گذری بر بایدها و نبایدهای نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد؛
جای خالی فعالان قرآنی در نمایشگاه قرآن مشهد/ آیا دبیرخانه راه‌اندازی می‌شود؟
گروه فعالیت‌های قرآنی: همه ساله شاهد برپایی نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد هستیم، نمایشگاهی که اگر با حضور صاحبان اندیشه و فعالان قرآنی برای افزودن بر غنای آن تلاش شده و تولید محتوا صورت گیرد، هر ساله شاهد افزایش کارایی آن خواهیم بود.
به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد، در بازه زمانی ششم الی شامگاه، 15 تیرماه سال 94 همزمان با 10 الی19 ماه مبارک رمضان 1436 هجری. قمری ازساعت 18 الی 24 در محل دائمی نمایشگاه‌های بینالمللی مشهد برگزار شد.
اگر چه در ابتدا قرار بود سوم تیرماه آغاز نمایشگاه باشد که بعدا تغییر کرد. همچنین 25 خردادماه نیز در استانداری خراسان رضوی پوستر دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد رونمایی شد.
این نمایشگاه بدون شک یکی از مهمترین و بزرگترین نمایشگاه‌های قرآن کشور بعد از تهران است که همجواری با مضجع شریف حضرت علی بن موسی الرضا(ع) از مهمترین مزیت‌های آن است؛ از طرفی نمایشگاه مشهد در برخی قسمت‌ها با نمایشگاه قرآن تهران رقابت می‌کند و شاهد این مدعا عنوان بینالمللی و همچنین حضور غرفه‌داران مختلف دارای تولیدات فرهنگی، دینی و قرآنی از سراسر کشور و دیگر کشورهای مسلمان است.
رقابت نمایشگاه قرآن مشهد با نمایشگاه تهران
از طرفی نمایشگاه مشهد دارای مکانی مشخصی و سایت تخصصی نمایشگاهی با مساحت 20 هزار مترمربع است که یکی دیگر از امتیازات آن محسوب می‌شود. در حالی که نمایشگاه قرآن تهران به عنوان پایتخت کشور هیچ سایت تخصصی و فضای ثابتی برای نمایشگاه قرآن ندارد و نمایشگاه آن در مصلی، باغ موزه و دانشگاه برگزار می‌شود.
نمایشگاه‌های قرآن سال‌ها است که در تهران و 10 دوره است که در مشهد مقدس برگزار می‌شود. جدای از مرکزیت و پایتختی تهران که خود مهم ترین عامل در تمرکز و حضور بخش‌های و مراکز مهم قرآنی و تمایل آنها برای حضور در نمایشگاه قرآن این شهر است؛ شهر مشهد نیز به جهت آنکه پایتخت معنوی کشور بوده و بخش گسترده‌ای از زائران و مجاوران در آن حضور دارند؛ برگزاری نمایشگاه قرآن در آن در سطحی گسترده و البته با کیفیت و محتوای خوب و متنوع ضروری است.
قصد داریم در قالب این گزارش مروری هر چند اجمالی و مختصر بر آنچه که در دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد رخ داد؛ داشته باشیم و ابعاد مختلف آن را بررسی کرده و نقاط قوت را بیان و کاستی‌ها آن را بیابیم.
دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد بعد از برگزاری مراسم افتتاحیه در ششم تیرماه آن هم در قالب بزرگترین محفل انس با قرآن در ماه مبارک کار خود را به صورت رسمی آغاز کرد. این نمایشگاه شامل 27 بخش بود و 32 کمیته کار برگزاری آن را در قسمت‌های مختلف بر عهده داشتند.
حضور 700 غرفه
نمایشگاه دهم در فضایی حدود 20 هزار متر مربع و با فعالیت 700 غرفه برپا شد و بخش‌های مختلفی مانند ادارات، نهادها و تشکل‌های مردمی، نشر الکترونیک و فن‌آوری اطلاعات IT، فرهنگ و هنر مساجد، دانشگاهی، جشنواره‌های قرآن و عترت، پژوهش‌های قرآن و عترت، معرفی و تجلیل از خادمان قرآن، کودک و نوجوان، مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت و تشکل‌های مردمی فعال از جمله بخش‌های آن به شمار می‌رفت.
