به گزارش
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، فرهنگ مجموعهای از بینشها و کُنشها، معقولات و محسوسات، اعتقادات و رفتارها در طول تاریخ یک جامعه است که از نسلی به نسل دیگر در همان جامعه منتقل میشود که شامل سنتهای ملّی و قومی و هم آداب و عقاید دینی است که در دو بُعد بینشها و رفتارها ظهور مییابد.
بُعد دیگری که در زندگی انسان وجود دارد، اقتصاد است که شامل همه فعالیتها و معادلههایی است که مربوط به معیشت و زندگی مادی انسان میشود. بنظر میرسد برقراری نسبت مستقیم و ارتباط میان دو حوزه اقتصاد و فرهنگ کمی دشوار باشد حتی شاید به کار بردن این دو واژه در یک امتداد یعنی «اقتصاد فرهنگ» یا «فرهنگ اقتصادی»، موضوع را کمی پیچیدهتر کند. درک و دریافت انسانها از کلیتی به نام اقتصاد معمولاً در چارچوبی برگرفته از باورهای آئینی، سنتی و مذهبی آنها شکل میگیرد و ساخته میشود.
بحث تأثیر متقابل فرهنگ و اقتصاد در شهرهای مدرن پیچیده است بطور مثال مردمانی که در شهرهای مدرن یا کلان شهرها زندگی میکنند به لحاظ روانی مایلند تا خود را توانگرتر از آنچه در واقعیت هستند، نشان دهند در شهرها این تصویر بیرونی افراد است که سطح آنها را در اجتماعی که در آن زندگی میکنند تعیین میکند و شهروندان هویت خود را از ابزار آلاتی که در اختیار دارند اخذ میکنند.
در دیدگاه غربی فعالیتها و صنایع فرهنگی و تولید کالاهای فرهنگی وقتی توجیه دارد که سود دهی اقتصادی داشته باشد از این جهت کالاهای فرهنگی باید مطابق میل و مذاق مصرفکننده در خوشگذرانی و لذت باشد در واقع سرمایهداری ارزش مبادله به جای ارزش مصرف مینشیند. اصلیترین محصول صنعت فرهنگی، فرهنگ توده است که محصول تلفیق فرهنگ و سرگرمی و تبلیغات در جامعه مدرن است و همراه با سرنوشت سرمایهداری فرهنگ توده همواره تجاری و زیانبار است و باعث ادغام افراد در یک کلیت اجتماعی ساختگی میشود و مانع رشد تخیل فرد میگردد و باعث سرکوبی استعداد و آسیبپذیری در مقابل عوام فریبان خواهد شد.
فتانه انفرادی، استاد علوم ارتباطات و روزنامهنگار در گفتوگو با
ایکنا، در رابطه با تولیدات اقتصادی با فرهنگ جامعه با صورت آگاهانه و غیرآگاهانه، عنوان کرد: اگر بخواهیم تعریف کلی از نقش فرهنگ و اقتصاد داشته باشیم باید بگوییم که رسانه در شکلگیری افکار عمومی و تغییر نگرش و رفتار مردم نقش مؤثری دارد رسانه به راحتی با تکنیکهای خاصی که دارد، میتواند مردم را به استفاده از کالا ایرانی متقاعد کند و میتواند تا جایی پیش رود که مردم را اغنا کند. وقتی اغنا صورت بگیرد، نگرش و رفتار مردم تغییر پیدا میکند.
وی ادامه داد: همانند خانم خانهداری که سالهای سال از کالای ایرانی استفاده میکند اما تبلیغات تلویزیون و رسانه باعث میشود که نگرش فرد تغییر کرده و کالای خارجی را در سبد کالای خود قرار دهد. اقناع و تأثیر رسانه زمانی شکل میگیرد که فرد کالای مصرفی داخل را به خارج ترجیح میدهد.
انفرادی افزود: اگر رسانههای ما افراد حرفهای تربیت کنند و به آنها آموزش قوی دهند. رسانه به راحتی میتواند در تغییر رفتار مردم مؤثر باشد یعنی مثلا به جای اینکه مردم برندهای خارجی مصرف کنند رسانه میتواند کاری کند که تولید داخلی افزایش و مسئله اشتغال بیشتر شود و کاری کند تا فرهنگ مصرفی و مصرفگرایی مردم که دارد به سمت غرب و برندهای خارجی گرایش پیدا میکند، تغییر کند.
وی بیان کرد: از طرفی هم تولیدکنندگان داخلی باید محصولات با کیفیتی تولید کنند. اینها همه چرخه است تا بحث اقتصاد مقاومتی همان طور که رهبری به آن تأکید دارند، صورت گیرد.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: چرا باید این همه تولیدات بیکیفیت چینی در بازار باشد و مردم خریداری کنند. رسانه نقش بیبدیل و انکارناپذیری در تغییر نگرش و فرهنگ مردم دارد. شبکههای اجتماعی هماکنون یک رسانه است و ما از تکنولوژی نوین و ارتباطی به راحتی میتوانیم برای تغییر فرهنگ مصرفی مردم استفاده کنیم.
