وقف؛ نماد تعاون و خدمت به جامعه

به گزارش ایکنا از اردبیل، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین کثیرلو، رئیس‌کل دادگستری استان اردبیل، ۱۸ شهریورماه در همایش یاوران وقف که در کتابخانه مرکزی استان اردبیل برگزار شد ضمن ارج نهادن به شهدای والامقام استان و تبریک ایام میلاد پیامبر اسلام(ص) و امام جعفر صادق (ع)، به اهمیت وقف و نقش آن در تأمین نیاز‌های جامعه پرداخت.

وی با اشاره به اهمیت وقف به‌ویژه در زمینه صدقه جاریه گفت: وقف یکی از بهترین مصادیق صدقه جاریه است که آثار آن تا زمانی که مردم از آن بهره‌برداری می‌کنند، ادامه خواهد داشت.

کثیرلو همچنین با قدردانی از تمامی خیران و واقفان که در ترویج فرهنگ وقف و امور خیریه مشارکت دارند، بر لزوم توجه بیشتر به این مقوله در جامعه تأکید کرد.

رئیس‌کل دادگستری استان اردبیل افزود: یکی از وظایف ما در این زمینه، صیانت از نیت واقفان است. دستگاه قضایی هم شرعاً و هم قانوناً موظف است که از انحرافات در نیات وقف جلوگیری کند و بر نحوه بهره‌برداری از اموال وقف نظارت کند.

وی همچنین به تاریخ درخشان وقف در اسلام و ایران اشاره کرد و نمونه‌هایی، چون دانشگاه الأزهر مصر، نظامیه بغداد، رشیدیه تبریز و باغ‌های اصفهان را به‌عنوان مصادیق موفق وقف در تاریخ یاد کردند که همچنان از آن‌ها به‌عنوان میراث فرهنگی استفاده می‌شود.

کثیرلو با تأکید بر ضرورت به‌روز‌رسانی وقف‌ها و استفاده از فناوری‌های نوین در مدیریت موقوفات از مسئولان درخواست کرد که در چارچوب قانون و با همکاری یکدیگر، برای پیشبرد اهداف وقف و ترویج فرهنگ آن گام بردارند.

رئیس‌کل دادگستری استان اردبیل بیان کرد: دستگاه قضایی باید از شفافیت و بهره‌برداری صحیح از اموال وقف حمایت کند. یکی از اقدامات موفق در این زمینه، شورای حفاظت از بیت‌المال است که در سال‌های اخیر، خصوصاً در دو یا سه سال گذشته، اقدامات ارزشمندی انجام داده است. اداره اوقاف استان اردبیل یکی از موفق‌ترین دستگاه‌ها در ثبت و سنددار کردن موقوفات خود بوده است.

لزوم سنددار کردن املاک دولتی

وی از فرماندار اردبیل درخواست کرد که دستور دهند تا تمامی ادارات دولتی و شهرداری‌ها تا پایان سال، املاک خود را سنددار کنند که این اقدام نه‌تنها به جلوگیری از سوءاستفاده از اموال بیت‌المال کمک می‌کند، بلکه به‌عنوان یکی از بهترین روش‌های پیشگیری از هرگونه دست‌اندازی به این اموال خواهد بود. این یک اقدام بسیار ضروری است و باید همه نهاد‌ها و مسئولان این دستور را به‌طور جدی پیگیری کنند تا پایان امسال هیچ‌گونه ملکی در مجموعه‌های دولتی بدون سند باقی نماند.

کثیرلو با اشاره به آمار و دستاورد‌های استان اردبیل در زمینه وقف افزود: استان اردبیل با داشتن بیش از سه هزار و ۱۰۰ وقف و هفت هزار و 400 رقبه، از استان‌های موفق در زمینه وقف و سنددار کردن موقوفات است. در حال حاضر، حدود ۹۳ درصد از املاک استان ثبت شده و سند تک‌برگ دریافت کرده‌اند که شامل موقوفات کشاورزی، مذهبی، تجاری و مسکونی است.

وی همچنین به اهمیت خاص امامزاده‌ها به‌عنوان قطب‌های مذهبی کشور در استان اردبیل اشاره کرد و گفت: وجود بیش از دو هزار و ۳۰۰ مسجد و ۵۱ مدرسه که به‌واسطه وقف اداره می‌شوند، نشان‌دهنده اهمیت بالای وقف در استان اردبیل است.

کثیرلو اظهار کرد: هنوز در برخی از موارد، نیاز به تلاش بیشتری داریم. به‌ویژه در خصوص تأمین سند برای اراضی و بنا‌هایی که مرتبط با آموزش و پرورش یا خیرین است، باید اقدامات عملیاتی برای صدور سند انجام شود.

