پیاده‌سازی نسخه‌های لیبرالیستی کشور را به این وضع رسانده است / ضرورت بازبینی در مدیریت علمی و فرهنگی
محسن جاجرمی‌زاده، استادیار گروه مدیریت دانشگاه پیام نور شیراز تأکید کرد: فرهنگ ترجمه‌ای و تقلیدی از غرب، بحران علوم انسانی و مدیریت جامعه را دوچندان خواهد کرد، چالش‌های امروز محصول نسخه‌های لیبرالیستی و نیمه‌لیبرالیستی است.
به گزارش ایکنا، محسن جاجرمی‌زاده، استادیار گروه مدیریت دانشگاه پیام نور شیراز، 15 آذرماه در نشست علمی «امکان، ضرورت و بایسته‌های سیاستگذاری تحول علوم انسانی» گفت: برخی معتقدند که تحول در علوم انسانی، پروژه نیست، بلکه پروسه است و اگر بخواهیم با این نگاه، تحول علوم انسانی را مدیریت کنیم، بیهوده است و در برابر، برخی معتقدند می‌توان علوم انسانی را جهت‌دهی کرد و موانع را برداشت و سرعت تحول آن را بیشتر کرده و چشم‌انداز خاص برای آن تصویر کنیم.
وی افزود: موافقان و مخالفان علم دینی این بحث را مطرح می‌کنند که تحول علوم، پروژه نمی‌تواند باشد، مثلاً سروش با عینی دانستن علم و نگاه پوزتیویستی و بی‌طرفی در مقام داوری، معتقد است پروژه‌ای دیدن علوم انسانی، ایدئولوژی کردن آن است و آن را از ساینس دور خواهد کرد، لذا مخالف دینی کردن علم هستند و آن را باعث از خاصیت انداختن دانش می‌دانند. برخی مثل آقای داوری هم علم را جهت‌دار می‌داند، اما علت ناکامی تحول در علوم انسانی را فاصله از ساحات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی و فکری می‌داند. هر دو نفر با پروژه‌ای بودن تحول علم مخالف‌اند، اما از دو منظر به آن می‌نگرند.
جاجرمی‌زاده بیان کرد: برخی معتقدند همانطور که علوم انسانی غرب در بستر رنسانس پیش رفت علوم انسانی دینی هم باید در بستر خود جلو برود. البته برخی اینگونه به تحولات رنسانس نگاه نکرده‌اند، و معتقدند که تحول در علوم، هدایت شد، نه اینکه خودبخود این فرایند ایجاد شود. به عبارت دیگر کسانی مسیر فکری را رهبری و هدایت می‌کنند و آن را مانند قانونمندی طبیعی و نگاه جبرگرایانه نمی‌دانند و می‌گویند کانت و دکارت در رهبری جریان علم بشر نقش زیادی داشتند.
استادیار دانشگاه پیام نور شیراز بیان کرد: فقر معرفتی و استبداد فکری و تعصب کلیسا زمینه را فراهم کرد تا عوامل معرفتی و غیرمعرفتی بتواند تحولات علمی رنسانس را رقم بزند، بنابراین علم و فرهنگ قابل کنترل، پیش‌بینی و جهت‌دهی است، لذا تحولات علم در رنسانس، پروژه بوده و نه پروسه.
تحول علوم؛ پروژه یا پروسه
وی تاکید کرد: برخی صاحبنظران، عوامل معرفتی و غیرمعرفتی(زمینه‌های اجتماعی و سیاسی و شرایط زمان) را در نگاه به علم مؤثر می‌دانند، بنابراین تکوین نظریات علمی از این جهت(غیرمعرفتی)، می‌تواند پروسه‌ای تلقی شود و از جهتی که می‌تواند رهبری فرهنگ علم را مدیریت کند، می‌تواند پروژه تلقی شود.
استادیار دانشگاه پیام نور شیراز تصریح کرد: تا بلوغ معرفتی و سیاسی و اجتماعی در جامعه رخ ندهد نمی‌توان تحولات را رقم زد و از طرفی همه چیز هم به دست انسان نیست، بنابراین هیچکدام(نگاه معرفتی و سیاسی و اجتماعی) جدا از دیگری تحول علمی ایجاد نمی‌کند و هم باید زمینه اجتماعی، سیاسی و فلسفی ایجاد شود و هم برای شتاب و سرعت و جهت‌دادن به تغییر باید فلاسفه علم دینی و سیاستگذاران علم دینی مدیریت کنند.
