به گزارش ایکنا از اردبیل، انقلاب ۱۳۵۷ یا انقلاب ۱۹۷۹ که بهعنوان انقلاب اسلامی نیز شناخته میشود، یک دگرگونی بزرگ سیاسی و اجتماعی بود که بین ۱۷ دی ۱۳۵۶ تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ معادل ۷ ژانویه ۱۹۷۸ تا ۱۱ فوریه ۱۹۷۹ با مشارکت طبقات مختلف مردم انجام، نظام پادشاهی پهلوی را سرنگون و زمینه روی کار آمدن نظام جمهوری اسلامی ایران به رهبری مرجع تقلید شیعه، سیدروحالله خمینی را فراهم کرد.
پس از کودتای ۲۸ مرداد سال ۱۳۳۲، محمدرضا شاه به تثبیت قدرت خود پرداخت و طرحهایی موسوم به انقلاب سفید که محور اصلی آن را اصلاحات ارضی تشکیل میداد، به اجرا گذاشت. اجرای این طرحها و افزایش چند برابری درآمدهای نفتی، موجب توسعه اقتصادی و دگرگونی ساختار اجتماعی ایران و در عین حال افزایش اختلاف طبقاتی و تنشهای اجتماعی در دهههای ۱۳۴۰ و ۱۳۵۰ گشت. شاه با معطوف کردن اقدامات امنیتی و اطلاعاتی خویش بر سرکوب طبقه متوسط جدید و احزاب ملیگرا، مارکسیستی و سکولار، خود را در مقابل روحانیون و تفکرات مبارز جدید اسلامی آسیبپذیر ساخت. انقلاب سفید و اصلاحات ارضی او و نیز جانبداری وی از دولتهای آمریکا و اسرائیل، با مخالفت روحانیون به ویژه خمینی روبرو شد. در این دوران بخشی از جریان روشنفکری ایران(از جمله علی شریعتی) تفسیری سیاسی و انقلابی از شیعه را به عنوان یک ایدئولوژی رهاییساز، در اذهان مردم به ویژه دانش آموزان و دانشجویان به جای گذاشتند. خمینی نیز در سالهای تبعید خود، هر چند خواهان ایجاد یک حکومت اسلامی به رهبری فقها به جای سلطنت موروثی بود، بیشتر به طرح نقطه ضعفهای رژیم و مسائلی میپرداخت که موجب نارضایتی توده مردم مسلمان ایران میشد. در این دوران همچنین شماری سازمانهای چریکی مارکسیست و اسلامگرا شکل گرفتند که به مبارزه مسلحانه با رژیم اعتقاد داشتند. نهایتاً با سیاستهای تنشبرانگیز حزب دولتی رستاخیز در خصوص بازار و مذهب در اواسط دهه ۱۳۵۰، بازاریان و روحانیون محافظه کار و غیر سیاسی نیز به عنوان دو متحد تاریخی یکدیگر، به صفوف مخالفان پیوستند.
تنشها و نارضایتیهای مذکور، با بازتر شدن فضای سیاسی در سال ۱۳۵۶ که به دلیل فشارهای دولت آمریکا و نهادهای مدافع حقوق بشر صورت پذیرفته بود، از پاییز و زمستان همان سال، به صورت تظاهرات خیابانی خود را نشان داد. معترضان برای برگزاری راهپیمایی، از سنتهای شیعی، چون مراسم چهلم جانباختگان اعتراضات، استفاده سیاسی به عمل آوردند، رویدادهایی، چون فاجعه آتشسوزی سینما رکس آبادان، کشتار معترضان در تعدادی از تظاهراتها و امتیازهای دیرهنگام شاه به مخالفان، موجب تشدید اعتراضات و از دست رفتن امکان مصالحه شد.
سرانجام روحالله خمینی در ۲۳ دی ماه شورای انقلاب اسلامی ایران را برای راهبری انقلاب تأسیس کرد و روز بعد از آن شاه از کشور خارج شد. تشکیل دولت موقت ایران به نخستوزیری مهدی بازرگان در ۱۵ بهمن و نهایتاً، دو روز نبرد مسلحانه سازمانهای چریکی و هزاران داوطلب مسلح با گارد شاهنشاهی و اعلام بیطرفی ارتش، در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ انقلاب به پیروزی رسید.