راهکار‌های اجرایی برای رفع چالش‌ها

رئیس‌کل دادگستری استان اردبیل در ادامه سخنان خود راهکار‌های حقوقی و قانونی، تقویت ضمانت اجرایی و تسهیل اجرای احکام، راهکار‌های اقتصادی و رعایت نیت واقف را برای رفع چالش‌های موجود در زمینه موقوفات مطرح کرد و افزود: به ایجاد یک بانک اطلاعاتی جامع از موقوفات نیازمندیم؛ این بانک می‌تواند به تسریع در تصمیم‌گیری قضات و متولیان کمک کند و دسترسی به اطلاعات را برای همه نهاد‌های مرتبط فراهم کند.

کثیرلو بر لزوم تقویت ضمانت‌های اجرایی برای موقوفات تأکید کرد و گفت: در کنار شفاف‌سازی اطلاعات، باید برخورد قاطع با متصرفان غیرقانونی و پیگیری جدی احکام صادر شده از سوی دستگاه قضائی داشته باشیم.

وی همچنین بر ضرورت تبدیل املاک بلااستفاده به مراکز تجاری، آموزشی، درمانی و گردشگری تأکید کرد و افزود: این اقدامات باید با نیاز‌های روز جامعه همسو باشد و در این زمینه فرمایشات مقام معظم رهبری در تطابق با نیاز‌های جامعه باید مدنظر قرار گیرد.

رئیس‌کل دادگستری استان اردبیل بیان کرد: باید همواره نیت واقف در تمامی اقدامات و برنامه‌ریزی‌ها رعایت شود. در این راستا، علما، دانشمندان، دانشجویان و اصحاب رسانه باید همکاری کنند تا فرهنگ وقف به‌درستی در جامعه ترویج یابد.

کثیرلو گفت: با همت مسئولان و همکاران در اداره اوقاف استان اردبیل و سایر دستگاه‌ها، اقدامات بسیار خوبی انجام شده است، اما برای ادامه روند موفق، نیاز به تلاش بیشتر در خصوص شفاف‌سازی اسناد، حمایت‌های قضایی و تقویت ظرفیت‌های اقتصادی و اجتماعی موقوفات داریم.

وی با بیان اینکه یکی از چالش‌های مهم در حوزه وقف، تطبیق نیت واقف با شرایط و نیاز‌های روز جامعه است، اظهار کرد: ما باید در عمل توجه ویژه‌ای به نیاز‌های روز جامعه داشته باشیم و آن‌ها را در راستای نیت واقفان قرار دهیم. همان‌طور که در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی نیز شاهد استفاده از وقف برای خدمت‌رسانی به مردم هستیم، باید تلاش کنیم تا وقف‌های مختلف بتوانند در جهت رفع نیاز‌های فوری جامعه عمل کنند.

کثیرلو با تأکید بر لزوم استفاده از امکانات موجود در وقف‌ها برای رفع مشکلات اجتماعی افزود: اینکه نیت واقف در ابتدا براساس شرایط خاصی شکل گرفته است، به‌هیچ‌وجه نباید مانع از استفاده بهینه از آن‌ها در زمان حال باشد. به‌ویژه در حوزه‌های پزشکی و درمانی، نیاز است که وقف‌ها به‌روز شوند و به نیاز‌های مردم پاسخ دهند.

وی با اشاره به مسئله اقتصادی وقف گفت: یکی از راهکار‌های مؤثر در این زمینه ایجاد صندوق‌های وقف است که می‌تواند درآمد‌های پراکنده و ناکارآمد را تجمیع کرده و آن‌ها را به یک منبع پایدار و سودآور تبدیل کند. این صندوق‌ها می‌توانند برای توسعه پروژه‌های مختلف وقف و بهبود شرایط موقوفات، کمک بزرگی به جامعه کنند. 

رئیس‌کل دادگستری استان اردبیل در ادامه بر اهمیت نظارت دستگاه قضایی در زمینه موقوفات پرداخت و افزود: دستگاه قضایی باید از نیت واقف محافظت و از هرگونه انحراف جلوگیری کند. به‌عنوان مثال، در پروژه‌های بزرگ مانند میدان ارتش یا سایر پروژه‌هایی که مربوط به موقوفات هستند، دستگاه قضایی باید نظارت کند تا املاک واقف به‌درستی مدیریت شده و از وضعیت مخروبه به وضعیتی سودآور تبدیل شوند.

وی به نقش فرهنگ‌سازی و افزایش آگاهی‌های عمومی در ترویج فرهنگ وقف اشاره کرد وگفت: در حال حاضر، آگاهی عمومی نسبت به اهمیت وقف و مزایای آن در جامعه به اندازه کافی بالا نیست. باید با استفاده از رسانه‌های جمعی، برنامه‌های آموزشی و سخنرانی‌ها، مردم به‌ویژه جوانان را با فواید و ارزش‌های وقف آشنا کنیم.

