آینده دینداری ایرانیان در دوفصلنامه هفت آسمان
هشتادمین شماره از دوفصلنامه هفت آسمان به صاحب امتیازی دانشگاه ادیان و مذاهب به زیور طبع آراسته شد. آینده دینداری ایرانیان از جمله موضوعاتی است که در مقالات این شماره مورد بررسی قرار گرفته است.
به گزارش ایکنا، در این شماره از دوفصلنامه هفت آسمان مقالاتی با عناوین «مناسبات شیعیان نزاری با سلطان جلال‌الدین خوارزم‌شاه از دیدگاه نسوی»، «مناسبات عقل و دین در اندیشه نومعتزله و کلام جدید»، «نکاتی درباره سانسور و خودسانسوری در سیره [حضرت] محمد»، «آینده دینداری ایرانیان»، «نمادگرایی نور و نجات‌شناسی بودایی پاک‌بوم»، «گزارشی از مقاله «خاستگاه تشیع: اجماعی از تحقیقات غربی»» و «نسرین سادات سادات چاوشیان؛ محمد جاودان» منتشر شده است.
مناسبات عقل و دین در اندیشه نومعتزله و کلام جدید
در طلیعه نوشتار «مناسبات عقل و دین در اندیشه نومعتزله و کلام جدید» می‌خوانیم: کلام جدید در زمره علوم عقلی است که نقش مهمی در دفاع از مباحث اعتقادی و دینی دارد. جریان اعتزال نیز یکی از فرقه‌های خردورز کلامی است که در سده دوم پیدایش اسلام شکل گرفت و تا اواخر قرن چهارم فعال بود، اما در تطور تاریخ کم‌کم فروغش را از دست داد و با حمله مغولان در قرن هفتم افول کرد. در دو سده اخیر، نومعتزله خردورزی معتزله کهن را احیا کردند و بنیادهای فکری و اعتقادی معتزله با رویکرد جدید عقل‌گرایی در مبانی دینی در حال توسعه و انتشار است. کلام جدید (مسائل جدید کلامی) در روش استنباط با معتزله و نومعتزله همگرا است. پژوهش پیش رو با جمع‌آوری داده‌های کتاب‌خانه‌ای و تحلیل و توصیف آنها در مقام دست‌یابی به پاسخی برای این پرسش است که مسائل جدید کلامی، خصوصاً رابطه عقل و دین، چه اعتبار و جایگاهی در معتزله و نومعتزلیان دارد.
نکاتی درباره سانسور و خودسانسوری در سیره [حضرت] محمد
نویسنده مقاله «نکاتی درباره سانسور و خودسانسوری در سیره [حضرت] محمد» در طلیعه نوشتار خود آورده است: مطالعه مکتوبات قرون میانه درباره سیره [حضرت] محمد باید همراه با مطالعه تاریخ وی باشد، وقایعی که شواهد متعددی در منابع مختلف برای آنها داریم. گزارش ابن‌اسحاق از سیره [حضرت] محمد و خلاصه آن که ابن‌هشام تهیه کرده، همگی محصول دوران خود این نویسندگان‌اند. یک نمونه خودسانسوری که یکی از راویان ابن‌اسحاق اعمال کرده و دو نمونه سانسور که ابن‌هشام اعمال کرده و بسیاری از مطالب پیشینیان خود را حذف کرده است، به درک بهتر بافت اجتماعی و سیاسی این سیره‌ها کمک می‌کند.