44 سال پیش در چنین روزی، بیست و دوم بهمنماه سال ۱۳۵۷ ساعت ده و نیم صبح فرماندهان ارتش جلسهای تشکیل میدهند و درباره آخرین وضعیت حملات انقلابیون و از دست دادن کنترل بخشهای تحت نظرشان گزارش میدهند. بعد از بحث و گفتگو فرماندهان به اتفاق تصمیم میگیرند با خواندن اعلامیهای در رادیو در ساعت ۱۳ همانروز «برای جلوگیری از هرج و مرج و خونریزی بیشتر، بیطرفی خود را در مناقشات سیاسی فعلی اعلام و به یگانهای نظامی دستور دادند به پادگانهای خود برگردند.» بدین ترتیب با اعلام بیطرفی ارتش، حکومت پهلوی ظرف چند از ساعت از هم فروپاشید و انقلاب ۵۷ به ثمر رسید.
صفحه اول روزنامه آیندگان با تیتر اول با حروف درشت «در ارتش شکاف افتاد»، از تسخیر اسلحه خانه پادگان نیروی هوایی و تصرف کلانتریهای تهران خبر میدهد. «جنگ خونین لشگر گارد با افراد نیروهای هوایی که در ۲۴ ساعت گذشته صدها کشته در پادگان نیروی هوایی و خیابانهای اطراف آن برجای گذاشت، ایجاد یک شکاف جدی را در صفوف ارتش تایید کرد.» روزنامه آیندگان از بازگرداندن سربازان به پادگانها خبر میدهد و آن را نشانهای از تغییر موضع ارتش میداند. در ادامه این روزنامه به شرح درگیری بین نیروی هوایی با حمایت مردم مسلح و چریکهای فدایی خلق با لشگرگارد میپردازد.
در صفحه دوم روزنامه در گزارشی با نام «نخستین شعلههای نبرد مسلحانه برافروخته شد» به شرح درگیری نیروی هوایی با لشگرد گارد در پادگان فرحآباد میپردازد و از سنگربندی خیابانها، تظاهرات برای حمایت از نیروی هوای و اعلام آمادگی شرکت واحد اتوبوسرانی برای ایجاد راهبندان خبر میدهد.
روزنامه آیندگان در خبر کوتاهی مخابره شده از اعلام حمایت حزب توده از آیتالله خمینی خبر میدهد: «رهبر حزب توده ایران روز پنجشنبه در یک مصاحبه مطبوعاتی گفت که حزب وی کاملا از آیتالله خمینی پشتیبانی میکند و مردم ایران را تشویق میکند که برای مقابله با نیروهای سیا، ارتجاع مسلح شوند. نورالدین کیانوری دبیر اول حزب توده به روزنامه «نپزاپ» ارگان حزب کمونیست مجارستان گفت حزب وی از آن جهت مردم را دعوت به مسلح شدن میکند که نیروهای سیا، ارتجاع با قدرت سازمان یافته مردم مسلح روبرو شوند. کیانوری میافزاید آیتالله خمینی دارای عنوان رهبری مخالفان مذهبی و سیاسی است. حزب توده از کوششهای وی در راه تحقق بخشیدن به اهداف انقلابی و برقراری شورای انقلاب اسلامی حمایت میکند.»
بعد از پخش رادیویی این خبر که حزب کمونیست ایران از دولت بازرگان خواسته است تا جایگاه این حزب را در حکومت آینده ایران مشخص سازد، چریکهای فدایی خلق به گزارش آیندگان در مراسم یادبود واقعه سیاهکل به آن واکنش نشان داده و با اعلام حمایت از آیتالله خمینی گفتند: «حزب کمونیست ایران ادعا داشت از ثمرات جنبش باید سهمی به کمونیستها پرداخت شود. ما این ادعاهای تو خالی و جدا از مردم را توطئه رژیم وابسته به امپریالیسم میدانیم.»
