تدوین اساسنامه‌ای جامع برای حفظ موضوعی
گروه شهرستان‌ها: مدیرعامل مجمع حافظان قرآن کاشمر با بیان اینکه نوشتن یک اساسنامه و شیوه‌نامه کامل برای حفظ موضوعی یک ضرورت است، گفت: برای تحقق این امر به چند حافظ مسلط و با قدرت تجزیه و تحلیل آیات نیازمندیم.
غلامرضا معینی هادی‌زاده، مدیرعامل مجمع حافظان قرآن کاشمر در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، ضمن تأکید بر اهمیت توجه به مفاهیم در آموزش حفظ قرآن، ابراز کرد: مقدم بودن ترجمه در حفظ یک اصل راهبردی است و اگر نقش حاشیه‌ای برای ترجمه در نظر بگیریم، اشتباه است.
وی ادامه داد: هنوز افرادی ترجمه را به عنوان یک مکمل و عنصر سازنده در حفظ آیات نمی‌دانند و فقط برای دانش‌افزایی در زمینه ترجمه آیات مباحثی مطرح می‌کنند، حفظ همراه با ترجمه اخیراً در سطح جامعه گسترش یافته و در گذشته در این زمینه هیچ اقدامی صورت نگرفته است.
معینی با اشاره به راهکاری برای معنامحور شدن حفظ قرآن، بیان کرد: حفظ ترتیبی با تفسیر در سطح پایین می‌تواند اقدامی مثبت در جهت حرکت رو به جلو باشد و حفظ موضوعی نیز باید به سمتی حرکت کند که در تمام شرایط در تمام مکان‌ها و زمان‌ها پاسخگو باشد.
تدوین اساسنامه‌ای جامع برای حفظ موضوعی
وی با بیان اینکه نوشتن یک اساسنامه و شیوه نامه کامل برای حفظ موضوعی یک ضرورت است، گفت: برای تحقق این امر به چند حافظ مسلط و با قدرت تجزیه و تحلیل آیات نیازمندیم.
وی بیان کرد: آنچه در آزمون مسابقات حفظ خواسته می‌شود تحلیلی نیست و حافظ نمی‌تواند با شنیدن یک کلمه از قرآن تمام آیات مربوط را در ذهن خود بیاورد؛ اگر این طور پیش برویم مباحث تفسیری بسیاری حول موضوع حفظ قرآن کشف می‌شود.
وی با بیان اینکه تا برنامه‌ریزی و نگارش درسنامه شروع نشود، کارها پیش نخواهد رفت، اظهار کرد: طرح‌های اجرا شده توسط نهادها و ارگان‌های قرآنی به ویژه اوقاف، مشوق حفاظ قرآن است و ارائه مدرک به قرآن‌آموزان امری مطلوب خواهد بود.
مدیرعامل مجمع حافظان قرآن کاشمر افزود: کتاب‌های حفظ موضوعی فرهنگیان نیز نمونه‌ای از درسنامه‌های حفظ است که موضوعات کلی را مطرح کرده و آیات حول آن آورده شده است؛ این کار کاملی نیست و اصل بر آن است که موضوعات جزئی، مبتنی بر حرف به حرف قرآن باشد که در این زمینه روش صحیح و کاملی نداریم.
دسته‌بندی گروهی آیات برای روش‌مند شدن حفظ ترتیبی
وی اظهار کرد: در حفظ ترتیبی هم حرکت روش‌مندی نمی‌بینیم، روشی که سوره را به چند بخش و هر بخش را به چند گروه و هر گروه را به چند آیه تقسیم کند تا حافظ، دسته‌بندی آیات را داشته باشد.
وی در ادامه بیان کرد: کتاب‌های علوم قرآنی در تمام رشته‌ها این فصل‌بندی را دارند، اگر همین دسته‌بندی در حفظ نیز مورد توجه باشد، بسیار کمک‌کننده خواهد بود؛ این کار باید با مجموعه‌ای از حفاظ و با مدیریت یک نفر در موضوعات جزئی و به صورت جامع بحث شود.
وی با بیان اینکه در این زمینه ناچار به ورود در عرصه تفسیر هستیم، اظهار کرد: در حفظ ترتیبی شاید نیاز به این نباشد اما در بخش حفظ موضوعی باید جدی و با اساتید مجرب نگارش اساسنامه صورت گیرد، در ابتدا شاید تدوین اساسنامه برای حفظ موضوعی کار سنگینی باشد، اما پس از بحث آیات گروهی کار سریع‌تر پیش می‌رود زیرا ما بخش زیادی از کلمات را مورد بحث قرار داده و پشت سر گذاشته‌ایم.
