همدلی و همزبانی در کلام مقام معظم رهبری

به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا) از اردبیل، در متون علوم سیاسی براساس مبانی، نگرش‌ها و تجربیات تاریخی تقسیم‌بندی‌های گوناگونی از انواع حکومت‌ها وجود دارد که طبق آن حکومت‌های مختلف بشری از حیث مُدل و نحوه‌ حکومت کردن به انواع مختلفی تقسیم می‌شوند. اما رهبر انقلاب اسلامی تقسیم‌بندی‌ای کلی از انواع حکومت‌ها براساس نحوه‌ اداره‌ آنها دارند ۱۳۷۰/۵/۲۳ [۱] و حکومت‌ها را به سه دسته‌ اصلی تقسیم کردند:
دسته اول نظام‌های پلیسی مانند سیستم‌های استبدادی کمونیستی، سلطنتی و شبه‌سلطنتی با ویژگی‌های خاص خود هستند و دسته‌ دوم دمکراسی‌های غربی هستند که با تزویر و تبلیغات اداره می‌شوند. اما سومین مُدل، نظامی است که با محبت و عطوفت مردم اداره می‌شود. از نگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نظام اسلامی نمی‌خواهد و نمی‌تواند با دو شیوه‌ اول اداره شود و بر این اساس «اعتماد و محبت مردم به نظام» از جایگاهی بنیادین در جمهوری اسلامی برخوردار است:
«یک نوع نظام هم نظامی است که با محبت و عطوفت مردم اداره می‌شود. باید مردم را مورد محبت و احترام قرار داد و به آنها اعتنا کرد، تا به دستگاه حاکمه وصل باشند و پشت سرش قرار گیرند. نظام ما تا حالا این‌گونه بوده است؛ بعد از این هم باید این‌طور باشد.» ۱۳۷۰/۵/۲۳ [۲]
از همین‌جا می‌توان علت تأکید رهبر انقلاب بر مقوله‌ «اعتماد متقابل مردم و نظام» را دریافت. رهبری در این پیام با اشاره به ظرفیت‌های زیاد ملت ایران و سیاست‌های نظام برای تحقق آرزوهای بزرگ ملی، همکاری‌های صمیمانه و همدلی بیشتر میان ملت و دولت را شرط عملیاتی‌شدن ظرفیت‌ها و تحقق آرزوها دانسته و لازمه شکل‌گیری این همکاری و همدلی را «اعتماد متقابل» معرفی کردند:
«اگر این همکاری صمیمانه [میان ملت و دولت] از دو سو شکل بگیرد، یقیناً همه‌ آنچه را که جزو آرزوهای ما است دست‌یافتنی است و آثار آن را مردم عزیزمان به چشم خواهند دید... هرچه بین ملت و دولت صمیمیت بیشتر و همکاری بیشتر و همدلی بیشتری باشد، کارها بهتر پیش خواهد رفت. باید به یکدیگر اعتماد کنند؛ هم دولت، ملت را به معنای واقعی کلمه قبول داشته باشد و ارزش و اهمیت و توانایی‌های ملت را به‌درستی بپذیرد، هم ملت به دولت که کارگزار کارهای او است به معنای حقیقی کلمه اعتماد کند.» ۱۳۹۴/۱/۱ [۳]
از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اعتماد مردم به نظام زمینه پشتیبانی آنها از حکومت را فراهم آورده و دستیابی به اهداف اسلامی را تضمین می‌کند:
«در حقیقت اعتماد مردم است که پشتیبانی آنها را به وجود می‌آورد؛ و پشتیبانی و اتصال مردم به دست‌اندرکاران نظام است که توفیق این حرکت اسلامی را با اهداف اسلامی تضمین می‌کند... مردم هستند که پشتیبان واقعی نظامند؛ این پشتیبانی، متوقف به اعتماد است و این اعتماد هم باید باقی بماند.» ۱۳۷۰/۱۲/۱۲ [۴]
در این نگاه «رمز موفقیت حاکمیت و قوای سه‌گانه‌ی کشور» در همین پشتیبانی ملت از آنها نهفته است و هیچ عاملی نباید به اعتماد به‌عنوان زمینه‌سازِ این پشتیبانی ضربه بزند:
«رمز موفقیت دولت و قوه‌ی قضاییه و مقننه، در پشتیبانی قاطبه‌ی ملت از آنهاست. هر حرکت و گفتاری که روح اعتماد مردم به این قوا و کارگزاران آن را متزلزل و در این پشتیبانی، اندک خللی وارد سازد، حرام شرعی و خیانت ملی است.» ۱۳۶۸/۱۰/۱۸ [۵]

