امام صادق (ع) در گسترش علوم و معارف اسلام نقش محوری داشت

اسماعیل دستگزار، مدیر کانون فرهنگی و هنری آستان مقدس امامزاده حضرت سید ابراهیم خراسانی (ع) شهر لاهرود، در گفت‌و‌گو با ایکنا از اردبیل ضمن تسلیت فرا رسیدن سالروز شهادت ششمین پیشوای شیعیان جهان، اظهار کرد: آگاهی از معارف دینی و علوم بشری در راستای هدایت تشریعی، احیای تفکر اسلامی و فرهنگ غنی شیعه، به‌منظور اداره امور مسلمانان در ابعاد فردی و اجتماعی، لازمه امامت است.

وی افزود: حضور علمی حضرت امام صادق (ع) در عصر خود و بی‌نقص بودن نظریات ایشان و آشکار ساختن علم خود، نشان می‌دهد که سایر امامان معصوم (ع) به‌اندازه ایشان فرصت و موقعیت مناسب برای تبیین فرهنگ ناب اسلام نیافتند.

مدیر کانون فرهنگی و هنری امامزاده سید ابراهیم خراسانی (ع) شهر لاهرود تصریح کرد: بی‌تردید، اقدامات علمی امام صادق (ع) در دوران ارزشمند حیاتشان، مرهون وضعیت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی منحصر‌به‌فرد آن عصر و تلاش‌های امام محمد باقر (ع) در مسیر اعتلای فرهنگی شیعه است.

دستگزار گفت: در زمان حیات امام صادق (ع)، فشار و اختناق نسبت به شیعیان، به‌دلیل درگیری بر سر قدرت بین دو قطب امویان و عباسیان، کمتر از دوران سایر ائمه معصومین (ع) بود. از سوی دیگر، عباسیان به‌دلیل استفاده از شعار الرضا من آل محمد در قیام خود، در آغاز، ناچار به اتخاذ موضعی متعادل‌تر نسبت به دوران امامان بعدی شدند.

وی بیان کرد: حرکت فرهنگی و علمی امام صادق (ع) در عصری شکل گرفت که با جنبش فکری و فرهنگی گسترده‌ای در جهان اسلام همراه بود. در این دوران، عطش شدیدی برای یادگیری و علم‌آموزی در میان مسلمانان دیده می‌شد که این امر، علاوه بر تعالیم متعالی اسلام درباره دانش، به حضور تازه‌مسلمانانی با تمدن‌های کهن و درخشان نیز بازمی‌گشت.

مدیر کانون فرهنگی و هنری امامزاده سید ابراهیم خراسانی (ع) لاهرود ادامه داد: امام صادق (ع) با درک شرایط موجود و بهره‌گیری از فضای مساعد فکری و فرهنگی، که در ادامه مسیر علمی و فرهنگی امام محمد باقر (ع) بود، دانشگاه بزرگ جعفری را تأسیس کردند. از جمله علومی که ایشان تدریس می‌کردند می‌توان به فقه، حدیث، تفسیر، اخلاق، جغرافیا، سیاست، اقتصاد، علوم فلکی، طب، کیمیا، ریاضیات، جبر، فیزیک، نور، اتم و تاریخ اشاره کرد.

دستگزار تأکید کرد: بی‌تردید، مهم‌ترین نقش امام صادق (ع) در گسترش علوم و معارف اسلامی، پرورش شاگردان متخصصی بود که هر یک با استدلال‌های نوین، دشمنان فکری خود را به زانو درمی‌آوردند. در مکتب ایشان و دانشگاه جعفری، شاگردان بسیاری به تحصیل علم و فضیلت پرداختند و برخی منابع تعداد آنان را چهار هزار نفر ذکر کرده‌اند. دانشمندانی از این دانشگاه در رشته‌هایی چون فقه، تفسیر، تاریخ ادیان، کلام و سایر علوم آن عصر برخاسته‌اند.

وی یادآور شد: سخن گفتن از نقش امام صادق (ع) در علوم و تمدن اسلام و حتی جهان، در چند کتاب نمی‌گنجد. اما همین‌قدر که بدانیم آن حضرت چهار هزار شاگرد در رشته‌های گوناگون تربیت کرده‌اند که بسیاری از آنان در زمان خود سرآمد بودند و در سراسر سرزمین‌های اسلامی و غیر اسلامی پراکنده شدند، به‌خوبی پی به نقش حیاتی ایشان در علوم و تمدن جهانی می‌بریم. این همان چیزی است که روایت می‌فرماید: «هیچ علم صحیحی به‌وجود نخواهد آمد، مگر اینکه خاستگاه آن اهل بیت (ع) باشد.»

مدیر کانون فرهنگی و هنری امامزاده سید ابراهیم خراسانی (ع) لاهرود در پایان با اشاره به شیوه عملی امام صادق (ع) در تعلیم و بحث گفت: شیوه عملی ایشان، خوش‌رفتاری حتی با غیر مسلمانان بود؛ به‌گونه‌ای که همه را مجذوب خود می‌کردند زیرا با منطق، استدلال، عقل و شفافیت سخن می‌گفتند، طرف مقابل نیز قانع می‌شد. امام صادق (ع) هیچ‌گاه نظر خود را تحمیل نمی‌کردند و مخاطبان به‌مرور جذب ایشان می‌شدند. مردم، اخلاق و رفتار ایشان را می‌پسندیدند. آن حضرت به کسی دشنام نمی‌دادند، شخصیتی نورانی و خوش‌اخلاق داشتند و خانه ایشان محل رفت‌وآمد پیروان ادیان و مذاهب گوناگون، حتی مادی‌گرایان بود. امام صادق (ع) با جلالت و وقار، دریای دانش و کوه علم بودند.