اعتلای فرهنگ و تمدن اسلامی از سوی اندیشمندان اردبیلی

به گزارش ایکنا از اردبیل، نیکنام حسینی‌پور، مدیرعامل موسسه خانه کتاب، صبح امروز، 14 آذرماه در آئین بزرگداشت مفاخر فرهنگ و ادب استان اردبیل، اظهار کرد: تاریخ نشان می‌دهد از سرزمین اردبیل، اندیشمندان زیادی در علوم گوناگون پا به عرصه وجود گذاشتند که برای اعتلای فرهنگ و تمدن اسلامی خدمات ارزشمندی ارائه داده‌اند.

وی کتاب را مقبول‌ترین، مقارن‌ترین و مشرف‌ترین چیز به طبع آدمی دانست که نه نسیان در آن راه دارد و نه تغییر می‌یابد و تاکید کرد: مطالعه کتاب لذت را فزونی می‌بخشد و میل در فراگیری را شدیدتر می‌سازد، زبان را گویاتر و کلام و گفتار را فصیح‌تر، جان را مسرور و سینه را فراخ‌تر می‌کند و در دیدگاه عامه مردم، مقام و بزرگی و نزد بزرگان، دوستی و احترام به ارمغان می‌آورد.

مدیرعامل خانه کتاب ادامه داد: کتاب حاصل اندیشه متفکرین، دانشمندان، نویسندگان و داستان‌نویسان است و مطالعه کتاب باعث لذت فکر است، یعنی تا اندازه‌ای به ورزش شباهت دارد، البته لذت خواندن تنها در آن نیست که چیزی را می‌خوانند بلکه اهمیت آن بستگی به انبساطی دارد که در مغز وروح انسان‌ها پدید می‌آورد.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب افزود: کتاب در حقیقت رفیق مطیع و صمیمی شماست، هر وقت خواستید آن را فرو می‌بندید و هر کجا خواستید این همدم خاموش را می‌توانید ببرید و خواندن کسب لذت بی‌پایانی است که به آسانی میسر می‌شود و حیف است که در این لذت با هم شریک نشویم و کتاب‌های خوب را به همدیگر معرفی نکنیم.

حسینی‌پور با بیان اینکه با چنین رویکردی به کتاب و فرهنگ کتابخوانی به معرفی استانی می‌پردازیم که فرهیختگانی در خور و شایستگانی بی‌ادعا داشته است، تصریح کرد: استان اردبیل از جمله استان‌های کهن و باستانی با تاریخ چند هزار ساله است.

وی بیان کرد: با ظهور شیخ صفی‌الدین و نوادگان او، اردبیل اعتبار ویژه‌ای یافت، به‌طوری که این شهر در زمان تیمور، دارالارشاد و در زمان سلاطین صفوی با عنوان دارالامان از جایگاه خاص سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برخوردار شد، سالروز استقرار صفویان به عنوان اولین دولت ملی بعد از اسلام در ایران و تاجگذاری شاه اسماعیل صفوی و رسمیت مذهب تشیع در ایران، به‌عنوان روز ملی اردبیل برگزیده شده است؛ در واقع نقش شیخ صفی‌الدین اردبیلی در ایجاد زمینه برای تشکیل دولت صفوی، نقشی برجسته است.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب گفت: در زمینه علم و فرهنگ، تاریخ نشان می‌دهد از سرزمین اردبیل، اندیشمندان زیادی در علوم گوناگون پا به عرصه وجود گذاشتند که برای اعتلای فرهنگ و تمدن اسلامی خدمات ارزشمندی انجام دادند؛ علما و دانشمندان اردبیل همانند دانشمندان سایر مناطق، برای کسب دانش و برخورداری از امکانات مراکز علمی معتبر، اقدام به سفر و اقامت در شهر‌های مهم علمی از جمله حوزه‌های درسی بغداد، نیشابور و دمشق می‌کردند و تعدادی از آنان، صاحب کرسی تدریس و جلسات آموزش و بحث نیز بودند.

