هویت رسول اکرم(ص) در قرآن
حجت‌الاسلام علیرضا قبادی در تشریح هویت رسول اکرم(ص) در قرآن نوشت: بی‌تردید اصلی‌ترین و مهم‌ترین هویت حضرت محمد(ص) در قرآن کریم، رسالت اوست. همین ویژگی است که در اذان و اقامه نماز و هم هنگام شهادت به آن گواهی می‌دهیم. اگر سؤال شود محمد(ص) کیست، گفته می‌شود: محمد رسول خداست.
به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، استاد جامعه‌شناسی و کارشناس دینی به مناسبت ولادت پیامبر اعظم(ص) یادداشتی با عنوان «مکارم اخلاق؛ حلقه مفقوده جامعه امروز» نوشته و در اختیار ایکنا قرار داده است که در ادامه می‌خوانید:
«کمتر رویدادی، به‌مثابه ولادت پیامبر اکرم(ص) منشأ برکت و خیر بوده است. از رخدادهای هنگام تولد آن حضرت مانند فروریختن کنگره ایوان کسری، خاموش شدن آتشکده فارس پس از هزار سال، درخشش نوری در فضای مکه و شاید از همه مهم‌تر، طرد شدن شیاطین از صعود به عالم بالا که نشانه‌هایی از تحول بزرگ بود تا تغییرات بزرگ سیاسی و اجتماعی در نظام قبیله‌ای عربستان تا تأثیرات فرهنگی و اجتماعی و سیاسی او در جوامع پیشرفته و تا پیام‌های جهانی او تا دامنه قیامت همه و همه برکت مولودی است که حدود ۱۵۰۰ سال پیش‌قدم به عرصه گیتی گذاشت.
امروز نیز میلاد خجسته آن حضرت فرصتی برای ابزار شادی و شادمانی برای همه مسلمانان است. خوشبختانه اختلاف در زادروز تولد ایشان فرصتی است تا هم دامنه شادمانی یک هفته تداوم یابد و هم زمینه آشنایی و نزدیکی بیشتر مردم با زندگی، شخصیت و سخنان گران‌سنگ رسول رحمت (ص) فراهم شود.
در آیات و روایات متعدد یکى از مهم‌ترین اهداف نزول قرآن و بعثت پیامبران تزکیه نفس و تکمیل مکارم اخلاق برشمرده شده است. پیامبر اکرم(ص) نیز غایت و نتیجه دعوت خویش را اکمال مکارم اخلاق بیان کرده است. انسان از منظر قرآن، مسافرى است رهسپار لقاى خداوند سبحان و این سالک توشه‌ای می‌طلبد تا بتواند به سرمنزل مقصود برسد. بالاترین توشه مسافر زندگى، خو گرفتن به اخلاق الهى و مهم‌ترین محور آن تزکیه نفس است. اخلاق، بنا به تعریف شایع آن، مشتمل بر فضایل و رذایلی است که بعد روحانی انسان را شکل می‌دهد و منشأ بروز رفتارهای متناسب با آن می‌شود.
بدین علت، شناخت فضایل اخلاقی و عمل به آن‌ها، شناخت رذایل اخلاقی و اجتناب از آن‌ها دارای اهمیت و ضرورت غیرقابل‌انکاری است که تنها با آگاهی و معرفت نسبت به ابعاد هویتی پیامبر و ائمه معصومین(ع) حاصل می‌شود. درباره کیستی یا هویت حضرت محمد(ص) در قرآن کریم بارها سخن گفته‌شده است. اهمیت این موضوع در این است که اولاً شناخت صحیح و درستی از هویت حضرت محمد(ص) آن چنانکه در قرآن است، برای ما حاصل می‌شود، ثانیاً از نسبت دادن برخی القاب و ویژگی‌های ناصحیح به ایشان اجتناب می‌گردد. برای دستیابی به این شناخت به قرآن رجوع می‌کنیم تا دریابیم که حضرت محمد(ص) با چه هویت‌هایی در قرآن معرفی شده است.
رسول و فرستاده
واژه رسول، ۳۳۱ بار به‌صورت مفرد(۲۳۵ بار) و جمع(۹۶ بار) در قرآن آمده است؛ برای تعریف جامع از واژه رسول بهتر این است که تمام آیاتی که در آن واژه رسول بکار رفته مطالعه و پس از آن تعریفی ارائه گردد اما در منابع دینی آمده است که رسول کسی است که علاوه بر مقام نبوت (نبی)، مأمور به دعوت و تبلیغ آیین الهی است یا رسول پیامبری است که کتابی به همراه داشته باشد در حالی که نبی پیامبری است که از جانب خدا خبر می‌دهد.