یکی از وابستگاه سازمان چریکهای فدایی خلق در گفتگو با آیندگان در اینباره میگوید: «خلق انقلابی ایران نباید از چنین ادعاهای ضدانقلابی و مشکوک جا بخورد. ما میدانیم که سازمان جاسوسی آمریکا- سیا- به دلیل آنکه نتواست میان مردم انقلابی و سازمانهای اصیل مارکسیستی ایران جدایی بیندازد، خود راسا دست به ایجاد سازمایی به ظاهر مارکسیست زده است و هدف اصلی اش از اینکار، بدبین ساختن خلق مبارز و مسلمانان ایران به حقانیت و درستی اعمال مارکسیستهای راستین است.»
از سوی دیگر، دفتر مهندس بازرگان تماس حزب توده را با این دفتر تکذیب و اعلام کرد: «تاکنون نه حزب توده و نه هیچ حزب دیگری به نام حزب کمونیست ایران با نخستوزیر موقت دولت انقلابی نه کتبا و نه شفاها تماسی نگرفته است.»
روزنامه اطلاعات از آشوب و درگیری در سطح شهر خبر میدهد و با تیتر درشت «تهران صحنه جنگ خونین مسلحانه»، صفحه اول را مزیین به عکسهایی از مردان اسلحه بدست در پشت سنگرهای شنی کرده است. گزارش روزنامه اطلاعات از درگیریهای روز بیست و دوم بهمن ماه با اخباری از تظاهرات گسترده در نقاط مختلف تهران، اعتصاب کارکنان شهرداری و سازمان برق آغاز میشود. سپس در گزارشهای کوتاه که از مناطق مختلف شهر توسط خبرنگاران این روزنامه مخابره شده است به شرح آشوب در سراسر تهران میپردازد: درگیری شدید در ساعت ۹:۴۰ دقیقه صبح بین سربازان نیروهای هوایی و افراد گارد در فرحآباد ژاله، تیراندازی در پایگاه یکم شکاری و سرازیر شدن سیل جمعیت در ساعت ۱۰:۴۵ صبح به سمت پادگان نیروی هوایی، حمایت مردم از نیروی هوایی در پایگاه هوایی دوشانتپه، سنگربندی در خیابانها، تصرف ۳ تانک و توزیع اسلحه در میان مردم توسط نیروی هوایی...
آیتالله خمینی(ره) روز ۲۱ بهمن از مردم خواسته بود که بدون توجه به اعلامیه حکومت نظامی، به خیابانها بیایند و برای دفاع آماده باشند، در روز ۲۲ بهمن با انتشار بیانیهای در روزنامه اطلاعات اعلام میکند که با آنکه هنوز دستور جهاد مقدس نداده است به زودی تصمیم آخر را خواهد گرفت. در این بیانیه آماده است: «ملت شجاع ایران- اهالی محترم تهران، بطوریکه میدانید اینجانب بنا دارم که مسایل ایران به طور مسالمتآمیز حل شود لکن دستگاه ظلم و ستم، چون خود را به حسب قانون محکوم میبیند دست به جنایتزده و در شهرهای گرگان و گنبدکاووس به مردم شجاع مسلمان حمله کرده و کشتار نمودهاند و در تهران لشگر گارد بطور ناگهانی به نیروی هوایی که به ملت پیوستهاند حمله نموده و نیروی هوایی به کمک مردم شجاعانه آنان را شکست دادهاند. من این تعرض غیرانسانی عمل گارد را محکوم میکنم. اینان با این برادرکشی میخواهند دست اجانب را در کشور ما باز نگهدارند و چپاولگران را به موضع خود برگردانند. من با آنکه هنوز دستور جهاد مقدس ندادهام و نیز مایلم تا مسالمت حفظ و قضایا موافق آرای ملت و موازین قانون حل شود، لکن نمیتوانم تحمل این وحشیگریها را بکنم و اخطار میکنم که اگر دست از این برادرکشی برندارند و لشگر گارد به محل خودش برنگردد، از طرف مقامات ارتش از این تمدیات جلوگیری نشود، تصمیم آخرم را به امید خدا میگیرم و مسئولیت آن با متجاسرین و متجاوزین است. من از مردم شجاع تهران میخواهم در صورتی که قوای متجاوز عقب نشینی کردند با حفظ آمادگی و هوشیاری از خدعه دشمن آرامش و نظم را حفظ کنند، ولی مجهز و مهیا برای دفاع از اسلام و نوامیس مسلمین باشند».
روزنامه اطلاعات در یک ستون در صفحه آخر شماره ۲۲ بهمن ۵۷ سخنان روز قبل شاپور بختیار، نخستوزیر را در مجلس سنا به چاپ رسانده است. به گزارش این روزنامه، دکتر بختیار از آمادگی برای مذاکره با مخالفین میگوید: «ما از انتقاد نمیترسیم…ولی وقتی اشخاصی را میبینیم که نمیدانند چه میخواهند مذاکره با چنین اشخاصی دشوار است. این مخالفین حق اظهار عقیده دارند، اما نمیتوان منکر شد که این عده در روزنامهها نظرات خود را خارج از قانون و عدالت و منطق و به صورت خشونتآمیز ابراز میکنند. اگر این افراد آزاد و آزاده باشند و با منطق پیشبیایند ما حرفی نداریم و هیچ مشکلی نخواهیم داشت، زیرا راه استقرار دموکراسی کامل را قانون اساسی باز گذاشته است و در خود قانون است که اگر مواردی مغایر این رژیم باشد میتوان تغییراتی در آن داد، ولی متاسفانه اغلب مخالفین مایل به مذاکره در حدود معقول نیستند، چون برنامه مشخصی ندارند و لاجرم به اغتشاش و تشنج در سطح مملکت از ماههای پیش دست زدند و وقتی تمام خواستهای آنان انجام شد باز هم خواستهای دیگری آن هم به صورت ناقص پیشنهاد میکنند و باز به این اغتشاشها دامن میزنند».
شاپور بختیار از قبول مسئولیت خونهای ریخته شده توسط کسی که خود را رهبر میخواند صحبت میکند و اخبار مربوط به محاکمه و اعدام ۱۶۰ همافر را تکذیب کرده و آن را شایعهای برای ایجاد تزلزل در ارکان ارتش و تضعیف روحیه سربازان میداند. نخست وزیر وقت سخنان خود را با اعلام آمادگی برای مذاکره به پایان میبرد: «هر قدر این آقایان بخواهند با هو و جنجال ما را بیرون کنند و دولت را متزلزل سازند، موفق نخواهند شد. در این میان تنها رای ملت حاکم است و من برای این کار همیشه برای مذاکره آمادهام، ولی وقتی که صحبت از انقلاب و تشنج و از پای درآوردن مملکت باشد، باید بدانند که ایستادگی من ادامه خواهد یافت و پیروز هم کسی است که حتی نیمساعت مقاومتاش بیشتر باشد.»
صفحه اول روزنامه کیهان شماره ۲۲ بهمن ۵۷ از درگیریهای مسلحانه، تصرف ژاندمریها، پاسگاهها و قرارگاههای ارتش در گوشه و کنار تهران خبر میدهد.
خبرنگاران روزنامه کیهان در مطلبی در صفحه سوم از اتفاقات روز ۲۱ بهمن که تا سحرگاه ۲۲ بهمن ادامه داشته است گزارش میدهند. این خبرنگاران از شرکت مردم مسلح، گروههای چریکی و افراد نیروی هوایی در «جنگی بیست و چهار ساعته» و تسخیر کلانتریها و مهماتسازی ارتش توسط مردم خبر میدهند؛ «۳ هلیکوپتر نظامی سرگون شد و مردم تهران بزرگ را که تمام شب در آتش و دود غرق بود، به دست گرفتند.»