شرط تحقق شعار سال ۹۴
از سوی دیگر تأکید رهبر انقلاب بر عنصر «همدلی» که در شعار سال ۹۴ تبلور یافته امری بی‌سابقه نیست و ایشان در گذشته نیز از این موضوع به عنوان «نعمت بزرگ خدا» یاد کرده بودند:
«همه آحاد ملت و به‌خصوص مسئولین کشور باید نعمت وحدت و اتفاق و همدلی را - که خدای متعال آن را به ما ارزانی داشت - برای خود حفظ کنند و آن را به خطر نیندازند: «واذکروا نعمة الله علیکم اذ کنتم اعداء فالّف بین قلوبکم فأصبحتم بنعمته اخوانا». برادری، احساس همگامی و همدلی، نعمت بزرگ خداست.» ۱۳۸۰/۹/۲۵ [۶]
اما شکل‌گیری و تقویت اعتماد متقابل بین ملت و دولت به‌عنوان شرط تحقق همکاری و همدلی بین ملت و دولت چگونه ممکن خواهد شد؟ رهبر انقلاب در پیام نوروزی خود به این سؤال پاسخی شفاف داده‌اند:
«هم دولت، ملت را به معنای واقعی کلمه قبول داشته باشد و ارزش و اهمیت و توانایی‌های ملت را به‌درستی بپذیرد، هم ملت به دولت که کارگزار کارهای او است به معنای حقیقی کلمه اعتماد کند.» ۱۳۹۴/۱/۱ [۷]
در نگاه اجمالی به مسائل سال ۱۳۹۴، پیرامون همکاری‌های گسترده دولت و ملت می‌فرمایند: «برای تحقق شعار سال ۹۴ یعنی «دولت و ملت، همدلی و همزبانی»، باید هر دو کفه این شعار یعنی ملت عزیز، بزرگ، شجاع، بصیر، دانا و با همت ایران و همچنین دولت خدمتگزار، به یکدیگر اعتماد، و صمیمانه با هم همکاری کنند».
«پیشرفت اقتصادی»، «اقتدار و عزت منطقه‌ای و بین‌المللی»، «جهش‌های علمی به‌معنای واقعی»، «عدالت قضایی و اقتصادی» و از همه مهمتر، «ایمان و معنویت» آرزوهای بزرگی هستند که در این سال برای ملت ایران داریم و البته همه‌ این خواسته‌ها و آرزوها نیز دست یافتنی است و خارج از ظرفیت عظیم ملت ایران و سیاست‌های نظام نیست.
تحقق این آرزوهای بزرگ مشروط به همکاری، همدلی و صمیمیت دوسویه دولت و ملت است.
«دولت، کارگزار ملت، و ملت کارفرمای دولت است، و هر چه همکاری دولت و ملت بیشتر باشد، کارها بهتر پیش خواهد رفت، بنابراین هم دولت باید واقعاً ملت را قبول داشته باشد و ارزش، اهمیت و توانایی‌های مردم را به‌درستی بپذیرد، و هم ملت باید به معنای واقعی کلمه به دولت اعتماد کند».