چهار بار نام حضرت محمد(ص) در قرآن آمده است که سه بار آن با رسول همراه است. این آیات عبارت‌اند از آیه ۱۴۴ سوره مبارکه آل‌عمران «وَما مُحَمَّدٌ إِلّا رَسولٌ؛ محمد(ص) فقط فرستاده خداست» در آیه مذکور محمد(ص) در رسول بودن منحصر شده است. آیه 29 سوره مبارکه فتح «مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ؛ محمد، فرستاده خداست» در این آیه فقط به همین ویژگی در معرفی حضرت محمد(ص) بسنده کرده است. آیه ۴۰ سوره مبارکه احزاب «مَا کَانَ مُحَمَّدٌ أَبَآ أَحَدٍ مِّن رِّجَالِکُمْ وَلَکِن رَّسُولَ اللَّهِ؛ محمد پدر هیچ‌یک از مردان شما نبوده و نیست، بلکه رسول خدا است».
هرچند در آیات متعدد دیگری در قرآن کریم به واژه «رسول» برای معرفی حضرت محمد(ص) مانند یا ایها الرسول و... اشاره‌کرده است؛ اما استنادات فوق به نظر کافی به مقصود است. بی‌تردید اصلی‌ترین و مهم‌ترین هویت حضرت محمد(ص) در قرآن کریم، رسالت اوست. همین ویژگی است که در اذان و اقامه نماز و هم هنگام شهادت به آن گواهی می‌دهیم. اگر سؤال شود محمد(ص) کیست، گفته می‌شود: محمد رسول خداست.
خاتم‌النبیین
خاتم یک بار در قرآن در آیه ۴۰ سوره مبارکه احزاب با ترکیب خاتم‌النبیین آمده است. ترجمه آیه ۴۰ سوره مبارکه احزاب چنین است: «محمد پدر هیچ یک از مردان شما نیست لیکن فرستاده و خاتم پیامبران است».
خاتم که هم با کسر «تا»(خاتِم) و هم با فتح تا (خاتم) قرائت‌شده است به دو معنای تقریباً نزدیک به هم است. خاتِم اگر به کسر «تا» قرائت شود، به معنای پایان دهنده است، پس معنای آیه این است که محمد(ص) پایان‌بخش پیامبران است و اگر خاتَم با فتح «تا» قرائت شود، بدین معناست که آن حضرت، آخر پیامبران خدا صلوات الله علیهم است؛ به‌مثابه مُهری است که خداوند صحیفه رسالت را باوجود مبارک حضرت ختم کرده است.
خاتم هر چند یک‌بار در قرآن بکار رفته است؛ اما اولاً به‌طور مستقیم در معرفی حضرت محمد(ص) بکار رفته است، ثانیاً پس از رسول‌الله و بدون فاصله با این هویت ذکرشده است. از این رو خاتم‌الانبیا از هویت‌های بسیار مهم حضرت محمد(ص) و از معارف اساسی دینی است.
این‌ها صرفاً بخشی از هویت‌هایی است که خداوند متعال در قرآن کریم برای پیامبر اکرم(ص) برشمرده است. آیات قرآن کریم حاکی از آن است که انبیای الهی، گرچه از نظر منصب نبوت و اتصال به عالم وحی با یکدیگر یکسان هستند، اما از حیث فضیلت و برتری و ملاک‌های دیگر در یک درجه قرار ندارند. برخی از این فرستادگان و رهبران الهی صفات و احکام ویژه‌ای دارند که دیگران سهمی از آن‌ها ندارند. پیامبر گرامی اسلام(ص) در میان انبیای الهی دیگر به احکام و اوصافی متصف است که فقط به ایشان اختصاص دارد.
کتب آسمانی، به‌ویژه قرآن کریم، نشان می‌دهند که دیگر پیامبران الهی به این خصوصیات متصف نشده‌اند. از اینجا می‌توان نتیجه گرفت که مصداق واقعی اشرف مخلوق و انسان کامل، شخص ایشان است که می‌تواند الگوی برتر کسب کمال، برای همه انسان‌ها در همه دوره‌ها باشد. این معنای همان منت است که خداوند بر مؤمنین نهاده است و با بعثت چنین وجود پر خیر و برکتی به هدایت آن‌ها پرداخته است. از سویی، وجود مبارک آن حضرت(ص) همان رحمتی است که حضرت حق برای جهانیان قرار داده تا هر انسانی بتواند از فیض او بهره گیرد.»
انتهای پیام
