پدیده‌ای به نام «تلاوت‌های اینستاگرامی» و اولین مخالفت‌های رسمی
گروه فعالیت‌های قرآنی ــ تلاوت‌های اینستاگرامی پدیده‌ای است که سابقه آن به حدود یک یا دو سال قبل بازمی‌گردد. در این پدیده، قاری قرآن به فراخور زمان و مکان فرازی از قرآن کریم را تلاوت و پس از ضبط، در اینستاگرام به اشتراک می‌گذارد، طی روزهای اخیر برای اولین بار شاهد موضع‌گیری برخی اساتید در مورد این پدیده بوده‌ایم.
به گزارش ایکنا؛ رشد سریع تکنولوژی و به ویژه پیشرفت روزافزون در حوزه ارتباطات، شتاب بسیار زیادی به تغییر و تحول در جوامع بشری داده است؛ در این بین، توسعه فضای مجازی دگرگونی‌های زیادی را به وجود آورده است.
فراگیری شبکههای مجازی و در دسترس بودن آن، شکل‌گیری شیوه جدیدی از تعاملات اجتماعی را به دنبال داشته و تغییرات شگرفی در سبک زندگی، تعاملات اجتماعی و بسیاری مسائل دیگر به وجود آورده است تا آنجا که فعالیت در فضای مجازی به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزمره انسان بدل شده و بسیاری از کارشناسان و صاحب‌نظران این عرصه را بر آن داشته تا فضای مجازی را رقیبی برای دنیای واقعی قلمداد کنند.
رشد روزافزون فضای مجازی عرصه فعالیت‌های قرآنی را نیز بی‌بهره نگذاشته و فعالان قرآنی را بر آن داشته تا به فراخور خلاقیت و توانمندی خود روز به روز از این ظرفیت برای تبلیغ و ترویج قرآن کریم و توسعه فرهنگ این کتاب آسمانی در جامعه بهره ببرند. یکی از مظاهر این بهره‌مندی در «تلاوت‌های اینستاگرامی» مشهود است.
تلاوت‌های اینستاگرامی پدیده‌ای است که سابقه آن به حدود یک یا دو سال قبل بازمی‌گردد، در این پدیده قاری قرآن به فراخور زمان و مکان، فرازی از قرآن کریم را تلاوت و پس از ضبط در اینستاگرام به اشتراک می‌گذارد. پیش‌قراول این پدیده را دو نفر از قاریان جوان کشورمان می‌دانند که البته صاحب عنوان در مسابقات کشوری قرآن نیز نبوده‌اند. قاریانی که همین پدیده و دیده شدن در این فضا باعث شد تا شهرتی برای خود به دست بیاورند و از طریق همین شهرت به یکی از پر بیننده‌ترین برنامه‌های رسانه ملی نیز راه پیدا کنند.
استفاده بخش قابل توجهی از مردم از شبکههای مجازی و به خدمت گرفتن این ظرفیت برای یک امر معنوی و در کنار آن استقبال عامه مردم از آن باعث شد تا قاریان دیگر رفته رفته به این سمت گرایش پیدا کنند و فرازهایی از تلاوت خود را در حالات مختلف ضبط کنند و از همین طریق برای مخاطبان خود به اشتراک بگذارند تا مسیر محبوبیت این پدیده بین قاریان عمدتاً جوان‌تر که البته تریبونی رسمی برای ارائه توانایی‌های خود نداشتند، سریعاً طی شود.
موضوعیت داشتن آیات تلاوت شده با حالت و موقعیتی که قاری در آن قرار دارد، تلاوت در طبیعت و استفاده از ایده‌های خلاقانه در این زمینه، زیبایی تلاوت‌ها، کوتاه بودن فرازها و بسیاری ویژگی‌های دیگر باعث شد تا تلاوت‌های اینستاگرامی با استقبال خوبی چه از سوی قاریان جوان و جامعه قرآنی و چه عامه مردم مواجه شود، موضوعی که با توجه به میزان بازدید برخی از تلاوت‌های به اشتراک گذاشته شده در شبکههای اجتماعی می‌توان به راحتی فهمید.
موضع‌گیری استاد
در حالی که به نظر می‌رسید پدیده تلاوت‌های اینستاگرامی به زودی بین اغلب قاریان همه‌گیر شود، اظهارات یکی از اساتید برجسته تلاوت قرآن باعث شد تا این پدیده طی روزهای اخیر به حاشیه رود.
