان و دانشگاهیان در جنوب شرق آسیا به ویژه اندونزی و مالزی به خوبی با شریعتی آشنایی دارند و کتابهای وی را خواندهاند و آثار دکتر شریعتی در بازار کتاب اندونزی به راحتی یافت میشود.
آرامگاه دکتر شریعتی، نزدیک مقبره حضرت زینب(س) در سوریه
ابومهدی تأکید کرد: دانشجویان اندونزیایی تفکراتی جامعهگرایانه دارند و شریعتی را که فردی چپ گرا بود خیلی دوست دارند، هر چند کسانی نیز با تفکرات وی مخالفاند.
وی افزود: از سال 1359 یعنی دو سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران که به ایران آمدم، کتابهای شریعتی را خواندم و این کتابها خوراک روزمرهام بود. آثار شریعتی پس از انقلاب ایران، در جنوب شرق آسیا و اندونزی نیز طرفداران زیادی پیدا کرد.
«حج»؛ کتابی بی تکرار
این فعال رسانهای اندونزیایی تصریح کرد: در میان کتابهای شریعتی کتاب «حج» شریعتی را بیشتر میپسندم و به نظر من این کتاب بینظیر، بی تکرار و منحصر به فرد است و تا به امروز کتابی مانند آن نوشته نشده است.
سردر آرامگاه شریعتی
همچنین،رمضان ابومهدی گفت: دیگر کتابهای شریعتی مانند «فاطمه، فاطمه است» مشابه دارد و نویسندگانی هستند که درباره این موضوع قلم زدهاند، اما «حج» کتابی است که مثل آن ندیدهام و شریعتی در آن فریضه حج را به زیبایی توضیح داده است.
متفکر ضد ظلم
وی افزود: شریعتی متفکر ضد ظلم و ظالمان بود و زمانی که از «سوربن» فرانسه به ایران آمد، همین تفکراتش را دنبال کرد. اندیشههای او نو بود و تأثیر تفکرات غربی را میتوان در این اندیشهها دید.
این فعال رسانهای اندونزیایی بیان کرد: شریعتی مجتهد نبود. بنابراین اصول اسلامی را بیان نمیکرد. او متفکر بود و هرکس کتابها و اندیشههایش را مطالعه کند، این مسئله را به خوبی درک خواهد کرد.
بهرهمندی از قرآن و روایات
رمضان ابومهدی با بیان اینکه شریعتی در آثار خود از آیات قرآن و روایات بهره برده است، گفت: این متفکر ایرانی با استناد به آیات و روایات، تحلیلها و تفسیرهای خود را آورده و همین امر خواننده را به خواندن آثارش سوق میدهد و استفاده از آیات قرآن در کتاب حج وی به خوبی نمایان است.
وی در پایان تأکید کرد: آثار و تفکرات شریعتی، موافقان و مخالفان خاص خود را دارد. تفکرات او محرکی برای گرایش به اندیشههای نو و روشنفکرانه است، شریعتی اندیشمند و سوسیالیستی مسلمان بود. اگر او را با امام خمینی(ره) مقایسه کنیم، میبینیم که امام تکبعدی نیست، بلکه علاوه بر اندیشمند بودن، مجتهد نیز بود و در آثارش اصول اسلامی را برای مخاطبان تبیین کرد.
انتهای پیام