چالش‌های اخلاقی و فقهی باروری که پاسخی ندارند
گروه سلامت: دبیر کمیته اخلاق پژوهشگاه رویان به برشماری چالش‌ها و خلأ قوانین اخلاقی و فقهی در رابطه با اهدا و فریز گامت همچنین رحم جایگزین پرداخت.
رضا عمانی سامانی، دبیر کمیته اخلاق پزشکی پژوهشگاه رویان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قران(ایکنا) چالش‌های قانونی و فقهی اهدای گامت، جنین و تخمک را برای باروری غیر طبیعی تشریح کرد.
وی با بیان اینکه در رابطه با فریز اسپرم، جنین و تخمک موانع قانونی و فقهی وجود ندارد اظهار کرد: چالش‌های اخلاقی و فقهی در مسئله اهدا و رحم جایگزین وجود دارد، موضوع «فریز» بین زوجین است و مسئله‌ای متعاقب آن به وجود نمی‌آید اما در موضوع اهدا و رحم جایگزین با توجه به اینکه پای شخص ثالث(اهدا کننده) به وسط می‌آید سؤالات فقهی، اخلاقی و قانونی نیز در پی آن به وجود می‌آیند.
سامانی عنوان کرد: بین فتاوای موجود هم از لحاظ حسن تکلیفی و هم احکام وضعی اختلافاتی وجود دارد که مهترین آنها موضوع نسب فرزند متولد شده است؛ گرچه نسب امری است عرفی اما بسیاری از علما آن را ژنتیکی می‌دانند.
وی ادامه داد: حال که نسب منشأ ژنتیکی دارد این چالش‌ها به وجود می‌آید آیا کسی که گامت یا اسپرم را اهدا می‌کند پدر واقعی است یا فردی که فرزند را بزرگ می‌کند؟ از سوی دیگر ارث، نام خانوادگی و حضانت فرزند چگونه است؟ اگر فرد اهدا کننده خواستار پس دادن کودک متولد شده باشد آیا باید او را پس داد این‌ها سؤالاتی است که هنوز جوابی برای آنها وجود ندارد.
دبیر کمیته اخلاق پژوهشگاه رویان با تأکید بر اینکه مانعی در بین زوجین برای فریز جنین وجود ندارد تصریح کرد: تنها مانعی که باید در این حوزه برای آن قانون‌گذاری شود این است که چه کسانی میتوانند جنین خود را فریز کنند آیا شرط سنی و سلامتی برای این افراد مهم است؟ بیماران روانی یا معلولان میتوانند پذیرش شوند یا خیر؟ به جز این موارد مشکل دیگری در حوزه فریز وجود ندارد.
وی در ادامه به موارد باروری به روش غیر طبیعی خارج از زوجین پرداخت و اظهار کرد: مواردی مانند باروری پس از مرگ و باروری افراد مجرد از جمله دیگر چالش‌هایی است که هنوز قوانین فقهی و اخلاقی مدونی برای آن وجود ندارد.
سامانی ادامه داد: در باروی پس از مرگ، زوجی جنین فریز دارند و یکی از آن دو فوت می‌کند مثلا زوج فوت کرده و زوجه درخواست حاملگی دارد این موضوع چالشی جدی است. همچنین فردی مجرد است و درخواست دارد گامتش را برای آینده فریز کند، گامت او فریز می‌شود و در آینده نیز همسری اختیار نمی‌کند اما پس از مدتی درخواست بچه دارد و گامت فریز شده هم دارد اما آیا قانون و شرع این اجازه را می‌دهد که او صاحب فرزندی شود هنوز پاسخی به آن داده نشده است و لازم است قوانین فقهی و اخلاقی برای آن تدوین شود.
وی با اشاره به افراد تغییر جنسیت داده، خاطر نشان کرد: این افراد که قانونا اجازه جراحی و تغییر جنسیت به آنها داده شده است صاحب هویت جدیدی شده‌اند و طبیعتا خواستار فرزند نیز هستند این افراد گرچه پیش از جراحی میتوانند گامت خود را فریز کنند هنوز دستورالعمل روشنی برای باروری آنها وجود ندارد.