جاجرمی‌زاده اظهار کرد: براساس قرآن کریم خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد، مگر اینکه خود آنها بخواهند تغییر ایجاد کنند، بنابراین حتماً باید تحول اجتماعی و فرهنگی ایجاد شود. البته از طرفی خداوند در آیات معروف به آیت‌الکرسی فرموده است که خدا ولی مؤمنان و طاغوت، ولی کافران است یعنی سنت خدا بر این است که هم ما می‌توانیم در مسیر نور و هم ظلمت به عنوان واقعیت اجتماعی حرکت کنیم و در هر مسیری حرکت کردیم یا خدا یا طاغوت ولی ما خواهند بود.
وی افزود: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در نظریه رشد انقلاب و مراحل 5 گانه، دولت اسلامی را مقدمه جامعه‌سازی می‌دانند و به عبارت دیگر از منظر ایشان سیاستگذاری در رقم زدن مسیر تحولات خیلی مهم است، نخبگانی که به جریان امور جهت می‌دهند نقش زیادی در ایجاد امت و تمدن اسلامی دارند تا سبک و روش و منش جامعه در همه ابعاد بتواند با معارف الهی نسبت پیدا کند.
وی گفت: ایشان در سال 87 فرموده‌اند: ما وقتی می‌خواهیم جامعه را تغییر دهیم باید مسیر متفاوتی از غرب را برویم، مسیر ما نه مسیر شکست خورده شرق و نه مسیر غربی است و باید مسیر اسلامی ایرانی خود را در پیش گرفته و با سرعت مناسب آن را طی کنیم.
جاجرمی‌زاده تاکید کرد: رهبر انقلاب بر نظریه‌سازی در عرصه علوم انسانی تأکید دارند، و ایشان سیاستگذاری علم را ممکن می‌دانند. در دوره‌ای در اقتصاد هم این بحث وجود داشت، برخی می‌گفتند دست نامرئی آدام اسمیت در اقتصاد وجود دارد، ولی بحران‌ها و مشروع دانستن دخالت دولت، نظر او را نقض کرد و دولت‌ها برای سامان دادن به بحران‌ها نقش آفریدند.
نظریات لیبرالیستی؛ عامل بسیاری از مشکلات کشور
وی اضافه کرد: ما به فیلسوف علم و مدیر فرهنگی و نقشه راه تحول نیاز داریم، باید بین معرفت‌های وحیانی، کلامی، تجربی، عقلانی و ...در بستر نقشه راه، همخوانی ایجاد کنیم البته بستر غیرمعرفتی هم نقش دارد، ما چون نسخه‌های لیبرالیستی و نیمه لیبرالیستی غرب را ادامه دادیم، چالش‌هایی به وجود آمد و این چالش‌ها به ما دیکته می‌کند که ما نمی‌توانیم نگاه تقلیدی داشته باشیم و نظریات غربی به تنهایی نمی‌تواند ما را به جایی برساند.
جاجرمی‌زاده گفت: اگر به نسخه‌های تقلیدی بپردازیم مشکلات روز به روز بیشتر خواهد شد، نگاه پروسه پروژه به تحول علوم انسانی، زمینه را برای نفی تقلید از غرب برای ما ایجاد می‌کند، ما باید حتماً به صورت درون‌زا به فرهنگ خود رجوع کنیم و مواجهه فعال داشته باشیم تا زمینه خلاقیت و نوآوری ایجاد شود. بنابراین بازآفرینی و بازخوانی در مدیریت فرهنگی ضرورت دارد.
وی تأکید کرد: فرهنگ ترجمه‌ای و تقلیدی بحران علوم انسانی و مدیریت جامعه را دوچندان خواهد کرد، کما اینکه علم رایج برای رواج علم خود سیستم‌گذاری می‌کند، مثلا «آی اس آی؛ ISI» مقاله‌محوری را در دانشگاه‌های ما رواج داده است و ما بر مبنای سیاستگذاری آنها حرکت می‌کنیم ولی رهبر انقلاب بر تشکیل ای اس آی اسلامی تاکید کردند.
جاجرمی‌زاده تصریح کرد: امروز جهان، علم را هم جهت‌دهی و سیاستگذاری می‌کند و اینطور نیست که در فرایند طبیعی خود پیش برود و ما باید در ارتباط بین صنعت و رابطه علوم نظری و بنیادی و ... فقه و فلسفه و تجربه نظام هماهنگ ایجاد کو مواجهه فعال داشته باشیم و فضای نقد و آزاداندیشی حتما زمینه لازم را ایجاد خواهد کرد.
انتهای پیام
