روزنامه‌نگاران حرفه‌ای جذب ژورنالیسم تخصصی شوند

محمدمهدی فرقانی، روزنامه‌نگار پیشکسوت و عضو هیئت علمی گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی(ره) در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، اظهار کرد: روزنامه‌نگاری تخصصی را می‌توان در کنار روزنامه‌نگاری عمومی یا روزمره تعریف کرد؛ به این معنا که در روزنامه‌نگاری عمومی، روزنامه‌نگاران به مسائل، مشکلات، نیازها، مطالبات، اتفاقات و اخبار زندگی روزمره می‌پردازند و قصدشان، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی درباره حوزه‌هایی است که مردم در زندگی روزمره با آنها سروکار دارند، ولی در روزنامه‌نگاری تخصصی، معمولاً به یک حوزه به‌صورت عمیق پرداخته می‌شود و تلاش بر این است که اهل فن و علاقمندان به آن حوزه تخصصی بتوانند به علایق و نیازهای خود دست پیدا کنند. به همین دلیل، نوع کار، مهارت و تخصصی که این دو دسته از روزنامه‌نگاران باید داشته باشند، کمی با هم متفاوت است.

وی افزود: هر دو دسته از روزنامه‌نگاران باید دانش و مهارت و تخصص روزنامه‌نگاری عمومی را داشته باشند، یعنی علاوه بر روزنامه‌نگاران عمومی، روزنامه‌نگاران تخصصی نیز باید با مبانی و مقولات روزنامه‌نگاری به‌طور کلی آشنا باشند. در روزنامه‌نگاری تخصصی، روزنامه‌نگار باید تخصص، دانش و مهارت جنبی نیز داشته باشد و آن، تخصص در حوزه‌ای است که می‌خواهد کار کند، اعم از صنعت، اقتصاد، فرهنگ، بیمه، بازرگانی و ... . در هر حال، باید دانش و تخصص آن حوزه را داشته باشد، با مهارت روزنامه‌نگاری تلفیق و ترکیب کند و محصولی جدید ارائه دهد، به‌گونه‌ای که هم جذابیت‌های روزنامه‌نگاری حرفه‌ای را داشته باشد، هم از صحت و دقت علمی و تخصصی لازم برخوردار باشد و هم آن دانش تخصصی را به زبان ساده‌تر و قابل فهم‌تر ارائه دهد.

عضو هیئت علمی گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی(ره) اضافه کرد: روزنامه‌نگاری که در حوزه تخصصی از جمله صنعت می‌خواهد کار کند، باید مسئولان، کارشناسان، متخصصان، صاحبنظران و مسائل آن حوزه و رشته را بشناسد و بتواند محتوای تخصصی را به زبان ساده و قابل فهم به مخاطبان خود ارائه دهد.

فرقانی تصریح کرد: ما هنوز روزنامه‌نگاری تخصصی را به‌عنوان یک حوزه اصلی و مهم فعالیت روزنامه‌نگاری چنانکه باید به رسمیت نشناخته‌ایم و با وجود اینکه در برخی حوزه‌ها صاحب نشریات و ژورنالیسم تخصصی هستیم، ولی این عرصه هنوز به رسمیت شناخته نشده است و آموزش‌های آکادمیک در این حوزه وجود ندارد، یا به ندرت موجود است. البته الزاماً نباید آموزش‌های آکادمیک داشته باشیم، بلکه اگر بتوانیم روزنامه‌نگاران حرفه‌ای را به سمت ژورنالیسم مثلاً صنعت جذب کنیم و برای آنها دوره‌های آموزشی فشرده و کوتاه‌مدت در حوزه‌ای که قرار است فعالیت کنند، ترتیب دهیم و آنها را با دانش و اطلاعات تخصصی آن حوزه آشنا کنیم، برای ژورنالیسم تخصصی کفایت می‌کند.

وی ادامه داد: البته ژورنالیسم تخصصی در برخی رشته‌ها و زمینه‌ها اکنون در شرف شکل‌گیری و راه‌اندازی است، مثل ژورنالیسم علم و محیط‌زیست که برنامه‌های مربوط به آن در سطح کارشناسی ارشد در دست تهیه بوده و به تدریج راه‌اندازی می‌شود، ولی سازمان‌ها و بخش‌های مختلف جامعه می‌توانند برای پیشبرد امور و تأمین نیازهایشان، ژورنالیسم تخصصی را رواج دهند، به این ترتیب که از روزنامه‌نگاران حرفه‌ای دعوت کنند تا با گذراندن دوره‌های تخصصی کوتاه‌مدت و فشرده در هر حوزه مشغول به کار شوند. نمونه‌های این ژورنالیسم تخصصی در صنعت حمل و نقل، فیلم و سینما و مدیریت وجود دارد که نمونه‌های موفقی بوده‌اند. اگرچه اکنون شکل کاغذی ژورنالیسم تا حدی کمرنگ شده است، ولی ژورنالیسم تخصصی در فضای مجازی نیز همین اقتضائات را خواهد داشت.

این روزنامه‌نگار پیشکسوت در خصوص برگزاری اولین دوره ژورنالیسم صنعت، گفت: امیدوارم برگزاری این دوره بتواند شروع خوبی برای دوره‌های مشابه و تخصصی در حوزه‌های دیگر باشد و کسانی که در این دوره شرکت می‌کنند، بتوانند توانایی‌ها و شایستگی‌هایشان را در عمل بروز دهند و در نتیجه، به الگویی برای حوزه‌های دیگر تبدیل شوند، تا آن حوزه‌ها نیز به همین ترتیب نیاز تخصصی خودشان را با روزنامه‌نگاران متخصص رفع کنند. با توجه به اینکه فاقد آموزش آکادمیک، رسمی و کلاسیک در این خصوص هستیم، این بهترین شیوه برای تأمین نیاز حوزه‌های تخصصی مختلف است.

وی افزود: در عین حال باید تأکید کرد که مدرسان این دوره نباید فقط از متخصصان حوزه روزنامه‌نگاری باشند، بلکه ترکیبی از متخصصان دو حوزه باید در کنار هم کار کنند و آموزش دهند، یعنی هم متخصصان یک رشته صنعتی بتوانند روزنامه‌نگاران را با اصطلاحات، مفاهیم، ادبیات تخصصی، اقتضائات، نیازها، ضرورت‌ها و اولویت‌های آن رشته آشنا کنند و هم اساتید روزنامه‌نگاری بتوانند مهارت‌های حرفه‌ای روزنامه‌نگاری را آموزش دهند، تا ترکیب این دو بتواند محصول خوبی به بار دهد.