همچنین عفاف و حجاب، مد و لباس اسلامی ایرانی، فیلم‌های قرآن و عترت، هنرهای تجسمی، هنرهای نمایش قرآنی، تفسیر و تدبر در قرآن، آموزش و جلسات محلی قرآن کریم، مشاوره‌های قرآنی و نشست‌های فرهنگی ـ قرآنی از دیگر بخش‌های این دوره از نمایشگاه بود.
بی‌نظمی و بهم‌ریختگی در روزهای نخست برپایی نمایشگاه
درب‌های این نمایشگاه در حالی از نخستین روز برپایی بر روی مخاطبان خود به صورت رسمی و با آغاز مراسم افتتاحیه گشود شد که در روزهای نخست هنوز تعدادی از غرفه‌دارن که کم هم نبودند در مکان‌های تعبیه شده و جانمایی مستقر نشده بودند و عده‌ای هم از مکان اختصاص یافته به آنها گله‌مند بودند. از طرفی بی‌نظمی و بهم‌ریختگی در فضای سالن‌های نمایشگاه به چشم می‌خورد و بازدیدکنندگان ساعات اولیه را دچار سردرگمی کرده بود.
این در حالی بود که حجت‌الاسلام محمدتقی کاظمی‌نسب، معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، در مورد دهمین نمایشگاه ابراز کرده بود که «ما معتقد نیستیم از همه ظرفیت‌های قرآن و عترت در نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد استفاده شده است اما با وسعی که داشتیم این نمایشگاه را برپا کردیم».
شاید عنوان این مطلب که ما با توان و وسعی که داشتیم کار به انجام رساندیم، پاسخ مناسبی برای برپایی نمایشگاه قرآنی که عنوان بینالمللی بر آن نهاده است نباشد. نمایشگاهی که حتی برخی معتقد بودند برگزار نکردن آن بهتر از برگزاری اشتباه، ناقص و همراه با کاستی است.
البته برگزاری نمایشگاه در دهه اول و دوم ماه رمضان سال 94 و تلاش برای همزمان نشدن با لیالی قدر از جمله نکات مثبت نمایشگاه دهم به شمار می‌رود.
فقط ارائه محتوا صورت می‌گیرد نه راهکاری برای کاربردی شدن آن
در حوزه محتوای ارائه شده در نمایشگاه باید گفت که به شکل مشخص دیده می‌شود مراکز تولید محتوا و فکر مانند حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های استان به ارائه پایان‌نامه‌های قرآنی و دینی خود در نمایشگاه بسنده کرده اند.
در صورتی که تنها ارائه نمایشگاهی این محتوا بدون آنکه اقدامی برای استفاده و کاربردی شدن این خروجی که حاصل تلاش مراکز فکر واندیشه است به عرصه زندگی فردی و اجتماعی نشود، از پویایی لازم برخوردار نیست، زیرا حرکت به سمت سیره، منش و روش اهل بیت(ع) که خود برگرفته از قرآن است تنها از طریق داشتن برنامه مشخص برای حرکت در این مسیرآن هم با استفاده از همین محتوا و آسیب‌شناسی برنامه‌های قرآنی امکان‌پذیر است.
لذا از آن جهت که نمایشگاه‌ها مکانی برای عرضه محصولات انسانی، فکری و ایده‌های جدید مرتبط با موضوع آن است باید بخشی از کارایی و خروجی نمایشگاه در این راستا ساماندهی و جهت‌دهی شود، که تحقق این مهم ورود، حضور و مشاوره فعالان قرآنی، اندیشمندان و صاحبان فکر و نظر در حوزه علوم قرآنی و دینی را می طلبد.
همکاری نهادهای مختلف برای ارائه بسته فرهنگی محتوایی به بازدیدکنندگان
به نظر می‌رسد انجام کار مشترک چند نهاد با یکدیگر برای ارائه بسته‌های فرهنگی، محتوایی و دینی مناسب برای مخاطبان، می‌تواند امر شایسته‌ای برای حرکت به سمت محتوا بخشی به نمایشگاه قرآن مشهد باشد.
البته توجه به افزایش جذابیت در عین برخورداری از محتوای مناسب ارزشی برای کودکان در بخش های مرتبط با آنها نیز ضروری بوده و در کارآمدی نمایشگاه موثر است.