مسابقات و طرح ملی تربیت حافظان؛ مشوق مردم در ورود به عرصه حفظ قرآن
وی گفت: طرح ملی تربیت حافظان اوقاف، استقبال به سمت حفظ قرآن را بیشتر کرده و این گرایش در کاشمر بین قرآن‌آموزان محسوس است و قرآن‌آموزان بیش از گذشته، از قرائت به سمت حفظ قرآن روی آورده‌اند، البته مسابقات نیز کمک کننده است اما نباید شاخص فعالیت در عرصه حفظ باشد زیرا محور بودن مسابقات حفظ دردی از مسائل دینی ما حل نمی‌کند و از طرفی گاهی شاهد بی‌اخلاقی و اعتراضاتی در مسابقات هستیم که این امر به دلیل همان نپرداختن به محتوای آیات قرآن است.
معینی با بیان اینکه قبل از توجه به الفاظ قرآن، حفظ معنامحور باید مدنظر قرار گیرد، ادامه داد: خوشبختانه اساتید به این سمت گرایش پیدا کرده‌اند؛ البته مسابقات حفظ نیز باید از حفظ الفاظ صرف به سمت گرایش محتوایی الفاظ قرآن تغییر رویکرد دهد.
وی ادامه داد: در بخشی از مسابقه حفظ، ترجمه و مفهومی از آیات به همان روش سنجش الفاظ قرآن مورد سؤال قرار گیرد و بخشی از مفاهیم آیات ارائه شده و بخش دیگری مورد پرسش قرار گیرد و 50 درصد از کار حفظ قرآن به ترجمه آن اختصاص یابد.
وی ابراز کرد: اگر بخواهیم تفسیر، به عنوان محور حفظ قرآن مطرح شود، باید به سمت حفظی حرکت کنیم که پاسخگوی هر مسابقه قرآن در هر رشته‌ای نظیر قرائت، مفاهیم، ترتیل و ... باشد.
وی به تشریح فعالیت‌های حفظ مجمع حافظان قرآن کاشمر اشاره کرد و گفت: فعالیت آموزش حفظ قرآن را از مسجد قائم کاشمر شروع کردیم، جای ثابتی نداشته و به طور کلی در هر فضای معنوی و فرهنگی که امکان فعالیت وجود داشت به برگزاری کلاس‌ها و آموزش‌ها در زمینه حفظ قرآن می‌پرداختیم.
وی افزود: از همان ابتدا با پرهیز از توجه به حفظ طوطی‌وار، همراهی حفظ با ترجمه و تفسیر کاربردی را مدنظر قرار می‌دادیم، در هر جلسه یک صفحه حفظ را آموزش داده و مباحث تفسیری با توجه به شرایط جامعه را در کلاس بحث می‌کردیم.
ترکیب حفظ موضوعی و ترتیبی؛ روش کار در مجمع حافظان
معینی ادامه داد: حفظ موضوعی در قالب همان حفظ ترتیبی و تفسیر آیه به آیه مدنظر بود و اینگونه به مباحث موضوعی قرآنی می‌پرداختیم، البته هنوز هم در کشور، روش درستی برای حفظ موضوعی وجود ندارد.
وی ادامه داد: هنوز افرادی ترجمه را به عنوان یک مکمل و عنصر سازنده در حفظ آیات نمی‌دانند و فقط برای دانش‌افزایی در زمینه ترجمه آیات مباحثی مطرح می‌کنند، حفظ همراه با ترجمه اخیراً در سطح جامعه گسترش یافته و در گذشته در این زمینه هیچ اقدامی صورت نگرفته است.
معینی با اشاره به راهکاری برای معنامحور شدن حفظ قرآن، بیان کرد: حفظ ترتیبی با تفسیر در سطح پایین می‌تواند اقدامی مثبت در جهت حرکت رو به جلو باشد و حفظ موضوعی نیز باید به سمتی حرکت کند که در تمام شرایط در تمام مکان‌ها و زمان‌ها پاسخگو باشد.
تدوین اساسنامه‌ای جامع برای حفظ موضوعی
وی با بیان اینکه نوشتن یک اساسنامه و شیوه نامه کامل برای حفظ موضوعی یک ضرورت است، گفت: برای تحقق این امر به چند حافظ مسلط و با قدرت تجزیه و تحلیل آیات نیازمندیم.
وی بیان کرد: آنچه در آزمون مسابقات حفظ خواسته می‌شود تحلیلی نیست و حافظ نمی‌تواند با شنیدن یک کلمه از قرآن تمام آیات مربوط را در ذهن خود بیاورد؛ اگر این طور پیش برویم مباحث تفسیری بسیاری حول موضوع حفظ قرآن کشف می‌شود.
وی با بیان اینکه تا برنامه‌ریزی و نگارش درسنامه شروع نشود، کارها پیش نخواهد رفت، اظهار کرد: طرح‌های اجرا شده توسط نهادها و ارگان‌های قرآنی به ویژه اوقاف، مشوق حفاظ قرآن است و ارائه مدرک به قرآن‌آموزان امری مطلوب خواهد بود.
