شعار «کرونا را شکست می‌دهیم» رفتاری هیجانی است

کورش محمدی، عضو شورای شهر اصفهان، در گفت‌و‌گو با ایکنا از اصفهان، در خصوص چرایی عدم توجه مردم به رعایت پروتکل‌های بهداشتی در مقایسه با ماه‌های ابتدایی شیوع کرونا، اظهار کرد: پروتکل‌هایی که از سوی دولت ابلاغ و اجرا شد، به نوعی مقطعی بود و این پروتکل‌های مقطعی به خصوص اگر لازم باشد به صورت دستورالعمل رعایت مسائل بهداشتی برای مقابله با ویروس کرونا اجرا شود، نهادینه و تبدیل به رفتار نمی‌شود.

وی افزود: برخی عملکردها از ابتدا متناقض بود، مثلاً محدودیت‌هایی از سوی دولت ایجاد می‌شد، ولی در عین حال برخی صنوف مجوز فعالیت دریافت می‌کردند، یا اینکه محدودیت تردد ایجاد می‌شد، اما از طرف دیگر سازمان سوخت کشور تهدید می‌کرد که اگر از بنزین خود استفاده نکنید، سهمیه کارت‌های سوخت می‌سوزد. این رفتارهای متناقض که در اوج شیوع کرونا در کشور، از سوی وزارت صمت و وزارت بهداشت اتفاق افتاد، باعث شد تا باور عمومی مردم به رعایت پروتکل‌های بهداشتی تا حدودی تضعیف شود.

عضو شورای شهر اصفهان با بیان اینکه بخشی از مردم به وسایل پیشگیری دسترسی ندارند، اضافه کرد: خانواده‌ای که برای مثال در حاشیه شهر اصفهان در فقر زندگی می‌کند، معیشتش با مشکل مواجه است و با وجود بیماری کرونا، تأمین معیشت آن به طور مضاعف مشکل پیدا کرده، نمی‌تواند هر روز ماسک و دستکش تهیه کند و اصلاً به این وسایل دسترسی ندارد.

محمدی ادامه داد: بخشی از جامعه نیز از همان ابتدا خود را خارج از این مسئله می‌دانست. در اوج شیوع کرونا و مرگ‌ و میرها، بی‌توجه به این مسئله، کمپ‌های ایست و بازرسی را دور زده و به سمت شمال و مناطق تفریحی می‌رفتند و هیچ وقت از ماسک استفاده نکردند که باعث شد بسیاری از افراد در خلال موج دوم شیوع کرونا آسیب ببینند. علی‌رغم تلاش‌هایی که در سیستم بهداشتی کشور اتفاق افتاد و نتایج خوبی حاصل شد و در برخی استان‌ها مثل استان اصفهان که وضعیت قرمز بود به خوبی کنترل شد، اما همان افراد و بسیاری از مسئولان با بی‌توجهی باعث تزریق الگوهای غلط به جامعه شدند. وقتی در جلسه هیئت دولت، همه وزرا و معاونان ماسک می‌زنند و فقط رئیس‌جمهور بدون ماسک در جلسه شرکت می‌کند، الگویی متناقض و ضعیف است. اگر واقعاً ویروس کرونا خطرناک است و هنوز کنترل نشده، پس باید برای آن رفتارها و الگوهای درست تعریف کنیم.

کمرنگ‌شدن مسئولیت اجتماعی

وی با بیان اینکه بخشی از افراد جامعه نسبت به خیر جمعی و مسائل اجتماعی بی‌تفاوت و بی‌مسئولیت هستند، گفت: نگاه‌های فردی در جامعه ما خیلی رشد کرده است، این تصور وجود دارد که حتی اگر به استفاده از ماسک توصیه می‌شود، فقط برای محافظت از خود فرد است، در حالی که توصیه به استفاده از ماسک علاوه بر حفاظت از خود، برای محافظت از افراد جامعه نیز است. بر اساس رفتار و مسئولیت اجتماعی، کسی که ماسک نمی‌زند، خیانت می‌کند. کسانی هستند که می‌خواهند ماسک بزنند، اما به لحاظ فرهنگی آموزش ندیده‌اند و به لحاظ معیشتی و اقتصادی مشکلاتی دارند و شاید بضاعت تأمین ماسک را نداشته باشند. دولت باید برای این بخش از اقشار جامعه ماسک ارزان و یا حتی رایگان تهیه کند. انتظار بی‌جایی است که خانواده‌ای که معیشت‌اش در خطر قرار دارد و یا به نان شب خود محتاج است، همه اعضای آن به صورت روزانه از ماسک استفاده کنند.