جای خالی فعالان و تلاش‌گران قرآنی در نمایشگاه
بخش دیگری که جای آن در نمایشگاه قرآن و عترت مشهد خالی است معرفی فعالان قرآنی شاخص و چند وجهی است. از آن جهت که مشهد ام‌القرای کشور است و سال‌هاست که در صحنه پرورش قاریان و فعالان قرآنی نخبه یکه تازی می‌کند، ضرورت دارد تا هر ساله بخشی ویژه‌ای از نمایشگاه را به معرفی شخصیت‌ها، چهره‌ها و نخبگان قرآنی اعم از مفسر، پژوهشگر، قاری و حافظ در رده‌های سنی مختلف برای الگوسازی ویِژه نوجوانان و جوانان قرار دهیم تا این بخش از جامعه قرآنی که کم هم نیستند و تا امروز در حاشیه نمایشگاه و شاید تنها جزء بازدیدکنندگان آن بودند به متن و محتوای اصلی نمایشگاه بازگردند که حق هم همین است و تحقق آن هم کار سختی نیست.
هر ساله در نمایشگاه انواع مختلفی از محصولات مرتبط و بعضا غیر مرتبط با نمایشگاه قرآن را مشاهد می‌کنیم و این سوال مطرح می‌شود که تعریف دقیق و مشخص از نمایشگاه قرآن و یا محصولات قرآنی چیست؟
اگر چه دستورالعملی برای عرضه و ارائه اجناس و کالاهای مختلف در نمایشگاه از سوی متولیان امر تعریف شده است، اما بعضا شاهد حضور محصولاتی در نمایشگاه هستیم که ارتباطی با فرهنگ قرآنی و دینی ندارد.
از طرفی چون قرآن به عنوان ثقل اکبر در زندگی مردم تأثیر بسزایی دارد، رشد و بلوغ قرآن در جامعه نیازمند ورود جدی و به معنای واقعی انقلاب در این عرصه هستیم لذا برای انجام فعالیت‌های قرآنی به معنای کلی آن در جامعه باید استانداردسازی صورت گیرد.
لزوم توجه به مشهد 2017 در نمایشگاه قرآن دو سال آینده
همچنین با توجه به این که رخداد مشهد 2017 را پیش رو داریم، اعتقاد بسیاری از کارشناسان و البته مسئولان استان بر این است که محصولات ارائه شده در نمایشگاه قرآن در دو سال آینده باید همسو با افق مشهد ۲۰۱۷ باشد تا بتوانیم در قالب این نمایشگاه به اهداف بلندتری در راستای این اتفاق مهم در سال 2017 دست یافته و از این ظرفیت به نحو احسن برای معرفی جایگاه قرآن و عترت در مشهد و فعالیت های مرتبط با آن برداریم.
علاوه بر این چون عده‌ای معتقدند نمایشگاه قرآن، برآیند یک ساله فعالیت‌های قرآنی است و در ستاد اجرایی نمایشگاه قرآن به نوعی نمایندگانی از همه دستگاه‌های استان حضور دارند و لذا به جهت این گسترگی حضور دست اندرکاران در این امر؛ توقع می‌رود که فعالیت هایی مانند تبلیغات مناسب در سطح شهرو نقاط حاشیه مشهد، اختصاص مکانی مناسب برای برگزاری نشست‌های تخصصی و محافل قرآن به دور از سر وصدا، ساماندهی، جانمایی و واگذاری غرفه‌ها و تجهیزات لازم مرتبط با آن زودتر از شروع نمایشگاه صورت گیرد تا هر سال با افزایش نظم و سطح نمایشگاه شاهد حضور مؤسسات، فعالان فرهنگی و قرآنی، غرفه داران و تولیدکنندگان محصولات دینی بیشتری در نمایشگاه باشیم.
فراهم کردن امکانات رفاهی بیشتر برای حضور بازدیدکنندگان به ویژه از حاشیه شهر
از طرفی وجود امکانات رفاهی اعم از سرویس‌های اتوبوس و تاکسی ویژه نمایشگاه به همه نقاط شهر و به ویژه حاشیه مشهد بعد از اتمام زمان بازدید نمایشگاه، امکانات رفاهی دیگر برای افطار روزه داران مانند آب جوش و دستگاه‌های آب سرد کن، وجود دستگاه‌های کارت خوان، اینترنت، و ... از دیگر مواردی است که هر ساله باید در برگزاری نمایشگاه لحاظ شود.
جانمایی و انتخاب مکانی مناسب ویژه رسانه‌های استان جهت پوشش مناسب و بدون دغدغه اخبار مربوط به نمایشگاه قرآن مشهد اهمیت و ضرورت امر اطلاع‌رسانی و انعکاس سریع، به‌موقع و کامل، سطح فعالیت‌ها و محصولات عرضه شده در نمایشگاه قرآن را نشان می‌دهد امری که طی سال های اخیر این جانمایی به درستی مدنظر قرار گرفته تا اهالی رسانه بتوانند در شرایط مناسب به تهیه اخبار بپردازند.