آینده دینداری ایرانیان
در چکیده مقاله «آینده دینداری ایرانیان» آمده است: تاریخ نشان می‌دهد که ایرانیان مانند بسیاری از دیگر اقوام متمدن و باسابقه جهان همواره دیندار زیسته‌اند. دینداری ایرانیان در دنیای امروز نیز همچنان نکته‌ای در خور توجه و زبانزد نزد اندیشمندان دین‌پژوه است. با این حال، از برخی دلایل و شواهد موجود برمی‌آید که در آینده‌ای نه چندان دور وضعیت دینداری در ایران دگرگون شود. دینداری اکنون و قرن‌ها پیش از این در ایران، دینداری فقه‌مدارانه بوده است؛ این نوع دینداری که به حسب اوضاع و احوال خاص دوران غیبت و رویکرد غالب فقهی، احتیاط‌محور و تا حدی مشکل است، تاکنون نتوانسته است رضایت و خرسندی عمومی دینداران را برانگیزاند. لذا به نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک شکل دینداری ایرانیان تغییر کند و از شریعت‌مداری مبتنی بر فقه و فقها، به معنویت‌گرایی صوفیانه، که خود نیز سابقه تاریخی بلندی در میان اقوام ایرانی داشته و دارد، گرایش یابد. در این مقاله، با رویکردی الاهیاتی به دین و انسان می‌نگریم و انواع دینداری را از نظام وجودی این دو اخذ می‌کنیم. نوع دینداری آینده ایرانیان خود می‌تواند شاهدی بر بی‌اعتنایی به بخش یا بخش‌هایی از ابعاد دین و نظام وجودی آدمی باشد.
نمادگرایی نور و نجات‌شناسی بودایی پاک‌بوم
در طلیعه نوشتار «نمادگرایی نور و نجات‌شناسی بودایی پاک‌بوم» آمده است: مؤلف در نوشتار پیش رو عهده‌دار بررسی نقش نمادگرایی نور در آیین بودای پاک‌بوم، معنای اساسی و کارکردی است که این آیین در آموزه‌های نجات‌شناسی خود دارد. بر اساس داده‌های تاریخی، نمادگرایی نور حالتی است که در تجربه دینی مواجهه با آن صورت می‌گیرد. این نور، به تعبیر الیاده، فرد را از موقعیتی نامقدس بیرون می‌آورد و به درون قلمرو مقدس پرتاب می‌کند. در واقع، تجربه نور، تجربه‌ای شخصی است که با تاریخ، فرهنگ و آموخته‌های دینی فرد ارتباط دارد. نمادگرایی نور در آیین بودای پاک‌بوم با نام بودا آمیدا گره می‌خورد و حاکی از خردی است که با انضباط‌های مراقبه‌ای، کمال اخلاقی و اعمال عبادی، می‌توان آن را تجربه کرد و رستگار شد (جیری‌کی). رستگاری به وسیله ایمان از طریق تاری‌کی، تفسیر دیگری است از نجات‌شناسی آیین بودای پاک‌بوم که شینران آن را مطرح می‌کند و در آن، فرد بدون تلاش فردی و با تکیه بر دل مهربان آمیدا، از طرف او پذیرفته و محفاظت می‌شود، چراکه آمیدا، انسان را آن‌گونه که هست، می‌پذیرد.
«گزارشی از مقاله «خاستگاه تشیع: اجماعی از تحقیقات غربی»»
در مقاله «گزارشی از مقاله «خاستگاه تشیع: اجماعی از تحقیقات غربی»» آمده است: امروزه مکتب تشیع و خاستگاهش جایگاه ویژه‌ای در مطالعات جهانی یافته است. لذا لازم است به رویکردهای جدید در این زمینه نیز توجه شود. پژوهشگر غربی، جونا وینترز، در مقاله «خاستگاه تشیع: اجماعی از تحقیقات غربی» خاستگاه تشیع را در سه حادثه کلیدی غدیر خم، حدیث کاغذ و قلم، و سقیفه بنی‌ساعده از سه منظر شیعیان، اهل سنت و مستشرقان با شیوه تاریخ‌پژوهی غربی ارزیابی کرده است. ویژگی‌های منحصر به فرد مقاله وی یاریگر پاسخ به برخی از شبهات درباره خاستگاه تشیع است. با عنایت به اینکه این مقاله، روش‌شناسی کار تطبیقی را به‌خوبی نشان می‌دهد، الگویی مناسب برای پژوهش‌های تطبیقی است. در واقع، با ترجمه این اثر از انگلیسی به فارسی، شیعه‌پژوهان داخلی در شیعه‌پژوهی با روش‌های جدید غربیان و کارهایی از این قبیل که با روش‌شناسی کنونی غربیان تهیه شده، بیشتر آشنا می‌شوند و آثار روشمندتری را به جامعه عرضه می‌کنند.
انتهای پیام
