باید‌ها و نباید‌های شرعی و قانونی اهدای جنین

منصوره موحدی، عضو هیئت مدیره انجمن جنین شناسی و تولید مثل ایران در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به تشریح مراحل نحوه مواجه زوج‌های نابارور با مسائل شرعی اهدای جنین و گامت پرداخت و بیان کرد: در مورد سلامت باروری یکسری مباحث اخلاقی، حقوقی و فقهی وجود دارد که خوشبختانه از نظر فقهی مراجع ما به روز هستند، از سوی دیگر فتوای مرجع بر قانون ارجحیت دارد لذا متخصصان ژنتیک پیش از آغاز یک پروژه جدید نخست به سراغ مسائل شرعی آن می‌روند، زیرا باید مسائل شرعی آن رعایت شود.

موحدی تصریح کرد: در بسیاری از مسائل مانند انتقال جنین، اهدای گامت، اهدای اسپرم و تخمک یا رحم جایگزین تمامی مراجع نظرات فقهی خود را در این رابطه بیان کرده‌اند.

معاون پژوهشی دانشکده پزشکی دانشگاه تربیت مدرس عنوان کرد: زمانی که یک بیمار به ما مراجعه می‌کند پیش از هر کاری از او درخواست می‌شود از مرجع تقلید خود استعلام کند، سپس مراحل قانونی درخواست خود را طی کند، اگر در خواست او اهدای جنین است باید دادگاه تأیید کند که فرد مورد نظر کاندید اهدای جنین است.

وی ادامه داد: رفتن به دادگاه هم به درخواست پزشک صورت می‌گیرد و در این درخواست عنوان می‌شود که زوج مراجعه کننده با شرایط طبیعی توان بارداری ندارند و نیاز به حکم دادگاه دارند پس از آن دادگاه درخواست را بررسی کرده و حکم خود را بر این اساس صادر می‌کنند.

این جنین شناس اظهار کرد: مسئله اهدا ممکن است در آینده مشکلاتی پیدا کند و مدعیانی از راه برسند لذا حکم بر روی پرونده باقی می‌ماند از سوی دیگر در تمامی مراحل متخصصان باروری آگاهی‌های لازم به بیماران منتقل می‌کنند.

مسئله حک نشده

 وی با تأکید بر اینکه مسائل شرعی و اخلاقی مربوط به بیمار حتما باید رعایت شود عنوان کرد: در رابطه با اهدای جنین یا اسپرم و تخمک به زوجهای نابارور نمی‌توان گفت موانع شرعی وجود دارد بلکه می‌شود از آنها به عنوان  مسائل حل نشده یاد کرد.

موحدی ادامه داد: ما یک سری خلأهای قانونی داریم از نظر شرعی اهدای تخمک در دیدگاه بسیاری از مراجع هیچ مشکلی ندارد و یک خانم می‌تواند تخمک خود را اهدا کنند.

عضو هیئت مدیره انجمن جنین شناسی و تولید مثل ایران عنوان کرد: در مورد اهدای اسپرم ممنوعیت قانونی وجود دارد، زیرا که نسب از لحاظ قانون اسلام به پدر می‌رسد و فرزندی که متولد می‌شود به هرحال از صاحب نطفه ارث میبرد، خلأ قانونی ما اینجاست مسئله نسب و هویت آن است که به صاحب نطفه برمی‌گردد.

وی خاطر نشان کرد: چون از نظر دینی ارث عمدتا از جانب صاحب نطفه به فرزند می‌رسد مشکلات ما بیشتر در موضوع اهدای اسپرم بیشتر می‌شود چرا که پدر بیولوژیک، هویت و نسب پیش می‌آید این یکی از خلأهای قانونی است که بالاخره از لحاظ شرعی وقتی یک بچه از یک اسپرم اهدایی متولد شد ارث خود را از چه کسی باید دریافت کند، محرم و نامحرم او چه می‌شود اینها همه خلأهای قانونی است که هنوز در این کشور وجود دارند.