حسینی‌پور تاکید کرد: پیوند فرهنگی‌ که کل آذربایجان با هم دارند، برای سرزمین ما یک دروازه تمدنی بوده است؛ مثل بوشهر در جنوب، آن‌ها دروازه تمدنی ایران برای کتاب محسوب می‌شدند، اما به‌دلیل جنگ‌ها و آشوب‌هایی که از دوران مغول حادث شده، بسیاری از این میراث فرهنگی و مکتوب آسیب دیده‌اند و فراز و فرود‌های روزگار، آن‌ها را از بین برده و هم‌اینک تنها نشانه‌هایی از آن‌ها در خیلی از کتابخانه‌ها و موزه‌های جهان باقی مانده است.

وی گفت: نقش اردبیل و در کل آذربایجان را باید در تمامی موزه‌های دنیا، مثل روسیه و عثمانی و ... ببینید و خاصه اردبیل به دلیل اینکه در دوران صفویه رونقی به جریان ادبی و استنساخ کتاب داده است؛ در اردبیل از دوران مشروطیت آثار چاپ و نشر باقی مانده که خود گواه این مطلب است که آنجا خیلی زود صاحب چاپخانه شده است، چاپخانه و نشر کتاب نیز در اردبیل پیشینه‌ای بس طولانی دارد، کتابخانه اردبیل جایگاه و پایگاه خوشنویسان و کتابت بوده و بسیاری از آن آثار اکنون زینت‌بخش موزه‌ها شده است.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب تاکید کرد: استعداد‌های فرهیختگان اردبیلی و نقش تأثیرگذار آن‌ها هم در اردبیل و هم در کل ایران مورد نظر همه بوده است، در حوزه‌های علمیه شاهدیم که بسیاری از علمای طراز اول از آن خطّه هستند؛ در دانشگاه نیز بزرگان مستعدی داریم که زاد و بوم آن‌ها اردبیل بوده البته باید نقش اردبیل و اردبیلی‌ها را از هم تفکیک کرد و حتی خیلی از این استعداد‌ها از روستا‌های اطراف بوده‌اند که نباید نقش آن‌ها را فراموش کرد.

حسینی‌پور افزود: به قول شاعر «خیلی از روستازادگان دانشمند، به وزیری نزد پادشاه رفتند»؛ آن‌ها سعی کردند خودشان را با حداقل امکانات به بالاترین مدارج برسانند، بسیاری از آن‌ها ناشناخته ماندند و اگر کتاب اردبیل در گذر تاریخ را ورق بزنیم متوجه می‌شویم، چه کسانی اردبیلی هستند و از این جهت انسان‌های تأثیرگذاری در سرنوشت کشور بوده‌اند و خدمت آن‌ها به ایران و جهان اسلام ثبت و ضبط شده است.

وی بیان کرد: البته این بزرگان بنا به دلایلی خیلی شناخته شده نیستند، مثل ورزشکاران این دیار که شهرت جهانی دارند و از سرمایه‌های ملی کشورند، اما تنوع کار‌های آن‌ها در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و ... مشهود است و بنا به اقتضا در اینجا باید آن‌ها را در حوزه فرهنگ جست‌وجو کرد.

مدیرعامل موسسه خانه کتاب ادامه داد: یکی از جلوه‌های کار‌های این بزرگان را می‌توان در تمسک به اهل بیت(ع) بررسی کرد که در فرهنگ آنجا جهانی است و در اینجا تمسک به حضرت ابوالفضل العباس(ع) یک حال و هوای دیگری دارد و این از نکات برجسته‌ای است که باید به آن توجه کرد و حتی منجر به گردشگری مذهبی شده است و این نشأت گرفته از تأثیر فرهنگ بومی این‌جاست.