برگزاری نماز جماعت در نمازخانه نمایشگاه از نقاط مثبت این نمایشگاه است. البته این نمازخانه نیاز به تجهیز بیشتر در زمان تراکم جمعیت دارد. حتی مفروش کردن محوطه نمایشگاه در ساعات افطار برای اینکه بازدیدکنندگان با خیالی آسوده نماز خود را اقامه کرده، افطار کنند و سرفرصت نیز از نمایشگاه بازدید انجام دهند، ضروری است.
حتی از آن جهت که برخی بخش‌ها، مراکز، نهادها و مؤسسات قرآنی و دینی تمایل دارند تا در نمایشگاه قرآن مشهد به جای حضور در تهران شرکت کنند، این مهم سطح این نمایشگاه و ضرورت رفع کاستی‌های آن را چند برابر می‌کند.
تحقق وعده برگزاری نشست نقد و بررسی دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن مشهد
بعد از اتمام نمایشگاه، نشست نقد و بررسی دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد، 23 تیرماه با حضور نمایندگان دستگاه‌ها، مسئولان کمیته‌ها و مدیران رسانه‌ها در هتل جم مشهد برگزار شد. نشستی که بیانگر تحقق وعده مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در زمان برپایی نمایشگاه بود که بالافاصله بعد از اتمام آن صورت گرفت.
اهمیت در سرعت برگزاری نشست نقد و بررسی دهمین نمایشگاه قرآن در این است که در کنار نقاط قوت، کاستی‌ها، کمبودها و معایب مشخص شده و مسئولان برگزاری می‌توانند از روزهای نخست بعد از نمایشگاه برای نمایشگاه سال آینده آماده شده و برنامه‌ریزی کنند.
ضرورت بهره‌مندی از کمک و مشاوره فعالان قرآنی مشهد
از طرفی فرصت کافی در اختیار دارند تا سطح نمایشگاه، کارایی و خروجی آن را با کمک، راهنمایی و مشاوره گرفتن از دلسوزان جامعه قرآنی، فعالان، پیشکسوتان، اساتید و به قول معروف خاک خوردگان این وادی که کاری کم‌هزینه و ثمر‌بخش است؛ بالا ببرند تا هر ساله شاهد رشد، پویایی، کارآمدی و تاثیرگذاری نمایشگاه‌های قرآن در ماه قرآن باشیم.
البته بهره‌مندی از نظرات جامعه قرآنی؛ چیزی است که در این چند دوره برگزاری نمایشگاه کمتر محقق شده است. شاید از جمله دلایلی که فعالان قرآنی مشهد از منتقدان نمایشگاه‌های قرآن هستند این است که از نظرات و پیشنهادات آنها که عمری را در راه قرآنی گذرانده‌اند؛ سوال نمی‌شود. امری که اگر محقق شود بدون شک در کمتر از چند سال سبب رشد کیفی نمایشگاه‌های قرآنی مشهد شده و همراهی مناسب‌تر قرآن و عترت را بیش از قبل در این شهر شاهد خواهیم بود.
در واقع در یک جمله می‌توان گفت که هدف از نمایشگاه قرآن باید زندگی کردن حول محور قرآن باشد که می‌توان با همکاری پژوهشکده‌های قرآنی، دانشکده‌ها و حوزه‌های علمیه‌ای که در زمینه قرآن کار می‌کنند؛ جامعه را به قرآن کریم و فرهنگ قرآنی علاقه‌مند کرد؛ زیرا یکی از مشکلات ما در جامعه مأنوس نبودن مردم با قرآن است.
دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد، با همه شب‌های خاطره‌انگیز و نقاط قوت و ضعف، شامگاه، ۱۵ تیرماه با تقدیر از غرفه‌های برتر به کار خود پایان داد. نمایشگاهی که اگر راه‌اندازی دبیرخانه دائمی برای آن محقق شود گامی مهم و بلند در راستای رفع کمبودها و ارتقاء سطح این نمایشگاه بینالمللی برداشته خواهد شد.
