حضرت زینب(س)؛ بانویی که روایت واقعه عاشورا وامدارش شد

حضرت زینب(س) سومین فرزند امام علی(ع) و حضرت فاطمه(س) و بانوی صبر و ایثار است، بانویی که در تمام عمرش مصیبت دید، صبوری کرد و ایستاد؛ بانویی که روایت واقعه عاشورا وامدار اوست چرا که او با شجاعت و خطابه‌های غرایش در واقعه عاشورا و شهادت برادرش امام حسین(ع) بر علیه ظلم درخشید و شجاعتش را در تاریخ ثبت کرد.

در منابع تاریخی و منابع مذهبی سه تاریخ مختلف برای وفات حضرت زینب(س) عنوان شده است.

سال 62 هجری قمری: برخی منابع تاریخ وفات حضرت زینب را 15 رجب سال سال 62 هجری قمری و 18 ماه بعد از حادثه عاشورا می دانند. (جعفر شهیدی، زندگانی فاطمه، ص 261 – 262 )

سال 63 هجری قمری: برخی منابع تاریخ وفات حضرت زینب را 15 رجب سال 63 هجری قمری و دو سال و اندی بعد از حادثه عاشورا می دانند. (دایرة المعارف تشیّع ، ج 8 ، ص 603 )

سال 65 هجری قمری: بعضی دیگر از منابع تاریخ وفات حضرت زینب را 15 رجب سال 65 هجری قمری می دانند. (جواد محدّثی، فرهنگ عاشورا، ص 216 – 217 )

تاریخ وفات حضرت زینب(س) در 15 رجب سال 62 هجری که 18 ماه پس از واقعه جانسوز عاشورا و در 57 سالگی در بین علما مشهورتر است.

بحرالمصائب نوشته است: حضرت زینب(س) بعد از واقعه کربلا و رنج شام و محنت ایام، چندان گریست که قدش خمیده شده و گیسوانش سفید گردید و زندگی ای سراسر حزن و اندوه داشت تا به سرای دیگر رخت بربست. (تبریزی، جعفر بن سلطان احمد، بحر المصائب، ص253)

نحوه رحلت حضرت زینب(س)

درباره نحوه ارتحال حضرت زینب اختلافاتی وجود دارد: براساس برخی از نوشته‌ها آن حضرت به دلیل سختی‌ها و مصیبت‌هایی که دید، مریض شد و به طور طبیعی وفات کرد.( منتخب التواریخ، ص 7 )

براساس برخی از احتمالات یزید به دلیل اینکه حضرت زینب همه وقایع کربلا را دیده و وجود او یادآور مصائب کربلا و یادآور فجایع حکومت یزید است، حضرت زینب کبری را مسموم نمود و به شهادت رساند.(زینب الکبری من المهد الی اللحد، ص 592 )

گرچه مسمومیت آن حضرت دور از ذهن نیست اما دلیل قطعی تاریخی برای این روایت دیده نشده و احتمال وفات حضرت زینب(س) بر اثر بیماری و یا مصائب و سختی‌هایی که از واقعه عاشورا به آن دچار شدند به عنوان مهمترین و قابل قبول ترین سند تاریخی است. در این روایت تاریخی آمده که حضرت زینب(س) به هنگام ارتحال از همسر خود خواستند تا ایشان را زیر آفتاب ببرند و همچون برادرشان از دنیا بروند. (سیدقاسم رزاقی موسوی(صدای شیعه باکمی تصرف))

محل وفات حضرت زینب(س)

حضرت زینب(س) بعد از حادثه عاشورا و خطبه خوانی و بیدار کردن ذهن‌های خفته، افکار عمومی حاکم بر شام را تغییر داد و بعد از برگشت به مدینه به پاسداری از قیام امام حسین(ع) پرداخته و ظلم و ستم یزید را بیان نمود تا جایی که توانست مردم را بر ضد ستمکاران بشوراند به همین دلیل فرماندار مدینه به یزید گزارش داد که بودن زینب میان اهل مدینه، احساسات را بر می‌انگیزاند. او زنی است فصیح، خردمند و دانا؛ او و کسانی که با وی هستند، تصمیم گرفته اند برای خون خواهی قیام کنند.» یزید دستور داد باقی مانده اهل بیت(ع) را به شهرها و نقاط مختلف تبعید کرده و پراکنده سازند. فرماندار از حضرت زینب(س) خواست از مدینه بیرون رود و هر جایی که می‌خواهد اقامت کند.(عائشه بنت الشاطی، بانوی کربلا حضرت زینب(ع)، ترجمه رضا صور، ص 157)

به نوشته برخی حضرت به شام سفر نمود و در همان جا درگذشت.(لهوف، ص 218؛ مقرم، مقتل الحسین، ص 324؛ ارشاد، ج2، ص 144 ) برخی دیگر گفته‏‌اند: حضرت به مصر هجرت نمود و در تاریخ پانزدهم رجب سال 62 هجری درگذشت.(ارشاد، ص 116 117؛ بحارالانوار، ج 45، ص 117)

برخی بر این عقیده هستند که حضرت زینب کبری(س) در مصر مدفون است. مهم‌ترین کتابی که مرقد حضرت را در مصر دانسته و دیگران به آن اعتماد کرده‌اند، رساله کوچکی به نام اخبار الزینبات نوشته عُبیدلی نسابه (277- 214) است.

سیدمحسن امین قبرستان بقیع در مدینه را محل دفن حضرت زینب(س) دانسته است. (امین، اعیان الشیعة، ج7، ص140-41 )

در کتاب خیرات‌الحسان آمده است: در مدینه قحطی پیش آمد. زینب همراه شوهرش عبدالله بن جعفر به شام کوچ کردند و قطعه زمینی داشتند. زینب در همان جا در سال 65 هجری درگذشت و در همان مکان دفن شد. (خیرات حسان، ص 29، هدیة الزائرین و بهجة الناظرین، ص 353) احتمال دفن شدن حضرت زینب(س) در شهر شام با وجود اندک درنگ تاریخی، از دیدگاه‌های دیگر برتر و کامل‌تر و استوارتر است.

آری، زینب(س) به تنهایی راوی روایت عشقی بود که از رحلت پیامبر(ص) تا واقعه نینوا را به تصویر می‌کشد و سردمدار رساندن پیام مظلومیت کاروان حسینی برای تمام تاریخ شد و حال عروجش دردی بی التیام بر دوستداران فرزندان فاطمه(س) است.