حسینی‌پور اظهار کرد: وقتی که بانک اطلاعات خانه کتاب را جست‌وجو می‌کنیم، تعداد زیادی از آثار را می‌بینیم که توسط ادیبان اردبیلی نوشته شده است، اما به‌طور واضح مشخص نیست، آن‌ها نه تنها در کهن‌سرای فارسی و حتی در نوپردازی فارسی هم افراد زیادی دارند و در حوزه‌های علمی هم انسان‌های توانمندی هستند و این‌ها همه از تأثیرات فرهنگ است که در خواندن کتاب می‌توان یافت.

مدیرعامل خانه کتاب افزود: اردبیلی‌ها حال خوش خواندن را درک کرده‌اند و فرهیختگانی که در قله فرهنگ هستند هم فزون‌اند، این استان همیشه مولد ادیبانی بوده است، از جمله این نویسندگان متقدم و متأخر که توانسته‌اند بر قله‌های دانش بایستند محدثان، مورخان، فقها، شعرا و ادبای زیادی همچون سعدالدین وراوینی، عارف اردبیلی، واعظ اردبیلی، شیخ صفی‏الدین اردبیلی و در دوران حاضر محقق اردبیلی، آیت‌الله موسوی اردبیلی، آیت‌الله مشکینی و در حوزه نویسندگی و داستان‌نویسی امیرحسین فردی، جعفر ابراهیمی، رضا سیدحسینی، داوود غفارزادگان، دکتر جابر عناصری، عمران صلاحی و محمدرضا بایرامی را می‌توان نام برد.

وی تصریح کرد: در حقیقت، اردبیل مثل سبلان استوارش که چشمه‌های جوشان آب گرمش جسم‌ها را نوازش می‌دهد و همیشه می‌جوشد، در حوزه فرهنگ هم نویسندگانش روح را سیراب می‌کنند و همیشه زایش داشته است و امیدوارم این زایش و زایندگی تداوم داشته باشد. به قول مولوی «هین سخن تازه بگو تا دو جهان تازه شود، وا رهد از حد جهان بی حد و اندازه شود».

حسینی‌پور گفت: این نکته نیز حایز اهمیت است که میان نویسنده و نگارنده تفاوت از زمین تا آسمان است و چه بسا کسانی که قلم به دست می‌گیرند و بسیار چیز هم می‌نویسند، اما نویسنده نیستند؛ بلکه نگارنده و الفت‌دهنده کلمات و جملات با یکدیگرند و هنری بیش از یک مونتاژکار فنی و صنعتی ندارند و فقط شباهت کاری با نویسنده دارند؛ سعدی چه زیبا گفته است «بوریا باف، اگر چه بافنده است، نبرندش به کارگاه حریر».

مدیرعامل خانه کتاب ادامه داد: با چنین سبقه تاریخی و علمی، امروز به منظور تجلیل و تکریم دو چهره محبوب که در آفرینش آثار فاخر و تازه، تلاش‌های زیادی کرده‌اند، به کهن شهر دارالارشاد آمده، تا زحمت‏‌های ایشان را ارج نهیم؛ محمدرضا بایرامی، نویسنده نام آشنای کشور است که با کتاب «کوه مرا صدا زد» از مجموعه قصه‌های سبلان، توانست جایزه خرس طلایی و جایزه کبرای سوئیس و نیز جایزه کتاب سال سوئیس را کسب کند. وی در روستای لاطران در دامنه کوه سبلان استان اردبیل به دنیا آمد و در نوجوانی به آثار نویسندگان برجسته و روستایی نویس آن روزگار علاقه‌مند شد، در سال دوم دبیرستان اولین قصه‌اش را برای برنامه آموزشی «قصه و قصه‌نویسی» رادیو فرستاد. او تمام دوران خدمتش را در جبهه دهلران به سر برد و این بخت را داشت که هم جنگ را در شدیدترین شکلش و هم صلح را در پیچیده‌ترین وضعیتش شاهد باشد.