وی با اشاره به ورود تجربی و دانشگاهی برخی روزنامهنگاران و خبرنگاران به عرصه رسانه، افزود: یک سری روزنامهنگاران و خبرنگاران به صورت حرفهای و با گذراندن تحصیلات وارد عرصه رسانه شدهاند و برخی هم به صورت تجربی به رسانه ورود پیدا کردهاند. در هر صورت باید افراد برای تبلیغ برند ایرانی و کالای داخلی دست به دست هم دهند چرا که بدون تبلیغ رسانه این کار امکانپذیر نخواهد بود.
ترغیب خبرنگاران و روزنامهنگاران به کالای ایرانی
انفرادی ادامه داد: افرادی که به صورت حرفهای در دانشکده رسانه را خواندهاند درسی به نام پوشش خبری دارند که در آنجا تکنیک خبری را میآموزند. چه آموزشگاهها و دانشگاههایی که به تربیت خبرنگار و روزنامهنگار میپردازند، میتوانند با برگزاری سمینار و همایشهای مختلف در بحث پوشش خبری به خبرنگاران استفاده از کالای ایرانی و تولید داخلی را آموزش دهند و اهالی رسانه نیز با ارائه مقاله در این زمینه مردم را به سمت و سوی کالای داخلی ترغیب کنند به گونهای که تولید کنندگان با این تغییر نگرش رغبت پیدا کنند که کیفیت کار خود را افزایش دهند.
استفاده از اقتصاددانان برای ترویج تولید داخلی بین مردم
استاد علوم ارتباطات با بیان اینکه رسانه قدرتمند است و مردم امروز نیز مخاطبی فعال و هوشمند هستند، عنوان کرد: مردم تولید و محتوای خوب میخواهند. در زمینه حمایت و خرید تولید داخلی هم چیز زیادی نمیدانند، در این زمینه نه تنها اهالی رسانه بلکه اقتصاددانان قطعا راهکارهای خوبی در خصوص ارائه تولیدات داخلی به مردم جامعه خواهند داد چراکه آنها میدانند با خرید کالای خارجی چه بلایی بر سر اقتصاد کشور آمده است.
پرداخت وام به تولیدکنندگان داخلی
وی با اشاره به نوآوری در زمینه حمایت از تولید داخلی، بیان کرد: باید در این عرصه نوآوری صورت گیرد. به تولیدکنندگان داخلی وام بدهند و دستشان را برای تولید باز بگذارند، با این حال رسانهها نقش مؤثری در بحث تولید داخلی و اقتصاد مقاومتی دارند.
تبلیغات بر روی ماهواره و شبکه اجتماعی برای حمایت از اقتصاد مقاومتی
این روزنامهنگار ادامه داد: تبلیغات فراوان بر روی تکنولوژی ارتباطی همانند، ماهوارهها، شبکههای اجتماعی و سایتها باعث میشود که موضوع اقتصاد مقاومتی و حمایت از تولید داخلی به خوبی در جامعه گسترش پیدا کند.
انفرادی با بیان اینکه تکنولوژی علاوه بر تهدید و خطرهایی که دارد، فرصت و مزیت به شمار میرود، عنوان کرد: تبلیغات مدرن باعث شده که سهم مصرفگرایی بیشتر از هر چیزی به چشم بیاید. باید رسانهها، جامعهشناسان و اساتید فن به همراه اقتصاددانان در بحث تولید داخلی و اقتصاد مقاومتی بنویسند و صحبت کنند تا در ذهن مردم گنجانده شود.
این استاد دانشگاه ادامه داد: اگر نگاهی به جامعه بیندازیم به تأثیر رسانه و شبکههای اجتماعی و فرهنگی غربی پی خواهیم برد. نمونه آن را میتوان در جامعه متوسط رو به پایین دید که تمام لوازم مصرفی خود را مطابق با برند روز دنیا انتخاب میکند. اینها نتیجه تبلیغات افسار گسیخته است ما باید از فرصتهایی همچون رسانه استفاده بهینه را ببریم.
آسیب جدی بر فرهنگ بومی و محلی کشور با تبلیغات افسارگسیخته
وی گفت: در خیلی از روستاها و شهرستانها دیگر مراسم سنتی و لباسهای محلی را نمیبینیم. متأسفانه فرهنگ و سنت اصیل ایرانی با توجه گسترش فرهنگ غربی رو به نابودی است و باید در این عرصه آسیبشناسی جدی صورت گیرد تا فرهنگ چشم و همچشمی و مسائل دیگر در جامعه برطرف شود.
انفرادی در ادامه گفتههای خود تصریح کرد: امروزه مصرفگرایی، توجه به مُد، تشریفات و توجه به داشتن لوازم لوکس مد و افتخار شده است و اینها همه نشان دهنده ارتباط فرهنگ و اقتصاد و تأثیر مخرب تبلیغات بر فرهنگ و اقتصاد کشور است.
استفاده از برند خارجی؛ نشان دهنده فرهنگ و شأن اجتماعی افراد جامعه
استاد دانشگاه علوم ارتباطات افزود: در جامعه امروز، استفاده از برند خارجی نشان دهنده شأن اجتماعی افراد است و افراد در تلاش هستند تا با نمایان ساختن برند خارجی در بحث پوشش و محصولات خانگی، خود را با فرهنگ و اصیل جلوه دهند.