به گفته مسئولان از زمان پایان نمایشگاه قبلی تا نمایشگاه بعد، فعالیت‌های مربوط به نمایشگاه انجام می‌شود؛ البته در دو سال گذشته معاون سابق قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی از راه اندازی این دبیرخانه خبر داده بود! ولی امسال مدیرکل فرهنگ و وارشاد اسلامی به راه‌اندازی این دبیرخانه در سال جاری اشاره کرده بود؛ باید دید دبیرخانه‌ای راه اندازی شده یا قرار است راه‌اندازی شود..
اگر چه در ابتدا قرار بود سوم تیرماه آغاز نمایشگاه باشد که بعدا تغییر کرد. همچنین 25 خردادماه نیز در استانداری خراسان رضوی پوستر دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد رونمایی شد.
این نمایشگاه بدون شک یکی از مهمترین و بزرگترین نمایشگاه‌های قرآن کشور بعد از تهران است که همجواری با مضجع شریف حضرت علی بن موسی الرضا(ع) از مهمترین مزیت‌های آن است؛ از طرفی نمایشگاه مشهد در برخی قسمت‌ها با نمایشگاه قرآن تهران رقابت می‌کند و شاهد این مدعا عنوان بینالمللی و همچنین حضور غرفه‌داران مختلف دارای تولیدات فرهنگی، دینی و قرآنی از سراسر کشور و دیگر کشورهای مسلمان است.
رقابت نمایشگاه قرآن مشهد با نمایشگاه تهران
از طرفی نمایشگاه مشهد دارای مکانی مشخصی و سایت تخصصی نمایشگاهی با مساحت 20 هزار مترمربع است که یکی دیگر از امتیازات آن محسوب می‌شود. در حالی که نمایشگاه قرآن تهران به عنوان پایتخت کشور هیچ سایت تخصصی و فضای ثابتی برای نمایشگاه قرآن ندارد و نمایشگاه آن در مصلی، باغ موزه و دانشگاه برگزار می‌شود.
نمایشگاه‌های قرآن سال‌ها است که در تهران و 10 دوره است که در مشهد مقدس برگزار می‌شود. جدای از مرکزیت و پایتختی تهران که خود مهم ترین عامل در تمرکز و حضور بخش‌های و مراکز مهم قرآنی و تمایل آنها برای حضور در نمایشگاه قرآن این شهر است؛ شهر مشهد نیز به جهت آنکه پایتخت معنوی کشور بوده و بخش گسترده‌ای از زائران و مجاوران در آن حضور دارند؛ برگزاری نمایشگاه قرآن در آن در سطحی گسترده و البته با کیفیت و محتوای خوب و متنوع ضروری است.
قصد داریم در قالب این گزارش مروری هر چند اجمالی و مختصر بر آنچه که در دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد رخ داد؛ داشته باشیم و ابعاد مختلف آن را بررسی کرده و نقاط قوت را بیان و کاستی‌ها آن را بیابیم.
دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد بعد از برگزاری مراسم افتتاحیه در ششم تیرماه آن هم در قالب بزرگترین محفل انس با قرآن در ماه مبارک کار خود را به صورت رسمی آغاز کرد. این نمایشگاه شامل 27 بخش بود و 32 کمیته کار برگزاری آن را در قسمت‌های مختلف بر عهده داشتند.
حضور 700 غرفه
نمایشگاه دهم در فضایی حدود 20 هزار متر مربع و با فعالیت 700 غرفه برپا شد و بخش‌های مختلفی مانند ادارات، نهادها و تشکل‌های مردمی، نشر الکترونیک و فن‌آوری اطلاعات IT، فرهنگ و هنر مساجد، دانشگاهی، جشنواره‌های قرآن و عترت، پژوهش‌های قرآن و عترت، معرفی و تجلیل از خادمان قرآن، کودک و نوجوان، مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت و تشکل‌های مردمی فعال از جمله بخش‌های آن به شمار می‌رفت.
همچنین عفاف و حجاب، مد و لباس اسلامی ایرانی، فیلم‌های قرآن و عترت، هنرهای تجسمی، هنرهای نمایش قرآنی، تفسیر و تدبر در قرآن، آموزش و جلسات محلی قرآن کریم، مشاوره‌های قرآنی و نشست‌های فرهنگی ـ قرآنی از دیگر بخش‌های این دوره از نمایشگاه بود.
