گلستان نیر ؛ غاری چشم نواز در اردبیل + فیلم

غار گلستان؛ متعلق به دوران اشکانی تا ایلخانی است بطوریکه در دوره اشکانی شکل گرفته اما دوره ایلخانی دوران اوج گسترش شکل‌گیری این غارها بوده و اغلب جنبه امنیتی در برابر حمله دشمنان داشته است.

به گزارش ایکنا از اردبیل، غارهای نادر و تاریخی گلستان که در دل شهرستان نیر واقع شده‌اند از جاذبه‌‌های مهم گردشگری استان اردبیل به شمار می‌‌روند، این منطقه سرسبز با منظره‌‌های چشم‌‌نواز و آب و هوای خنک و معتدل به ویژه در فصل تابستان مورد توجه گردشگران است.

غار تاریخی گلستان در 15 دی 1387 با شماره ثبت ملی ۲۴۳.۸ به عنوان اثرملی ثبت و در دامنه جنوبی کوه موسوم به قروچی ‌داغی واقع شده که روستای گلستان را در منطقه ممتاز و علاقمندان به آثار تاریخی و باستانی را از طرفداران بازدید از این روستا قرار داده است.

روستای گلستان در ۱۰ کیلو متری شهر نیر قرار دارد، غیراز طبیعت زیبا و دره سرسبز و چشمه ساران متعدد دارای یک محوطه تاریخی منحصر به فرد با یک غار نظامی زیرزمینی کنده شده در دل تپه‌ای خاکی بنام قروقچی است که نظر هر رهگذری را به خود جلب می کند.

این غارهای دستکند متعلق به دوران اشکانی تا ایلخانی است بطوریکه در دوره اشکانی شکل گرفته اما دوره ایلخانی دوران اوج گسترش شکل ‌گیری این غارها بود و اغلب جنبه امنیتی در برابر حمله دشمنان داشته و می ‌توانسته دژی محکم در برابر حملات نظامی باشد.

وجود سنگ‌‌های آتشفشانی قابل تراش و کنده‌‌کاری در دامنه کوه سبلان در شهرستان‌‌هایی نظیر مشگین‌‌شهر، نیر و سرعین سبب ایجاد چنین غارهای امنیتی شده است.

غار و پناهگاه دارای مدخل ‌هایی است که تنها ورود از مدخل غربی آن میسر است.

در ایجاد غار گلستان از فن و شگرد خاصی استفاده شده، مدخل ورودی غار باریک و تنها برای عبور یک نفر حفر گردیده که منتهی به یک فضایی بزرگ است که خود این فضا بوسیله دالان هایی باریک به اتاق های دیگر در طبقات بالا و پائین متصل می‌شود.

این غار احتمالا از متعلقات یک قلعه تاریخی است که هنگام یورش دشمن از آن استفاده می شده، کاوش و مطالعات باستانشناسی در مورد قدمت و موارد استفاده و شناسایی سایر راه‌های ارتباطی و ورودیها و انتهای غار هنوز ادامه دارد.

سفال‌‌هایی با لعاب قرمز رنگ و نخودی و ظروف سفالی حاوی غذا و قطعات اعضای گوسفند و غیره بیانگر سنت تدفین قبل از اسلام و استقرار طولانی در دوران تاریخی قبل از اسلام در این منطقه است.

این منطقه در نهم خرداد 1388 با درجه استانی به عنوان یکی از مناطق نمونه گردشگری شهرستان نیر مورد تصویب دولت قرار گرفت و در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده است.

مشخصات داخلی غار

تالار دارای فضایی مستطیل شکل و سقف قوسی، دارای تالاری به ابعاد ۱۸ متر طول و ۴ متر عرض و ارتفاع ۱٫۷۰ است که در این مجموعه ۱۰ اتاق معمولی وجود دارد که دارای تاقچه‌هایی جهت قرار دادن وسایل روشنایی و سکوهایی جهت گذاشتن سایر وسایل است. عرض اتاق‌‌ها معمولا حدود ۳ متر و طول آنها از ۳ تا ۱۰ متر متغیر است، این مجموعه دارای ۹ تونل مواصلاتی است که برخی از این تونل‌ ها طولانی و برخی کوتاه می‌ باشند. همه اتاقها دارای ورودی تونلی شکل هستند که همانند سقف اتاقها قوسی بیضوی دارند. ورودی اتاقها به عرض ۷۰ الی ۸۰ سانتیمتر و ارتفاع ۸۰ الی ۹۰ سانتیمتر و دارای حاشیه و قاب بندی قوسی شکل هستند به عمق حدود ۲۰ سانتیمتر که جهت نصب و نگهداری درب است. برخی از این اتاق ‌ها دارای تونل‌‌های مواصلاتی به سایر اتاق‌ ها می‌باشند و برخی نیز بن بست هستند.

تونل‌ها به ندرت دارای مسیر مستقیم و هم ‌سطح بلکه عمدتا دارای مسیر سراشیبی منتهی به اتاق‌‌ها هستند.

مخفی‌گاه

یکی از نکات جالب در اتاق شماره ۱۰ است که یک شگرد مهندسی نظامی در زمینه استتار و اختفاء دارد. چندین تاقچه بزرگ در جدارهایش کنده شده که داخل این اتاق دقیقا در گوشه ناپیدای کف تاقچه دهانه چاهی تقریبا به قطر ۵۰ سانتیمتر دیده می‌شود که خود ورودی یک فضای نسبتا وسیع و مستقل را تشکیل می‌دهد.

ورودی آن مطلقا در معرض دید نیست و سعی شده که نه با راه رفتن و نه با معاینه دیوارها نتوانند به لحاظ ارتعاش و تولید صدای خاص جای این فضای مخفی را تشخیص دهند.

در داخل این پناهگاه نظامی زیرزمینی ۷ عدد چاه شناسائی شده که برخی از آنها چاه‌‌هایی جهت به دام انداختن مهاجمان احتمالی هستند برخی نیز مدخل گذرگاههایی به منظور کنترل کردن و نیز سخت نمودن راه نفوذکنند‌گان احتمالی حفاری شده‌‌اند.

عمق چاه‌‌های منفرد حدود ۳ متر و عمق چاه‌های گذرگاه حدود ۲ متر است، فلذا همه این چاه‌ها دارای طرح و اندازه تقریبا یکسانی است که با قرار دادن در پوش مخصوص از بیرون و داخل در مواقع لزوم بسته می‌شدند. شکل این چاه‌ها همگی گنبدی است که اجازه بیرون آمدن را به فرد نمی‌دهد و در مواقع عادی نیز به عنوان انبار می‌توانسته کاربرد داشته باشد.

این پناهگاه نظامی زیرزمینی بیانگر هوشمندی و مهارت فوق‌العاده پدید آورندگان آن در روزگار باستان است، ورودی‌های باریک که تنها منبع نور‌گیر آن هستند، فضای تاریک داخلی و وجود چاه‌‌های منفرد با کاربرد تله‌ای شکل و سایر فضاهای کشف نشده امکان استفاده از آنرا برای بازدید کنندگان بدون افراد آشنا به محل و تجهیزات ایمنی و روشنائی مشکل می‌نماید.