نتیجه همدلی و هم‌زبانی
پذیرش جایگاه والای ملت و توانایی‌های عظیم آن از سوی دولت و استفاده از این نیروی عظیم در مسیر پیشرفت کشور و حل مشکلات از جمله مسائل مهم در این زمینه است که به‌خصوص در سال «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی» مورد تأکید دائمی رهبری بوده؛ تا جایی که پیشرفت کارها را در صورت سپرده‌شدن آن به مردم میسر دانسته‌اند:
«تدبیر مسئولان در هر برهه‌ای از زمان در دوران جمهوری اسلامی، باید این باشد؛ کارها با تدبیر، با برنامه‌ریزی، با ملاحظه‌ی همه‌ی ظرایف و دقایق در اختیار مردم گذاشته بشود؛ آن‌وقت کارها پیش خواهد رفت.» ۱۳۹۳/۱۱/۲۹ [۸]
این توجه به توانایی‌های ملت صرفاً به‌عنوان مسئله‌ای تبلیغاتی مطرح نمی‌شود بلکه براساس برآوردی دقیق و محاسبه‌شده از توانمندی‌های ملت مورد تأکید قرار می‌گیرد:
«بارها این را گفتیم - اوائل از روی حدس و گمان می‌گفتیم، بعد آمارهای بین‌المللی همین را تأیید کرد ـ که ما از لحاظ رتبهی استعداد انسانی، در رتبه‌های بالا هستیم؛ یعنی از متوسط جوامع بشری موجود دنیا خیلی بالاتریم؛ متوسط ما از متوسط دنیا بالاتر است. استعدادهای ما، جوان‌های ما فوق‌العاده‌اند.» ۱۳۹۲/۴/۳۰ [۹]
و براساس این برآورد از واقعیت‌های کشور است که مسئله‌ اتکا به قدرت درونی به عنوان «کلید حل مشکلات کشور» به یکی از مهم‌ترین مطالبات رهبر انقلاب اسلامی از دولت تبدیل می‌شود:
«در داخل کشور خیلی امکانات وجود دارد که اگر چنانچه نگاه ما - چه در زمینه‌های اقتصادی، چه در زمینه‌های فرهنگی، چه در زمینه‌های گوناگون دیگر - [ به آنها باشد و] اگر بتوانیم از این نیروهای داخلی استفاده کنیم، کلید حل مشکلات اینجا است؛ یعنی در درون کشور و امکانات داخلی کشور است که از اینها می‌شود خردمندانه بهره‌برداری کرد. اینها باید شناسایی بشوند. و این است که رتبه‌ی ما را در دنیا بالا می‌برد. در مناسبات بین‌المللی سهم هر کشوری به قدر قدرت درونی او است؛ هر مقداری که واقعاً در درون اقتدار داشته باشد، سهمش از مجموعه‌ مناسبات بین‌المللی به همان نسبت بالاتر است.» ۱۳۹۲/۶/۶ [۱۰]
از سوی دیگر مردم، جریان‌های سیاسی و شخصیت‌های متنفذ نیز وظیفه‌ کمک به دولت را برعهده دارند:
«من از همه‌ جریان‌های گوناگون سیاسی درخواست می‌کنم و اصرار دارم، و همچنین از همه‌ شخصیت‌های متنفذی که دارای نفوذ کلمه هستند، دارای حوزه‌ تأثیرگذاری در میان ملت هستند، درخواست می‌کنم به مسئولین، به دولت، به رئیس جمهور کمک کنند تا ان‌شاءالله بتوانند وظائف سنگینی را که برعهده دارند، به‌خوبی انجام دهند.» ۱۳۹۲/۵/۱۲ [۱۱]

فرصت سال ۹۴

به نظر می‌رسد نامگذاری سال ۹۴ با شعارِ «دولت و ملت، همدلی و هم‌زبانی» فرصتی گران‌بها برای مجموعه‌ قوای کشور و به‌خصوص دولت به‌عنوان سکاندار اجرایی کشور از سویی و ملت ایران به‌عنوان «صاحبان کشور» ۱۳۹۳/۱۱/۲۹ [۱۲] از سوی دیگر است تا با تقویت عنصر اعتماد متقابل بین خود و شکل‌دهی هرچه بهتر و کامل‌تر فضای همکاری و همدلی، گام‌های مهم و بزرگی در مسیر پیشرفت بردارند که در این صورت کشور در مقابل توطئه‌های دشمن مصون خواهد شد:
«مصونیت کشور، وابسته‌ به حضور مردم است؛ کم‌شدن فشارهای دشمنان، وابسته‌ به حضور مردم است، وابسته‌ به اتحاد و انسجام مردم با نظام و با دستگاه جمهوری اسلامی و حس اعتماد متقابل بین مردم و مسئولین است. این حس باید روزبه‌روز تقویت بشود.» ۱۳۹۲/۳/۲۲ [۱۳]
تهیه و تنظیم از: ابراهیم عزیززاده – خبرنگار ایکنا
پی‌نوشت‌ها:
۱. بیانات در دیدار کارگزاران نظام ۱۳۷۰/۵/۲۳
2. همان
3. پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال ۱۳۹۴
4. بیانات در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری ۱۳۷۰/۱۲/۱۲
5.پیام به نمایندگان مجلس و مردم ایران ۱۳۶۸/۱۰/۱۸
۶. بیانات در دیدار کارگزاران نظام ۱۳۸۰/۹/۲۵
7.پیام نوروزی به مناسبت آغاز سال ۱۳۹۴
8. بیانات در دیدار مردم آذربایجان ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
9.بیانات در دیدار مسئولان نظام‌  ۱۳۹۲/۴/۳۰
10. بیانات در دیدار رئیس‌ جمهور و اعضای هیأت دولت ۱۳۹۲/۶/۶
۱۱. بیانات در مراسم تنفیذ حکم ریاست جمهوری اسلامی ایران ۱۳۹۲/۵/۱۲
12. بیانات در دیدار مردم آذربایجان ۱۳۹۳/۱۱/۲۹
13. بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم ۱۳۹۲/۳/۲۲
14. سایت http://farsi.khamenei.ir
15.سایت پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری