دفتر نشر فرهنگ اسلامی؛ از شهید باهنر تا چاپ کتاب دینی مدارس پهلوی
گروه ادب ــ دفتر نشر فرهنگ اسلامی با بنیانگذاری شهید باهنر کار خود را از حدود چهل سال قبل آغاز کرد و منشأ آثار بسیاری در حوزه نشر فرهنگ دینی و اسلامی بوده است.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ دفتر نشر فرهنگ اسلامی به پاس بیش از 4 دهه فعالیت در حوزه نشر، در بیست و ششمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، از سوی مؤسسه خانه کتاب، تجلیل و قدردانی می‌شود، به همین بهانه با محسن چینی‌فروشان، مدیر این انتشارات گفت‌وگو کرده‌ایم، مشروح این گفت‌وگو از نظر مخاطبان می‌گذرد؛
آغاز فعالیت‌های دفتر نشر فرهنگ اسلامی از چه زمانی بود و چطور شکل گرفت؟
دفتر نشر فرهنگ اسلامی اواخر سال 53 به پیشنهاد شهید باهنر و با همکاری افرادی چون شهید بهشتی تأسیس شد، در واقع تأسیس این انتشارات نوعی مبارزه فرهنگی، در کنار مبارزات سیاسی، مسلحانه، تشکیلاتی و ... بود و مؤسسان آن این نیاز را احساس کردند که باید چنین مؤسسه‌ای در زمینه انتشار کتاب‌های اسلامی و شیعی وجود داشته باشد.
هدف آن‌ها از تأسیس چنین انتشاراتی چه بود؟
در آن برهه، ناشران زیادی نبودند که کتاب‌های اسلامی و شیعی چاپ کنند؛ از این رو نوع حضور در عرصه فرهنگ بازتر بود به همین جهت این دفتر تأسیس شد و در کنار کتاب‌های درسی، کتاب‌های اسلامی را نیز چاپ می‌کرد و نمادی از یک حرکت و مبارزه فرهنگی بود و بسیاری از مؤلفان که جایی برای چاپ کتابشان نداشتند، کتاب‌های خود را به این انتشارات می‌سپردند.
اشاره کردید به کتاب‌های درسی، یعنی دفتر نشر کتاب‌های درسی چاپ می‌کرد؟
دفتر نشر فرهنگ اسلامی علاوه بر انتشار کتاب‌هایی در حوزه معارف اسلامی و انقلابی، نقش جدی در تدوین و تألیف کتاب‌های دینی مدارس قبل از پیروزی انقلاب داشت، چرا که یکی از اعضای دفتر نشر توانسته بود، وزیر آموزش و پرورش وقت را قانع کند که تألیف کتاب‌های دینی مدارس از سوی آیت‌الله بهشتی انجام شود و خطری برای رژیم پهلوی ندارد. از این رو کتاب‌های دینی مدارس را چاپ می‌کردند.
مطمئناً در آن دوران به ویژه زمانی که به سال‌های 57 نزدیک می‌شویم، چاپ این کتاب‌ها سخت‌تر بوده است، از این شرایط صحبت کنید؟
اغلب تلاششان این بود که در چارچوب مقررات آن زمان فعالیت کنند، اما به نزدیکی‌های انقلاب که می‌رسد با این مشکلات مواجه بودند و نمی‌توانستند کاری انجام دهند. کتاب‌هایی هم از مقام معظم رهبری مانند «پیشوای صادق» چاپ شد و براساس خبرهایی که داریم، حساسیت‌هایی از سوی ساواک به وجود آمد که این حساسیت نسبت به دفاتر انتشاراتی مشابه مانند بعثت نیز وجود داشت، با همه این احوالات مبارزات به این صورت ادامه داشت تا بتوانند دفتر نشر را زنده نگه دارند.
قبل از انقلاب کتاب‌هایی از افراد شاخص چاپ شده است؟
در اوایل پیروزی انقلاب از شخصیت‌های مختلف، کتاب‌هایی چاپ شده بود، هرچند تعداد کتاب‌ها چندان زیاد نبود و اجازه چاپ نمی‌دادند و مؤلف هم زیاد نبود. انتشار کتاب‌های دینی و قرآنی، یک جریان‌سازی از سوی روحانیون بود که از قالب‌های مختلف استفاده می‌کردند تا کتاب‌هایی را منتشر کنند و پیامشان را از این طریق منتقل کنند. شهید مطهری قبل از انقلاب قصد داشت حرکت انقلابی خود را ادامه دهد، اما مجوز چاپ کتب ایشان صادر نمی‌شد و عمده کتاب‌های او بعد از انقلاب چاپ شده است. یک دوره‌ای در حسینیه ارشاد صحبت می‌کردند، اما کتابشان چاپ نمی‌شد و یا در آن زمان در مجله زن روز، مطلبی درباره حقوق زن چاپ کردند، با وجود اینکه این مجله در شأن او نبود، اما از این وسیله استفاده می‌کرد تا با مخاطبان ارتباط برقرار کند و امکان دیگری وجود نداشت.
طی این سال‌ها پروژه‌های مهمی مانند کتاب‌های 5 جلدی دکتر شهیدی، مجموعه‌ای درباره تاریخ اسلام از آیت‌الله رسولی محلاتی، شرح نهج‌البلاغه علامه جعفری و یا مجموعه کتاب‌های تربیتی آیت‌الله فلسفی و یا آثاری از آیت‌الله حجتی کرمانی که در آن زمان از روحانیون برجسته بودند، چاپ شد.
آیا در این مؤسسه قرآن هم چاپ کرده‌اید؟
بعد از انقلاب حدود دهه 70 قرآن با ترجمه مرحوم آیتی و آیت الله رسولی محلاتی چاپ شد و قبل از انقلاب چاپ قرآن نداشتیم، اما کتاب‌های قرآنی در این مجموعه چاپ شده است.
بعد از پیروزی انقلاب دفتر نشر فرهنگ اسلامی چه سیاست‌هایی را دنبال کرده است؟
در دوران‌هایی فراز و نشیب داشته و زمانی پر رونق بوده و زمانی هم به دلیل مشکلات مالی چراغش کم‌فروغ شده است، اما به فعالیت‌های خود ادامه داده است. قبل از انقلاب ناشر مذهبی بسیار کم بود و شاید به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسید و بعد از انقلاب به دلیل فرهنگ و حکومت اسلامی این تعداد افزایش یافت. اکنون ارج و ارزش و جلوه‌ای که دفتر نشر فرهنگ اسلامی دارد، به این دلیل است که زمانی که در کشور نوعی مظلومیت فرهنگی وجود داشت، فعالانه حضور پیدا کرد.
یکی از ضعف‌های دفتر نشر در حوزه نشر کودک و نوجوان بود که با توجه به اینکه کمتر به آن پرداخته شده بود، اکنون جبران شده و طی سال‌های اخیر کتاب‌های خوبی چاپ شده است و اکنون جزء فعالیت‌های اصلی است و حدود 40 عنوان چاپ و منتشر شده است. البته دفتر نشر فرهنگ اسلامی فقط به چاپ کتاب نمی‌پردازد، بلکه در فضای مجازی و تولید کتاب‌های صوتی نیز فعال است که بخشی از این فعالیت‌ها را می‌توانید در صفحه اینستاگرام دفتر نشر ببینید.
طی سال‌های فعالیت دفتر نشر، کتاب ضعیف کمتر دیده شده، آیا سیاست‌هایی پشت این جریان وجود داشته است؟
اگر سیاستی نباشد، چنین جریانی رخ نمی‌دهد. دفتر نشر بر کیفیت تأکید دارد تا کمیت. در سال گذشته بیش از 140 عنوان کتاب پیشنهاد شد، اما از بین همه آن‌ها 20 – 30 کتاب را پذیرفتیم و در این زمینه شورای تولید دفتر نشر تصمیم گیرنده است و سخت‌گیری‌هایی را در چاپ کتاب داریم تا از کیفیت نکاهیم. در این راستا ویژگی‌های تعریف شده مانند توجه به مخاطبان، پرداختن به مسائل روز و ... در اولویت‌های این مجموعه قرار دارد و براین اساس چاپ کتاب در شورا به تصویب می‌رسد.
آیا با وجود تنگناها در حوزه نشر، باز هم می‌خواهید همین سیاست را ادامه دهید؟
بله، حیثیت دفتر نشر به همین است که شأن خود را حفظ کند و تراز کیفی خود را با وجود کتاب‌های اندک حفظ کند. دفتر نشر امکانات محدودی دارد و هدفمان این است که کتاب خوب تولید کنیم. کتاب خوب هم، کتابی است که تأثیرگذار باشد و این تأثیرگذاری باید به دانش‌افزایی و یا ایمان‌افزایی منجر شود.
اگر از شما بخواهند بخشی از مشکلات کتابخوانی را حل کنید، چه خواهید کرد؟
بحث کتابخوانی و سرانه کتاب، قابل تأمل است و بسیاری از مطالعات نوجوانان و جوانان به سمت مطالعه در فضای مجازی پیش رفته است و نمی‌توان گفت آن‌ها مطالعه نمی‌کنند، مطالعه دارند، اما معلوم نیست چه می‌خوانند و ممکن است بیش از قبل هم مطالعه کنند؛ از این رو باید در این زمینه پژوهش‌های علمی انجام شود تا سنجش مناسبی در این زمینه صورت گیرد.
گفت‌وگو از سمیه قربانی
انتهای پیام