بی‌نظمی و بهم‌ریختگی در روزهای نخست برپایی نمایشگاه
درب‌های این نمایشگاه در حالی از نخستین روز برپایی بر روی مخاطبان خود به صورت رسمی و با آغاز مراسم افتتاحیه گشود شد که در روزهای نخست هنوز تعدادی از غرفه‌دارن که کم هم نبودند در مکان‌های تعبیه شده و جانمایی مستقر نشده بودند و عده‌ای هم از مکان اختصاص یافته به آنها گله‌مند بودند. از طرفی بی‌نظمی و بهم‌ریختگی در فضای سالن‌های نمایشگاه به چشم می‌خورد و بازدیدکنندگان ساعات اولیه را دچار سردرگمی کرده بود.
این در حالی بود که حجت‌الاسلام محمدتقی کاظمی‌نسب، معاون قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی، در مورد دهمین نمایشگاه ابراز کرده بود که «ما معتقد نیستیم از همه ظرفیت‌های قرآن و عترت در نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد استفاده شده است اما با وسعی که داشتیم این نمایشگاه را برپا کردیم».
شاید عنوان این مطلب که ما با توان و وسعی که داشتیم کار به انجام رساندیم، پاسخ مناسبی برای برپایی نمایشگاه قرآنی که عنوان بینالمللی بر آن نهاده است نباشد. نمایشگاهی که حتی برخی معتقد بودند برگزار نکردن آن بهتر از برگزاری اشتباه، ناقص و همراه با کاستی است.
البته برگزاری نمایشگاه در دهه اول و دوم ماه رمضان سال 94 و تلاش برای همزمان نشدن با لیالی قدر از جمله نکات مثبت نمایشگاه دهم به شمار می‌رود.
فقط ارائه محتوا صورت می‌گیرد نه راهکاری برای کاربردی شدن آن
در حوزه محتوای ارائه شده در نمایشگاه باید گفت که به شکل مشخص دیده می‌شود مراکز تولید محتوا و فکر مانند حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌های استان به ارائه پایان‌نامه‌های قرآنی و دینی خود در نمایشگاه بسنده کرده اند.
در صورتی که تنها ارائه نمایشگاهی این محتوا بدون آنکه اقدامی برای استفاده و کاربردی شدن این خروجی که حاصل تلاش مراکز فکر واندیشه است به عرصه زندگی فردی و اجتماعی نشود، از پویایی لازم برخوردار نیست، زیرا حرکت به سمت سیره، منش و روش اهل بیت(ع) که خود برگرفته از قرآن است تنها از طریق داشتن برنامه مشخص برای حرکت در این مسیرآن هم با استفاده از همین محتوا و آسیب‌شناسی برنامه‌های قرآنی امکان‌پذیر است.
لذا از آن جهت که نمایشگاه‌ها مکانی برای عرضه محصولات انسانی، فکری و ایده‌های جدید مرتبط با موضوع آن است باید بخشی از کارایی و خروجی نمایشگاه در این راستا ساماندهی و جهت‌دهی شود، که تحقق این مهم ورود، حضور و مشاوره فعالان قرآنی، اندیشمندان و صاحبان فکر و نظر در حوزه علوم قرآنی و دینی را می طلبد.
همکاری نهادهای مختلف برای ارائه بسته فرهنگی محتوایی به بازدیدکنندگان
به نظر می‌رسد انجام کار مشترک چند نهاد با یکدیگر برای ارائه بسته‌های فرهنگی، محتوایی و دینی مناسب برای مخاطبان، می‌تواند امر شایسته‌ای برای حرکت به سمت محتوا بخشی به نمایشگاه قرآن مشهد باشد.
البته توجه به افزایش جذابیت در عین برخورداری از محتوای مناسب ارزشی برای کودکان در بخش های مرتبط با آنها نیز ضروری بوده و در کارآمدی نمایشگاه موثر است.
جای خالی فعالان و تلاش‌گران قرآنی در نمایشگاه
بخش دیگری که جای آن در نمایشگاه قرآن و عترت مشهد خالی است معرفی فعالان قرآنی شاخص و چند وجهی است. از آن جهت که مشهد ام‌القرای کشور است و سال‌هاست که در صحنه پرورش قاریان و فعالان قرآنی نخبه یکه تازی می‌کند، ضرورت دارد تا هر ساله بخشی ویژه‌ای از نمایشگاه را به معرفی شخصیت‌ها، چهره‌ها و نخبگان قرآنی اعم از مفسر، پژوهشگر، قاری و حافظ در رده‌های سنی مختلف برای الگوسازی ویِژه نوجوانان و جوانان قرار دهیم تا این بخش از جامعه قرآنی که کم هم نیستند و تا امروز در حاشیه نمایشگاه و شاید تنها جزء بازدیدکنندگان آن بودند به متن و محتوای اصلی نمایشگاه بازگردند که حق هم همین است و تحقق آن هم کار سختی نیست.