احمد ابوالقاسمی، قاری بین‌المللی کشور، داور مسابقات بین‌المللی قرآن و چهره‌ای که نظراتش در مورد تلاوت قرآن کریم، دنبال‌کنندگان بسیار زیادی دارد، در اظهارنظری نقدهایی به تلاوت‌های اینستاگرامی وارد کرد تا برای اولین بار و به صورت رسمی شاهد شنیده شدن صدای مخالفان پدیده تلاوت اینستاگرامی باشیم.
انتشار گوشه‌هایی از این اظهارات خالی از لطف نخواهد بود؛ «در این فضای مجازی گاهی دیده شده که سطح تلاوت قرآن از روی منبر تقلیل پیدا می‌کند و به کف خیابان‌ها و مکان‌های نامناسب کشیده می‌شود. قاری‌ای که خوش صداست و میتواند خوب بخواند، چرا باید به جای رعایت آداب تلاوت قرآن و نشستن پشت رحل، در حال راه رفتن، رانندگی یا در مکانی که مناسب شأن قرآن نیست تلاوت کند؟ من حتی دیده‌ام افرادی در حال انجام بنّایی یا حتی در فضایی مثل حمام و سونا تلاوت کرده و فیلم تلاوت خود را در صفحات مجازی منتشر کرده‌اند! متأسفانه این حرکات در حال گسترش است و عاملان آن هم با اینکه نیتشان خیر است، اما راه را اشتباه رفته‌اند و تحمل انتقاد را نیز ندارند، چرا که اینگونه حرکات، باعث شده تا تلاوت قرآن در ذهن مخاطب یک کار بسیار ساده و پیش پا افتاده جلوه کند، در صورتی که خود این عزیزان هم بر این مسئله واقف هستند که هنر تلاوت قرآن چقدر کار ظریف، دشوار و تمرین‌لازمی است و یک تلاوت برای ماندگار شدن به پارامترهای زیادی نیاز دارد».
در اینکه باید از همه ظرفیت‌ها برای ترویج قرآن کریم در جامعه بهره ببریم، شکی نیست. از سوی دیگر رعایت شأن و آداب تلاوت قرآن کریم نیز موضوعی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
سؤالات بی‌پاسخ بسیار زیادی در این زمینه وجود دارد که انتظار می‌رود پاسخ‌های درخوری برای آنها پیدا شود، سوالاتی که تلاش خواهد شد در ادامه به گوشه‌هایی از آنها اشاره شود.
اگر این موضوع را مدنظر قرار دهیم که مخاطبان تلاوت‌های قرآن کریم در فضای مجازی طیف بیشتری از اقشار مختلف مردم را شامل خواهد شد و صرفاً مانند مسابقات قرآن، متخصصان یا علاقه‌مندان به این حوزه پیگیر آن نیستند، به اهمیت فعالیت در فضای مجازی بسیار بیشتر از گذشته پی خواهیم برد. برخی تلاوت‌های منتشر شده در صفحات مجازی آن هم در حالت‌های غیررسمی، بعضاً از برخی برنامه‌های رسانه‌ها نیز پربازدیدتر بوده و مهر تأییدی بر عام بودن مخاطبان چنین تلاوت‌هایی نیز هست. حال اینکه همین تلاوت‌ها اگر در محافل انس با قرآن کریم و کرسی‌های تلاوت صورت بگیرد، با کمترین مستمع همراه خواهد شد، کما اینکه کرسی‌هایی که این روزها برگزار می‌شود، چنین وضعیتی دارند. بنابراین آیا برگزاری جلسات قرآن کریم با کمترین مستمع، رعایت نکردن آداب تلاوت قرآن کریم هست یا خیر؟
در روزگار حاضر همه پدیده‌ها و فعالیت‌ها با شتابی همراه است که معمولا با پسوند فست (fast) ترکیب می‌شود. مردم امروز کمتر وقت و حوصله اختصاص دادن زمان زیادی به یک پدیده را دارند. آیا کوتاه بودن تلاوت‌های اینستاگرامی نمی‌تواند به عنوان یک ویژگی بسیار مهم عمل کند؟ آیا کوتاهی خلاقانه بودن این تلاوت‌ها نمی‌تواند به عنوان ویترینی جذاب برای محافل انس با قرآن که این روزها از نبود مستمع رنج می‌برد، عمل کند و درصدی از بازدیدکنندگان زیاد این تلاوت‌ها را به سمت این محافل بکشاند؟