عضو شورای شهر اصفهان تصریح کرد: مسئولیت اجتماعی در جامعه یک ضرورت است. کرونا نشان داد که باید نسبت به موضوع مسئولیت اجتماعی حساسیت بیشتری داشته باشیم، چون نگاه‌های فردی و خودمحورانه در استفاده از ماسک که ناشی از نوعی منیت و فردیت است، با مقوله خیر جمعی و مسئولیت اجتماعی فاصله دارد. دولت باید به وضع اقشار ضعیف جامعه رسیدگی و ماسک و دیگر لوازم بهداشتی را برای آن‌ها فراهم کند. همچنین در زمینه استفاده از ماسک، باید به دنبال ایجاد الگوهای سازنده، مثبت و بدون تناقض و پارادوکس باشد که این مسئله می‌تواند در میان وزرا و مدیران موضوعیت پیدا کند. دستگاه‌های متولی باید بر موضوع مسئولیت اجتماعی متمرکز شوند، چون مسئولیت اجتماعی از ارکان مهم و زیرمجموعه مقوله سرمایه اجتماعی است.

محمدی افزود: شاید خیلی‌ها به دلیل اینکه ماسک رایگان نیست و در عین حال استفاده از آن در مکان‌های عمومی اجباری است، از مراجعه به این مکان‌ها خودداری می‌کنند، یعنی شرایط به گونه‌ای پیش رفته که خیلی‌ها خود را جدا از فضای کرونا و جامعه می‌دانند و فکر می‌کنند مرگ فقط برای دیگران است. کرونا نشان داد که حد و مرزی نمی‎شناسد، قبلاً اگر برای افراد مسن و سالخورده و با بیماری‌های زمینه‌ای خطر ایجاد می‌کرد، اکنون افراد جوان بدون بیماری‌های زمینه‌ای نیز جان‌ خود را از دست می‌دهند. در این خصوص باید مردم را آگاه کرد. رسانه‌ها و صداوسیما باید الگوهای سالم ایجاد کنند. باید بپذیریم که نمی‌توان زندگی را تعطیل کرد و در عین حال نمی‌توان به صورت هیجانی نیز به مقابله با این بحران رفت. ما نباید به سمت محدودیت‌های کشنده برای اقتصاد کشور پیش برویم، ولی باید جامعه را آگاه و مجهز به لوازم پیشگیری از کرونا کنیم.

با کرونا باید زندگی کرد

رئیس انجمن آسسب‌شناسی اجتماعی ایران تصریح کرد: شعار «ما کرونا را شکست می‌دهیم»، یکی از هیجانی‌ترین رفتارهای دولت در قبال کرونا بود و نشان داد که از همان ابتدا با کرونا، نه رفتاری منطقی، بلکه رفتاری هیجانی داشتند. «کرونا را شکست می‌دهیم» بار منفی برای مردم داشت. بهتر بود به جای این شعار، بگوییم با کرونا باید زندگی کنیم و از همان ابتدا مردم را آگاه می‌کردیم، نه اینکه در معرض یک حمله هیجانی قرار دهیم و بگوییم کرونا را به زودی شکست می‌دهیم، تا مردم هم منتظر برگزاری یک جشن بزرگ باشند، ولی اکنون احساس ناکامی کنند. این رفتارهیجانی باید ابتدا از سوی دولت کنترل شود.

وی ادامه داد: برای پیشگیری از کرونا، به نظر می‌رسد در مواردی نیز باید براساس قوه قهریه عمل شود، مثلاً در جایی مثل مترو نمی‌توان نسبت به ماسک نزدن اغماض به خرج داد، چون جان انسان‌های دیگر در معرض خطر است. در این موارد باید براساس قوه قهریه عمل شود و ماسک را اجباری کرد و با کسانی که ماسک نمی‌زنند و یا حتی به درستی و به صورت استاندارد از آن استفاده نمی‌کنند، برخورد شود.

محمدی گفت: اکنون جان مردم در خطر قرار دارد و بر همین اساس ماسک زدن در مکان‌های عمومی لازم است و در این زمینه حتی باید از قوه قهریه استفاده کرد. به نظر می‎رسد اگر ماسک زدن در بخش‌های دیگر جامعه نیز اجباری شود، می‌تواند بر رفتار مردم اثرگذار باشد، ولی دولت باید به اقشاری که توان تأمین ماسک ندارند، کمک کند.