هر ساله در نمایشگاه انواع مختلفی از محصولات مرتبط و بعضا غیر مرتبط با نمایشگاه قرآن را مشاهد می‌کنیم و این سوال مطرح می‌شود که تعریف دقیق و مشخص از نمایشگاه قرآن و یا محصولات قرآنی چیست؟
اگر چه دستورالعملی برای عرضه و ارائه اجناس و کالاهای مختلف در نمایشگاه از سوی متولیان امر تعریف شده است، اما بعضا شاهد حضور محصولاتی در نمایشگاه هستیم که ارتباطی با فرهنگ قرآنی و دینی ندارد.
از طرفی چون قرآن به عنوان ثقل اکبر در زندگی مردم تأثیر بسزایی دارد، رشد و بلوغ قرآن در جامعه نیازمند ورود جدی و به معنای واقعی انقلاب در این عرصه هستیم لذا برای انجام فعالیت‌های قرآنی به معنای کلی آن در جامعه باید استانداردسازی صورت گیرد.
لزوم توجه به مشهد 2017 در نمایشگاه قرآن دو سال آینده
همچنین با توجه به این که رخداد مشهد 2017 را پیش رو داریم، اعتقاد بسیاری از کارشناسان و البته مسئولان استان بر این است که محصولات ارائه شده در نمایشگاه قرآن در دو سال آینده باید همسو با افق مشهد ۲۰۱۷ باشد تا بتوانیم در قالب این نمایشگاه به اهداف بلندتری در راستای این اتفاق مهم در سال 2017 دست یافته و از این ظرفیت به نحو احسن برای معرفی جایگاه قرآن و عترت در مشهد و فعالیت های مرتبط با آن برداریم.
علاوه بر این چون عده‌ای معتقدند نمایشگاه قرآن، برآیند یک ساله فعالیت‌های قرآنی است و در ستاد اجرایی نمایشگاه قرآن به نوعی نمایندگانی از همه دستگاه‌های استان حضور دارند و لذا به جهت این گسترگی حضور دست اندرکاران در این امر؛ توقع می‌رود که فعالیت هایی مانند تبلیغات مناسب در سطح شهرو نقاط حاشیه مشهد، اختصاص مکانی مناسب برای برگزاری نشست‌های تخصصی و محافل قرآن به دور از سر وصدا، ساماندهی، جانمایی و واگذاری غرفه‌ها و تجهیزات لازم مرتبط با آن زودتر از شروع نمایشگاه صورت گیرد تا هر سال با افزایش نظم و سطح نمایشگاه شاهد حضور مؤسسات، فعالان فرهنگی و قرآنی، غرفه داران و تولیدکنندگان محصولات دینی بیشتری در نمایشگاه باشیم.
فراهم کردن امکانات رفاهی بیشتر برای حضور بازدیدکنندگان به ویژه از حاشیه شهر
از طرفی وجود امکانات رفاهی اعم از سرویس‌های اتوبوس و تاکسی ویژه نمایشگاه به همه نقاط شهر و به ویژه حاشیه مشهد بعد از اتمام زمان بازدید نمایشگاه، امکانات رفاهی دیگر برای افطار روزه داران مانند آب جوش و دستگاه‌های آب سرد کن، وجود دستگاه‌های کارت خوان، اینترنت، و ... از دیگر مواردی است که هر ساله باید در برگزاری نمایشگاه لحاظ شود.
جانمایی و انتخاب مکانی مناسب ویژه رسانه‌های استان جهت پوشش مناسب و بدون دغدغه اخبار مربوط به نمایشگاه قرآن مشهد اهمیت و ضرورت امر اطلاع‌رسانی و انعکاس سریع، به‌موقع و کامل، سطح فعالیت‌ها و محصولات عرضه شده در نمایشگاه قرآن را نشان می‌دهد امری که طی سال های اخیر این جانمایی به درستی مدنظر قرار گرفته تا اهالی رسانه بتوانند در شرایط مناسب به تهیه اخبار بپردازند.
برگزاری نماز جماعت در نمازخانه نمایشگاه از نقاط مثبت این نمایشگاه است. البته این نمازخانه نیاز به تجهیز بیشتر در زمان تراکم جمعیت دارد. حتی مفروش کردن محوطه نمایشگاه در ساعات افطار برای اینکه بازدیدکنندگان با خیالی آسوده نماز خود را اقامه کرده، افطار کنند و سرفرصت نیز از نمایشگاه بازدید انجام دهند، ضروری است.
حتی از آن جهت که برخی بخش‌ها، مراکز، نهادها و مؤسسات قرآنی و دینی تمایل دارند تا در نمایشگاه قرآن مشهد به جای حضور در تهران شرکت کنند، این مهم سطح این نمایشگاه و ضرورت رفع کاستی‌های آن را چند برابر می‌کند.
تحقق وعده برگزاری نشست نقد و بررسی دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن مشهد
بعد از اتمام نمایشگاه، نشست نقد و بررسی دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد، 23 تیرماه با حضور نمایندگان دستگاه‌ها، مسئولان کمیته‌ها و مدیران رسانه‌ها در هتل جم مشهد برگزار شد. نشستی که بیانگر تحقق وعده مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی در زمان برپایی نمایشگاه بود که بالافاصله بعد از اتمام آن صورت گرفت.
اهمیت در سرعت برگزاری نشست نقد و بررسی دهمین نمایشگاه قرآن در این است که در کنار نقاط قوت، کاستی‌ها، کمبودها و معایب مشخص شده و مسئولان برگزاری می‌توانند از روزهای نخست بعد از نمایشگاه برای نمایشگاه سال آینده آماده شده و برنامه‌ریزی کنند.
ضرورت بهره‌مندی از کمک و مشاوره فعالان قرآنی مشهد
از طرفی فرصت کافی در اختیار دارند تا سطح نمایشگاه، کارایی و خروجی آن را با کمک، راهنمایی و مشاوره گرفتن از دلسوزان جامعه قرآنی، فعالان، پیشکسوتان، اساتید و به قول معروف خاک خوردگان این وادی که کاری کم‌هزینه و ثمر‌بخش است؛ بالا ببرند تا هر ساله شاهد رشد، پویایی، کارآمدی و تاثیرگذاری نمایشگاه‌های قرآن در ماه قرآن باشیم.
البته بهره‌مندی از نظرات جامعه قرآنی؛ چیزی است که در این چند دوره برگزاری نمایشگاه کمتر محقق شده است. شاید از جمله دلایلی که فعالان قرآنی مشهد از منتقدان نمایشگاه‌های قرآن هستند این است که از نظرات و پیشنهادات آنها که عمری را در راه قرآنی گذرانده‌اند؛ سوال نمی‌شود. امری که اگر محقق شود بدون شک در کمتر از چند سال سبب رشد کیفی نمایشگاه‌های قرآنی مشهد شده و همراهی مناسب‌تر قرآن و عترت را بیش از قبل در این شهر شاهد خواهیم بود.
در واقع در یک جمله می‌توان گفت که هدف از نمایشگاه قرآن باید زندگی کردن حول محور قرآن باشد که می‌توان با همکاری پژوهشکده‌های قرآنی، دانشکده‌ها و حوزه‌های علمیه‌ای که در زمینه قرآن کار می‌کنند؛ جامعه را به قرآن کریم و فرهنگ قرآنی علاقه‌مند کرد؛ زیرا یکی از مشکلات ما در جامعه مأنوس نبودن مردم با قرآن است.
دهمین نمایشگاه بینالمللی قرآن و عترت مشهد، با همه شب‌های خاطره‌انگیز و نقاط قوت و ضعف، شامگاه، ۱۵ تیرماه با تقدیر از غرفه‌های برتر به کار خود پایان داد. نمایشگاهی که اگر راه‌اندازی دبیرخانه دائمی برای آن محقق شود گامی مهم و بلند در راستای رفع کمبودها و ارتقاء سطح این نمایشگاه بینالمللی برداشته خواهد شد.
به گفته مسئولان از زمان پایان نمایشگاه قبلی تا نمایشگاه بعد، فعالیت‌های مربوط به نمایشگاه انجام می‌شود؛ البته در دو سال گذشته معاون سابق قرآن و عترت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی از راه اندازی این دبیرخانه خبر داده بود! ولی امسال مدیرکل فرهنگ و وارشاد اسلامی به راه‌اندازی این دبیرخانه در سال جاری اشاره کرده بود؛ باید دید دبیرخانه‌ای راه اندازی شده یا قرار است راه‌اندازی شود..