کثیرلو با بیان اینکه یکی از اولویت‌های اساسی در این زمینه، تغییر نگاه نسل جوان به وقف است، افزود: نکته‌ای که باید به آن توجه داشته باشیم، این است که در بسیاری از موارد، جوانان نسبت به وقف آگاهی کافی ندارند و ممکن است آن را مانع پیشرفت خود ببینند. ما باید فرهنگ وقف را به‌عنوان یک ارزش اجتماعی و نماد تعاون و خدمت به جامعه در بین نسل‌های جدید ترویج دهیم.

وی در این زمینه همچنین به اهمیت به‌روز‌رسانی اطلاعات موقوفات با استفاده از فناوری‌های نوین اشاره کرد و گفت: امروز استفاده از فناوری‌های دیجیتال و ایجاد بانک‌های اطلاعاتی جامع از موقوفات می‌تواند نقش مؤثری در مدیریت بهتر و شفاف‌تر این اموال ایفا کند. این کار می‌تواند دسترسی سریع به اطلاعات را برای قضات، متولیان و نهاد‌های مرتبط فراهم کند و روند اجرایی را تسهیل کند.

کثیرلو با استناد به فرمایشات مقام معظم رهبری مبنی بر اینکه «ما باید مسائل روز را بشناسیم و به‌روز عمل کنیم» اظهار کرد: این همان چیزی است که در بحث وقف باید مورد توجه قرار گیرد. ما باید به‌روز باشیم و هم‌راستا با نیاز‌های امروز جامعه، اقدامات خود را انجام دهیم.

رئیس‌کل دادگستری استان اردبیل ضمن قدردانی از تمامی مسئولان و دست‌اندرکاران این همایش از همه حاضران خواست تا در راستای ترویج فرهنگ وقف و حفظ و مدیریت صحیح موقوفات به‌طور جدی همکاری کنند.

اهتمام ویژه‌ای به اجرای دقیق نیات واقفان به‌صورت امینانه

حجت‌الاسلام مهدی ستوده، مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان اردبیل نیز در این همایش اظهار کرد: اداره‌کل اوقاف در زمینه ترویج وقف و توسعه وقف مشارکتی، فعالیت‌های متنوع و گسترده‌ای را انجام داده است. هرچند برخی مسائل همچون صلح، حبه و نذر باعث ایجاد توقف‌هایی در روند وقف شده‌اند، اما جایگاه وقف به مراتب والاتر و شایسته‌تر است. نگاه ما همواره بر حفظ امانت و اجرای دقیق نیات واقفان همراه با جلب اعتماد عمومی متمرکز است.

وی افزود: بزرگ‌ترین سرمایه اداره‌کل اوقاف، اعتماد و نگاه مثبت مردم به این امر خداپسندانه وقف است. علاوه بر احیای موقوفات، از سال‌های گذشته اهتمام ویژه‌ای به اجرای دقیق نیات واقفان به‌صورت امینانه شده است.

مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان اردبیل با اشاره به نقش متنوع موقوفات در جامعه براساس شرایط و رویکرد‌های مختلف، تأکید کرد: وقف صرفاً متعلق به اداره اوقاف نیست بلکه مربوط به همه مردم، نهاد‌ها و دستگاه‌هاست تا از ثمرات آن بهره‌مندی عمومی حاصل شود.

وی یادآور شد: دین اسلام نگاه جامع و کاملی به مسائل جامعه دارد و وقف را به‌عنوان چشمه‌ای جاری می‌شناسد که همواره باید جریان داشته باشد. در این راستا، بعد از گذشت ۱۲۶ سال، سند موقوفه عبدالحمید در مسجد جامع نیار و پس از ۶۹ سال سند موقوفه باتمان‌قلینج دریافت شده است. در این زمینه با همکاری شهرداری و شورای شهر اردبیل، روند تعیین تکلیف این موقوفات در حال انجام است تا به مجتمع تحقیقاتی و درمانی ویژه حوزه ناباروری تبدیل شوند.

ستوده اظهار کرد: امید است با صدور پروانه‌های لازم و تأمین اعتبارات ملی و استانی، به همراه تلاش جهاد‌دانشگاهی، این پروژه در کوتاه‌ترین زمان ممکن به نتیجه برسد و مشکلات ناباروری و درمان سرطان‌های مرتبط با زنان در استان برطرف شود.

وی در پایان اجرای دقیق و امینانه نیات واقفان را هدف اصلی سازمان اوقاف دانست و یادآور شد: به هیچ عنوان اجازه هزینه‌کرد در جای دیگر را نداریم و نهاد‌های نظارتی نیز به‌صورت مستمر بر امور نظارت می‌کنند.

یادآور می‌شود، در پایان این مراسم، از فعالان، حامیان و یاوران وقف تجلیل شد.