Şeytan kimdir?
Şeytan “şətənə” sözündəndir və “şatin” xəbis və alçaq mənasındadır. İstər insanlardan, istər cinlərdən, istərsə də heyvanlardan olan hər bir üsyankar və müxalif varlığa işarə edir. Bu həm də həqiqətdən uzaq və şər ruh mənasında da gəlib. Bu söz ümumi isimdir.
İblis “iblas” sözündən alınıb, bədbinlik və ümidsizliyin çoxluğundan yaranan qəm və qüssə deməkdir. İblisi Allahın rəhmətindən ümidini kəsdiyi üçün bu adla adlandırdılar. Çünki o, Uca Allahın əmrinə üsyan etmişdir. İblis xüsusi bir cinin adı və Adəmi aldadan və onu cənnətdən qovmuş şeytanın adıdır.
Qurani-Kərimdə şeytan sözünün işlədilməsindən anlaşılır ki, fitnə-fəsad içində doğru yoldan azmış, başqalarına zərər verməyə çalışan zərərli varlıqdır.
“Maidə” surəsinin 91-ci ayəsində buyurulur: “Həqiqətən, şeytan içki və qumarla aranıza ədavət və kin salmaq, sizi Allahı zikr etməkdən və namaz qılmaqdan çəkindirmək istəyir”.
Qurani-Kərimdə şeytan xüsusi bir varlıq kimi qeyd olunmur, əksinə, o, şər və fasiq insanları ehtiva edir. “Ənam” surəsinin 112-ci ayəsində buyurulur: “Beləliklə, biz hər bir peyğəmbərə insan və cin şeytanlarını düşmən etdik. Aldatmaq üçün bir-birinə yalan sözlər pıçıldaşırlar”. İblisin Şeytan adlandırılmasının səbəbi onun fitnəsi olan ixtilaf və şərdir.
Bəzən “mikrob” üçün “şeytan” sözü işlədilir. Peyğəmbərimiz (s) bir hədisdə belə buyurmuşdur: “Bığlarınızı uzun tutmayın, çünki şeytan onu özünə təhlükəsiz mühit edib orada gizlənir”. deyir.
Nəticədə, şeytanın fərqli mənaları var və bunun bariz nümunələrindən biri də “İblis” və onun ordusudur. Başqa bir misal isə, şeytanın insanları pisliyə sövq etməklə yanaşı, onları Allaha yaxınlaşdıracaq hərəkətlərdən çəkindirməyə və ya onları yerinə yetirməyə çalışdıqları ibadəti pozmağa çalışmasıdır. Bəzən bəzi hallarda zərərli mikroblar mənasına da gəlib.
“Nümunə” təfsirindən götürülmüşdür (cild 1, səh.191).
