از آنجایی که خصوصیترین خلوتهای بنده با معبودش در شبهای قدر رقم میخورد، خیل عظیمی از مردم در این شبها برای تجربه احوالات معنوی و مناجات با پروردگار عالم راهی اماکن مذهبی و محافل شبهای قدر میشوند و طبیعتا انتظار دارند با تلاوت جمعی دعای جوشن کبیر و پیدا کردن درک درستی از فضیلت شبهای قدر و افضل اعمال و مناسک آن که از سوی خطیب و واعظ آن مجلس مطرح میشود، به نوعی احوالات معنوی را تجربه کنند. طبیعی است که در چنین شرایطی، اگر واعظ یا سخنران جلسه بدون رعایت حریم خلوت و مناجات حضار، به ایراد سخنانی پیرامون مسائل سیاسی مطابق میل و تعلقات حزبی خویش بپردازد، مردم را فرسنگها از حالت معنوی و عرفانی مناجاتهای شبهای قدر دور کرده است و صرفا یک تریبون عمومی را به منبر جناح سیاسی موافق خود تبدیل کرده است که این امر آفاتی را به دنبال دارد و متأسفانه برخی از منبریهای شبهای قدر در استان قم در تله چنین دام پر آسیب و آفت گرفتار شدند.
نکته دیگر قابل تأمل درباره این آسیب آن است که اگر یک واعظ یا خطیب نتواند از تعلقات سیاسی خود که رنگ و بوی دنیایی دارد، دوری گزیند چگونه میخواهد جمع حاضر در جلسه را برای لحظاتی هرچند کوتاه از تعلقات دنیوی برهاند و به سمت خلوت و انس با پرودگارشان سوق دهد؟
آیتالله محسن غرویان، عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) العالمیه درباره این موضوع به خبرنگار ایکنا از قم با اشاره به اینکه بلاغت، یکی از فنون سخنرانی و خطابه است، گفت: بلاغت به آن معناست که باید خطیب متناسب با شرایط مخاطب و براساس آن سخنرانی کند.
وی افزود: تناسب حکم و موضوع و بلاغت در شبهای قدر اقتضا میکند که مسائل معنوی برای مردم بیان و از بیان مسائل سیاسی و اجتماعی پرهیز شود، زیرا به اندازه کافی تریبونهای مختلفی برای این مسائل وجود دارد.
غرویان با اشاره به ضرورت رعایت اعتدال در بیان موضوعات سیاسی و اجتماعی در سخنرانیهای محافل مذهبی، اظهار کرد: مردم در شبهای قدر برای تجربه حال معنوی در محافل مذهبی مساجد، حرم حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران شرکت میکنند و برای فراهم آوردن آمادگی روحی و روانی مردم برای راز و نیاز و مناجات با خداوند باید مسائل عرفانی، اخلاقی و ایمانی در این محافل مطرح شود. لذا، خطیب با بیان مسائل سیاسی و جناحی در شبهای قدر به عبارتی مردم را از تجربه حال و هوای معنوی خارج میکند.
وی با بیان اینکه بسیاری از مردم در شبهای قدر انتظار شنیدن موضوعات و مباحث سیاسی و جناحی ندارند، اظهار کرد: مطرح شدن مباحث سیاسی و فراجناحی از سوی سخنرانان در شبهای قدر به علت عدم رعایت تناسب زمان و مکان سبب ناراحتی و تکدر خاطر مردم میشود.
عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) العالمیه بیان کرد: قاعدهای وجود دارد که میگوید اگر چیزی به نهایت شدت خودش برسد، تبدیل به ضدش میشود، پس اگر مسائل سیاسی و جناحی در هر تریبون و مجلس مذهبی و قرآنی به وفور مطرح شود، منجر به دلزدگی عمومی میشود. لذا، افراط سخنرانان و وعاظ در بیان مباحث سیاسی و جناحی در مجالس مذهبی مصداق همین قاعده است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا وعاظ و سخنوران میتوانند با استناد به ضرورت ورود روحانیون به موضوعات سیاسی و اجتماعی از هر تریبونی برای ارائه مواضع سیاسی خود بهره بگیرند؟ ادامه داد: خیر صحیح نیست و منظور از جمله معروف «سیاست ما، عین دیانت ماست»، سیاست و مشی زندگی امیرالمؤمنین(ع) بوده است، اما مباحث سیاسی جامعه امروز ما که رنگ و بوی جناحی و گروهی به خود گرفته است به دیانت مردم ضربه میزند.
غرویان با بیان اینکه باید نسبت اخلاق و سیاست را در نظر بگیریم، افزود: امروزه متأسفانه سیاست بر اخلاق غلبه پیدا کرده است در حالی که اخلاق باید فوق همه مباحث و موضوعات باشد؛ چه بسا اهداف مهم حکومت، سیاست و مدیریت جامعه، سوق دادن مردم به سمت کمالات اخلاقی و انسانی است.
استاد حوزه علمیه در پایان اظهار کرد: اختلافات جناحی و گروهی مردم را دچار نفاق و تفرقه میکند که این مسئله بر خلاف اهداف آموزههای دینی و اخلاقی است.
با توجه به موارد ذکر شده، نتیجه میگیریم که عبارت «هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد» صرفا یک ضربالمثل ساده نیست و پیرامون همین موضوع روایتی از امام حسین(ع) است که میفرماید: «لا تَتکلّمَنّ فیما لا یَعنیکَ! فإنّی أخافُ عَلَیکَ الوزرَ،و لا َتکلّمَنّ فیما یَعنیکَ حتّی تَری لِلکلام مَوضِعاً؛فَرُبّ مُتکلّم قَد تکَلّمَ بالحقّ فَعِیبَ؛ درباره آنچه به تو مربوط نمیشود سخن مگو که بیم آن است که مرتکب گناه شوی و درباره آنچه به تو مربوط میشود نیز سخن مگو، تا آنگاه که جایی برای سخن گفتن ببینی،که چه بسیار سخنگویی که به حق سخن گفته و گرفتار عیبجویی دیگران شده است.»(بحارالأنوار ۷۸/۱۲۷؛ الحیاة ۱/۲۷۸٫). لذا، همانطور که پیشتر گفته شد، تریبونهای بیشماری برای طرح مباحث سیاسی، جناحی، اقتصادی و اجتماعی از سوی وعاظ وجود دارد که مهمترین آن، تریبون نماز جمعه است.
گفتوگو از محدثه نعیمیفرد
انتهای پیام