به گفته حسینی‌پور، بایرامی در آثار خود، جنگ و دفاع مقدس و فضای روستا و زندگی ساده روستایی را مورد توجه قرار داده است و همین امر سبب شده است تا بتواند در جشنواره‌های داخلی و خارجی، رتبه‌های ارزشمندی را کسب کند، او با نگارش کتاب «لم یزرع» سی و چهارمین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را کسب کرد و تعدادی از آثار قابل تحسین این نویسنده اردبیلی به زبان‌های خارجی هم ترجمه شده است، وی از شاخص‌ترین نویسندگان مکتب اردبیل است و این حس تعلق به منطقه خودش در آثارش نمود دارد و در عین حال فرزند زمان خودش هم بوده است و حتی در رفتار آقای بایرامی اون صداقت و صمیمیت روستایی را می‌بینید.

وی افزود: او در امر داوری چند جشنواره از جمله انتخاب کتاب سال جهوری اسلامی ایران که از بزرگ‌ترین جشنواره‌های کتاب ایران است، حضور داشته است و از جمله نویسند‌گان خستگی‌ناپذیر و پرکار به‌شمار می‌رود؛ انتشار حدود ۳۰ جلد کتاب و ده‌ها مقاله و نقد کتاب، نشانگر فعالیت بی‌وفقه او در حوزه ادبیات است. از جمله رمان‌های وی برای نوجوانان، می‏توان به کتاب‏های «در ییلاق»، «دود پشت تپه»، «سایه ملخ»، «سپیدار بلند»، «مدرسه ما» و «به دنبال صدای او» اشاره کرد.

مدیرعامل خانه کتاب گفت: اما دیگر نویسنده ارزشمند ما که امروز مفتخریم در این جشن عصر کتاب استانی از او تجلیل کنیم، بیوک جامعی است، وی در محله طوی اردبیل در خانواده‌ای مذهبی و فرهنگی به‌دنیا آمده است و یکی از چهره‌های سرشناس فرهنگی استان اردبیل است که نزدیک به نیم قرن در حوزه فرهنگی این استان فعالیت دارد، جامعی در پرونده کاری خود کتابداری کتابخانه‌های ملی، تربیت و موزه آذربایجان، مسئولیت اداره فرهنگ و نیز ریاست میراث فرهنگی را بر عهده داشته است و همواره دغدغه فرهنگ دارد و نگران انقطاع فرهنگی است؛ وی در پی گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی است و به‌دنبال چرایی این مهم که مردم چرا مطالعه نمی‏‌کنند و میزان سرانه مطالعه پایین آمده است.

حسینی‌پور افزود: جامعی از دوران کودکی علاقه ویژه‌ای به حضرت ابا عبدالله‌الحسین(ع) داشته و هم اکنون مسئولیت رئیس محله طوی اردبیل که جزء محلات شش‌گانه شهر است را برعهده دارد و یکی از دست اندکاران برگزاری عزاداری سنتی مردم اردبیل در ماه محرم است(بنا به گفته خودشان) کربلا، کعبه آمال اوست.

وی خاطرنشان کرد: جامعی به‌عنوان یکی از منابع و مراجع آگاه به حوزه فرهنگ و آداب محلی، بومی و فولکلور اردبیل شناخته می‌شود و در این حوزه تألیفاتی دارند که می‌توان به کتاب‌های «سور‌ها و سوگ‌ها، عاشقانه‌‏ها و نگاهی به آثار و ابنیه تاریخی اردبیل» اشاره کرد، وی هم خلیق است و هم معتدل و به‌نوعی تاریخ اردبیل با آقای جامعی گره خورده است و در حوزه احیای متون واحیای میراث فرهنگی زبانزد هستند، او تلاش‌های وسیع و گسترده‌ای در حفظ و بازسازی ابنیه‌های تاریخی انجام داده و سهم بسزایی در بازسازی مجموعه تاریخی شیخ صفی‌الدین اردبیلی داشته است.

مدیرعامل خانه کتاب ابراز امیدواری کرد که مردم ایران زمین و این منطقه و خصوصا نوجوانان و جوانان جویای دانایی و آگاهی از خرمن دانش آن‌ها خوشه‌چینی کنند و با تکیه بر آن‌ها به قله‌های رفیع معرفت صعود کنند.