مدیرعامل مجمع حافظان قرآن کاشمر افزود: کتاب‌های حفظ موضوعی فرهنگیان نیز نمونه‌ای از درسنامه‌های حفظ است که موضوعات کلی را مطرح کرده و آیات حول آن آورده شده است؛ این کار کاملی نیست و اصل بر آن است که موضوعات جزئی، مبتنی بر حرف به حرف قرآن باشد که در این زمینه روش صحیح و کاملی نداریم.
دسته‌بندی گروهی آیات برای روش‌مند شدن حفظ ترتیبی
وی اظهار کرد: در حفظ ترتیبی هم حرکت روش‌مندی نمی‌بینیم، روشی که سوره را به چند بخش و هر بخش را به چند گروه و هر گروه را به چند آیه تقسیم کند تا حافظ، دسته‌بندی آیات را داشته باشد.
وی در ادامه بیان کرد: کتاب‌های علوم قرآنی در تمام رشته‌ها این فصل‌بندی را دارند، اگر همین دسته‌بندی در حفظ نیز مورد توجه باشد، بسیار کمک‌کننده خواهد بود؛ این کار باید با مجموعه‌ای از حفاظ و با مدیریت یک نفر در موضوعات جزئی و به صورت جامع بحث شود.
وی با بیان اینکه در این زمینه ناچار به ورود در عرصه تفسیر هستیم، اظهار کرد: در حفظ ترتیبی شاید نیاز به این نباشد اما در بخش حفظ موضوعی باید جدی و با اساتید مجرب نگارش اساسنامه صورت گیرد، در ابتدا شاید تدوین اساسنامه برای حفظ موضوعی کار سنگینی باشد، اما پس از بحث آیات گروهی کار سریع‌تر پیش می‌رود زیرا ما بخش زیادی از کلمات را مورد بحث قرار داده و پشت سر گذاشته‌ایم.
مسابقات و طرح ملی تربیت حافظان؛ مشوق مردم در ورود به عرصه حفظ قرآن
وی گفت: طرح ملی تربیت حافظان اوقاف، استقبال به سمت حفظ قرآن را بیشتر کرده و این گرایش در کاشمر بین قرآن‌آموزان محسوس است و قرآن‌آموزان بیش از گذشته، از قرائت به سمت حفظ قرآن روی آورده‌اند، البته مسابقات نیز کمک کننده است اما نباید شاخص فعالیت در عرصه حفظ باشد زیرا محور بودن مسابقات حفظ دردی از مسائل دینی ما حل نمی‌کند و از طرفی گاهی شاهد بی‌اخلاقی و اعتراضاتی در مسابقات هستیم که این امر به دلیل همان نپرداختن به محتوای آیات قرآن است.
معینی با بیان اینکه قبل از توجه به الفاظ قرآن، حفظ معنامحور باید مدنظر قرار گیرد، ادامه داد: خوشبختانه اساتید به این سمت گرایش پیدا کرده‌اند؛ البته مسابقات حفظ نیز باید از حفظ الفاظ صرف به سمت گرایش محتوایی الفاظ قرآن تغییر رویکرد دهد.
وی ادامه داد: در بخشی از مسابقه حفظ، ترجمه و مفهومی از آیات به همان روش سنجش الفاظ قرآن مورد سؤال قرار گیرد و بخشی از مفاهیم آیات ارائه شده و بخش دیگری مورد پرسش قرار گیرد و 50 درصد از کار حفظ قرآن به ترجمه آن اختصاص یابد.
وی ابراز کرد: اگر بخواهیم تفسیر، به عنوان محور حفظ قرآن مطرح شود، باید به سمت حفظی حرکت کنیم که پاسخگوی هر مسابقه قرآن در هر رشته‌ای نظیر قرائت، مفاهیم، ترتیل و ... باشد.
وی به تشریح فعالیت‌های حفظ مجمع حافظان قرآن کاشمر اشاره کرد و گفت: فعالیت آموزش حفظ قرآن را از مسجد قائم کاشمر شروع کردیم، جای ثابتی نداشته و به طور کلی در هر فضای معنوی و فرهنگی که امکان فعالیت وجود داشت به برگزاری کلاس‌ها و آموزش‌ها در زمینه حفظ قرآن می‌پرداختیم.
وی افزود: از همان ابتدا با پرهیز از توجه به حفظ طوطی‌وار، همراهی حفظ با ترجمه و تفسیر کاربردی را مدنظر قرار می‌دادیم، در هر جلسه یک صفحه حفظ را آموزش داده و مباحث تفسیری با توجه به شرایط جامعه را در کلاس بحث می‌کردیم.
ترکیب حفظ موضوعی و ترتیبی؛ روش کار در مجمع حافظان
معینی ادامه داد: حفظ موضوعی در قالب همان حفظ ترتیبی و تفسیر آیه به آیه مدنظر بود و اینگونه به مباحث موضوعی قرآنی می‌پرداختیم، البته هنوز هم در کشور، روش درستی برای حفظ موضوعی وجود ندارد.
مطالب مرتبط