یک خبرنگار کیهان از انتخاب اسم رمز برای عبور و مرور در منطقه شرقی تهران و تحت کنترل «ارتش مردم» و بازرسی بدنی عابران گزارش میدهد. خبرنگار دیگری از حفاظت کلانتری ۶ در میدان ثریا توسط تانکهای ارتش و رگبار مسلسلها خبر میدهد. به گفته این خبرنگار این نبرد شش ساعت به طول میانجامد و بدلیل هجوم تانکها مردم مسلح میدان را ترک کرده و از تصرف کلانتری صرف نظر میکنند. در میان درگیریها جوانی با بلندگو بر روی یک چهارپایه به میان مردم میرود و میگوید که قرار بوده است از نیروی هوایی از اصفهان برای کمک به مردم به تهران بیایند، اما فیوزهای هواپیماها را برداشته بودند و امکان پرواز وجود نداشته است. به گفته این فرد، نیروهای طرفدار ارتش اطراف تهران را محاصره کردهاند و میخواهند به شهر حمله کنند. خبرنگار کیهان از مسلح شدن هر چه بیشتر مردم در سطح شهر خبر میدهد: «افراد نیروی دریایی که به کمک نیروی هوایی آمدهاند به مردم تیراندازی یاد میدهند.»
صفحه دوم روزنامه کیهان به تاریخ ۲۲ بهمن ۵۷ در چندین خبرکوتاه از سقوط ستاد ژاندارمری، تسخیر کلانتری و تسلیحات ارتش و سقوط مسلسل سازی خبر میدهد. به گزارش این روزنامه قسمتهای وسیعی از تهران پس از ساعتها جنگ و گریز به تصرف نیروهای مسلح مردم درآمده است. افراد نیروی هوایی و دریایی به همراهی چریکها به ستاد ژاندارمری در میدان ۲۴ اسفند هجوم بردند و ماموران با بالا بردن اسلحهها، تسلیم مردم شدند. مردم کرج نیز با بستن ورودی شاهدشت به اتوبان دو گروهان ارتش که عازم تهران بودند، را محاصر کردند. در خبر کوتاه دیگری از توزیع سلاحهای گرم در میان مردم گزارش شده است: «در گوشه و کنار تهران از عصر دیروز، سلاحهای گرم بین مردم توزیع میشود. کسانی که در جنب ساختمان تسلیحات ارتش در خیابان فرحآباد به متقاضیان اسلحه تحویل میدادند، صورتشان را سیاه کرده بودند. آنها ابتدا از متقاضی کارت پایان خدمت یا کارت کمیته انتظامات امام خمینی را طلب میکردند و سپس از او میخواستند که به قرآن قسم بخورد که به مردم خیانت نخواهد کرد. پس از ادای این سوگند، اسلحه بلافاصله پس از بوسهای تحویل متقاضی میشد و مقداری فشنگ تیر در اختیارش قرار میگرفت. فردی که تفنگ بهدست آورده بود، تیری به هوا شلیک میکرد و اگر تیراندازی را درست نمیدانست، آموزش کوتاهی در حد شلیک سه تیرهوایی از سوی تحویل دهنده اسلحه داده میشد.»
خبرنگار اعزامی کیهان به شرق تهران از اعزام تانکهای سنگین به تهران نو در ساعت ۴ و ربع بامداد خبر میدهد؛ «افراد نیروی هوایی و مردم مسلح که شایع بود از اعضای چریکهای فدایی خلق و مجاهدین خلق هستند در پشتبامها و پشت سنگرهایی که با شن و ماسه و برنج ایجاد شده بود، سنگر گرفته بودند. آتشبارهای نیروی هوایی که دیروز از لشگر گارد به غنیمت گرفته شده، چند بار تانکها را در معرض رگبار شدید قرار دادند. نیروی هوایی تقریبا بر تمام منطقه شرق تهران مسلط است. تانکها هر چند دقیقه یکبار در خیابانهای نیروی هوایی، فرحآباد.