تمامی فعالان قرآنی کشور، دستگاه‌ها و نهادهای مردمی و دولتی و حتی رویدادهایی همچون نمایشگاه و مسابقات قرآن - که این روزها استاد ابوالقاسمی مشغول داوری مرحله مقدماتی چهل و دومین دوره آن است - برای این است که عموم مردم از طریق این فعالیت‌ها با معارف الهی آشنا شوند و به سمت قرآن کریم گرایش پیدا کنند و رفته رفته فرهنگ قرآنی در جامعه حاکم شود. (البته ادعای اینکه انتشار تلاوت آیات الهی منجر به توسعه فرهنگ قرآنی در جامعه می‌شود، وجود ندارد، اما حداقلِ این کار میتواند این باشد که لحظات یک شنونده را معنوی‌تر می‌کند). حال که فضای مجازی بستری را فراهم کرده است تا مکمل این رویدادها باشد و هر صدایی را به هر زمان و مکانی انتقال دهد، فعالان قرآنی باید به خاطر رعایت آدابی که البته تاکنون از بین نرفته است، خود را از آن محروم کنند؟ یا بیشتر به این پدیده گرایش پیدا کنند؟ فضایی که دسترسی به آن برای درصد قابل توجهی از مردم در راحت‌ترین وضعیت ممکن است، به چه دلیلی باید مورد توجه قرار نگیرد و در همین فضایی که مردم از یک طرفه گویی و یک طرفه بودن خسته شده‌اند، باید از فضاهای جدیدی که به وجود آمده است استفاده برد یا آن را به انزوا کشانده و بایکوت کرد؟ آیا سخت کردن آداب تلاوت قرآن کریم نمی‌تواند در نهایت منجر به دور شدن مخاطبان و حتی فعالان این عرصه شود؟
مطمئناً بخشی از جوانان قرآنی که این روزها بیش از هر زمان دیگری صدایشان را از صفحات مجازی می‌شنویم، به این خاطر سر از این فضا و تلاوت در این عرصه بیرون آورده‌اند که مدیران رسانه‌های قرآنی کشور و بلندگوهای رسمی جامعه هیچ تریبونی را در اختیار آنها نگذاشته‌اند تا تلاوت‌ها و فعالیت‌های قرآنی خود را با آدابی که استاد در صحبت‌های خود بیان کرده‌اند، به مخاطبان ارائه دهند. اگر تریبونی رسمی برای قاریان جوان فعال در شبکههای مجازی وجود داشت، شاید با تدارکات بیشتری و رعایت آداب بیشتری به ضبط و اشتراک گذاشتن تلاوت‌های خود دست می‌زدند.
انتهای پیام
برخی دیگر بر اشفته شده اند
باید بدانیم قرأن در متن زندگی مردم باشد بهتر است تا فقط در انحصار
این شیوه هم شاید نقطه اغازی باشد و محل حرکتی
به دید بنده این پدیده گام جدیدی است در راستای مردمی تر کردن تلاوت قرآن.
هم الان در همه گروه ها و کانال های قرآنی فرازهای زیبایی از قراء خوش الحان مصری گذاشته می شود که برخی را از شدت زیبایی بار ها برای خود تکرار می کنیم.
خب کار جوان های خوش خوان چه تفاوت مهمی با این کار دارد؟
مسئله خیلی ساده هست عده ای از مردم دوست دارند تلاوت قرآن خود را در حال کارهای مختلف در اینستاگرام بگذارند. این مسئله اصلا جای بحث کردن داره؟ اگه موافقیم که آزادی تو کشور هست پس بعضی از این فعالان و پیشکسوتان قرآنی به عقیده و آزادی دیگران احترام بگذارند و مطمئن باشند حرمت اسلام و قرآن هم به خطر نمی افتد. البته ممکنه از سر بیکاری بعضی دوست داشته باشند یک امر عادی و ساده را تبدیل به یک مناقشه پوچ و بی حاصل کنند که در آن صورت حرفی نیست.