نظامآباد، سیمتری نیروی هوایی یا تهران نو عبور میکنند و افراد پاسدار را در معرض گلوله قرار میدهند. بیش از چهارهزار نفر از افراد مسلح مردم و نیروهای هوایی از منطقه محافظت میکنند. چند برابر این عده از افراد نیروی هوایی و دیگر نیروها و همچنین عدهای از پرسنل وظیفه نیروهای مسلح هر لحظه آمادهاند که در صورت امکان اسلحه بهدست گیرند و وقتی یکی از افراد زخمی و یا خسته میشود، چند نفر داوطلب هستند به جای او در سنگر قرار گیرند. این گروه که در واقع ذخیره مبارزان هستند از ساکنان همین منطقه بوده و یا از مناطق دیگر به کمک آمدهاند. مردم از هیچگونه کمکی به نیروی هوایی و افراد مسلح دریغ نمیکنند.»
امروز اردبیل حال و هوای خاصی به خود گرفته بود و همزمان با سراسر کشور مردم ولایتمدار استان اردبیل با لبیکگویی به فرامین امام خامنهای در راهپیمایی ۲۲ بهمن ماه شرکت کردند و وحدت و همدلی خود را به رخ دنیا کشیدند.
در این روز اقشار مختلف مردم از کارگران، دانشجویان، دانشآموزان، فرهنگیان، اهالی ورزش گرفته تا قشر دکتر و مهندس همه آمده بودند تا بگویند برای پیروزی انقلاب اسلامی ایران خونهایی ریخته شده است و ما قدردان خون شهدای والامقام هستیم و تا آخر راه این شهدای عزیز را ادامه میدهیم.
در راهپیمایی امروز در استان اردبیل تمام شهرستانهای این استان از شمال تا جنوب نیر، نمین، سرعین، خلخال، کوثر تا مشگینشهر و پارسآباد و بیلهسوار و گرمی و بخشها و روستاها مملو از مردمی بود که آمده بودند تا حماسهای عظیم در تاریخ انقلاب اسلامی ایران رقم بزنند و امروز اردبیل جلوهها و صحنههای ویژهای را در راهپیمایی ۲۲ بهمن ماه به خود دید.
در راهپیمایی ۲۲ بهمن ماه اقشار مختلف مردم، خانوادههای معظم شهدا و مسئولان استانی نیز آمده بودند تا بگویند ما قدردان خون شهدای والامقام هستیم و تا آخر ادامه دهند راه این شهیدان خواهیم بود.
آری امروز مردم ولایتمدار استان اردبیل با لبیکگویی به فرمان رهبر معظم انقلاب اسلامی، امام خامنهای در راهپیمایی امروز ۲۲ بهمن ماه شرکت کردند و وحدت و همدلی، انسجام و اقتدار و عزت ملت ایران را به جهانیان نشان دادند و امروز صحنهها و جلوههای ویژهای در راهپیمایی ۲۲ بهمن استان اردبیل ثبت شد که نشان از عشق و ارادت مردم غیور این مرز و بوم به آرمانها و ارزشهای ناب انقلاب اسلامی است.
همه درا ین روز باشکوه و عظیم آمدند تا بگویند ملت غیور و متعصب ایران اسلامی اجازه دخالت و تجاوز کشورهای بیگانه را حتی به مشتی خاک از این مرز و بوم نمیدهد و با اتکا به توان داخلی و ادامه راه خون شهدای والامقام و وحدت و همدلی همیشگی به پیشرفتهای همهجانبه دست خواهند یافت.
امروز ما هم به رسم همیشه آمدیم تا دوشادوش رهبر معظم انقلاب اسلامی در مقابل استکبار جهانی ودشمنان دیرینه وطن خود قد علم کرده و قدرت خود را به رخ آنها بکشیم قدرتی که هماکنون نه ضعفی دارد و نه انکارپذیر است و خاری شده در چشم دشمنان انقلاب اسلامی ایران، و همه یکصدا میگوییم «نهضت ما حسینی است و حسینی میماند».
آری، امروز اردبیل ولایتمدار با حضور پرشور خود در زیر بارش برف و باران با آرمانهای نظام و انقلاب عهد و پیمان بست و پایبندی و استواری خود را نسبت به نظام به اثبات رساند.